การกระจายตัวของรอยโรคช่วยวินิจฉัยได้อย่างมาก ยกตัวอย่างเช่น primary seborrhea จะพบรอยโรคที่ปลายหู บริเวณจมูกและนิ้วมีการผลัดเซลล์ผิวมากเกิน ส่วน secondary seborrhea มักจะมีรอยโรคที่เด่นชัดกับความผิดปกติอื่น เช่น โคนหาง หลัง ขาหลัง ที่มักเกิดร่วมกับอาการแพ้น้ำลายหมัดหรือบริเวณข้อศอก ใบหู ใต้ท้องที่มักเกิดร่วมกับขี้เรื้อนแห้ง

ความรุนแรงของอาการคัน ก็สามารถช่วยในการวินิจฉัย เบื้องต้นได้ เช่น อาการคันเล็กน้อย มักมีสาเหตุจาก ความผิดปกติของฮอร์โมน  อาการคันรุนแรง อาจจะมีสาเหตุจากอาการแพ้ คันจากปรสิต เช่น หมัด หรือตัวไร

การตรวจร่างกาย และการตรวจผิวหนังอย่างละเอียดจะช่วยให้สามารถวินิจฉัยแยกแยะภาวะ Seborrea ที่เกิดจากโรคหรือปัจจัยอื่นได้ เช่น 

ตรวจเจอปรสิตภายนอก หัวใจเต้นช้ากว่าปกติ ซึ่งอาจจะสัมพันธ์กับฮอร์โมนไทรอยด์

ขนเปราะขาดหลุดร่วงอาจจะมีปัญหาเชื้อราที่ผิวหนัง 

ตรวจพบการสะสมของ keratin หรือ follicular material บนเส้นขน อาจจะมีปัญหาที่ต่อมไขมันมีการอักเสบ หรือขาดวิตามิน A หรือเป็น primary seborrhoea เป็นต้น  

นอกจากนั้น การตรวจเซลล์ผิวหนังเป็นขั้นตอนพื้นฐานในการตรวจวินิจฉัยแยกโรคต่างๆ ซึ่งต้องมีการทำการขูดตรวจผิวหนัง การตรวจนับจำนวนแบคทีเรียและยีสต์ ที่ผิวหนัง หรือการตรวจเลือดและระดับฮอร์โมนต่างๆ

การส่งชิ้นเนื้อตรวจ สามารถช่วยในการตรวจวินิจฉัยยืนยันในรายที่มีปัญหา primary keratinization disorders ได้มาก โดยจะพบ mitoticactivity in basal keratinocytes, vacuolated keratinocytes, dyskeratosis, epidermal hyperplasia, orthokeratotic and/or parakeratotic hyperkeratosis, hyperpigmentation and pigmentary clumping รวมไปถึง dystrophic hairs, follicular dilatation and follicular keratosis

การรักษา

จะเน้นการรักษาโรคที่เป็นสาเหตุของภาวะ Seborrhea สำหรับ primary keratinization disorders ใช้การรักษาแบบ topical และ systemic ร่วมกัน โดยการการอาบน้ำ อาทิตย์ละ 2-3 ครั้ง ด้วยแชมพูที่มีคุณสมบัติ keratolytic, keratoplastic, degreasing, moisturizing, antibacterial, antifungal, antiparasitic, anti-pruritic and/or anti-inflammatory

Keratolytic products ประกอบด้วย sulfur, salicylic acid, tar, selenium sulfide, propylene glycol, fatty acids, and benzoyl peroxide ซึ่งจะช่วยลดรังแค และทำให้ผิวนุ่มขึ้น ภายใน 14 วันแรกหลังการใช้แชมพูชนิดนี้อาจจะเห็นว่าสะเก็ดรังแคเริ่มเยอะมากขึ้น เนื่องจากชั้นผิวส่วนเกินจะถูกขจัดออกมามากขึ้น ซึ่งปริมาณรังแคจะลดลงเรื่อยๆ เมื่อใช้อย่างต่อเนื่อง

Keratoplastic products ช่วยปรับสภาพผิวให้มีการทำงานเป็นปกติและลดการเกิดรังแค โดยการลดการแบ่งตัวของชั้น basal cell ประกอบไปด้วย Tar, sulfur, salicylic acid, and selenium sulfide alpha-hydroxyacids and retinoids such as tretinoin (retinoic acid)

สารเพิ่มความชุ่มชื้น รวมถึงสารที่ทำให้ผิวนุ่มลื่น (eg, lactic acid,sodium lactate, lanolin, and numerous oils, such as corn, coconut,peanut, and cottonseed) ใช้สำหรับผิวหนังที่มีปัญหาเรื่องรังแค เพราะจะช่วยลดการสูญเสียของน้ำจากผิว และยังมีประสิทธิภาพในการช่วยเติมน้ำให้กับผิวหลังการใช้แชมพูอีกด้วย  

สารเสริม Ceramide ในผิวหนัง ซึ่ง Ceremide เป็นไขมันชนิดหนึ่งสังเคราะห์ขึ้นจากเซลล์ผิวหนัง ช่วยป้องกันการสูญเสียน้ำจากผิวหนัง, ปกป้องผิวหนังจากเชื้อโรค ดังนั้นผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของเซราไมด์จะช่วยลดปัญหาความผิดปกติในการผลัดเซลล์ผิวและโรคภูมิแพ้ผิวหนังอย่างดี

สารลดความมัน เช่น  benzoyl peroxide and selenium sulphide กลุ่มวิตามินเอ และอนุพันธ์  จะช่วยควบคุมการพัฒนาและการเพิ่มจำนวนของเซลล์ผิวหนัง เช่น Tretinoin (retinoic acid) หรือ adapalene andtazarotene จะระคายเคืองน้อยกว่าและออกฤทธิ์ได้ดีกว่า มักนิยมใช้ทาบริเวณผิวหนังที่มีปัญหาที่แบ่งตัวผิดปกติ เป็นต้น

การใช้ยากิน

@ วิตามิน A ขนาด 800-1000 iu/kg วันละครั้ง อาจพบอาการข้างเคียง เช่น ตาแห้ง ผื่นผิวหนัง อาเจียน ข้อตึง มีความผิดปกติของกระดูก ตับอักเสบ ซึ่งพบได้น้อยในสุนัขที่โตเต็มวัย ควรหมั่นตรวจวัดระดับน้ำตา ทุก 3-6 เดือน

@ Acitretin ขนาด 0.5-1 mg/kg วันละครั้ง ได้ผลดีกับสุนัขที่มีปัญหา  primary seborrhoea และที่ไม่ตอบสนองต่อการให้วิตามิน A

@ Calcitrol (vitamin D) 10 mg/kg วันละครั้ง อาจจะมีส่วนช่วยในการรักษาโรค primary seborrhoea ในบางรายได้ แต่แนะนำให้ตรวจวัดระดับ calcium ทุกสัปดาห์ด้วย

หมอโอห์ม

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายสัตวแพทย์ ดร.ทิลดิสร์ รุ่งเรืองกิจไกร

ภาควิชากายวิภาคศาสตร์ ฝ่ายประชาสัมพันธ์และภาพลักษณ์องค์กร 

คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย