การศึกษาระบาดวิทยาพบว่าจำนวนของผู้ป่วยโรคเบาหวานเพิ่มขึ้นทุกปี ในปี พ.ศ. 2563 ร้อยละ 17 ของผู้ป่วยเบาหวานพบมีโรคเบาหวานขึ้นจอตา และคาดว่าจะเพิ่มสูงขึ้นเป็นร้อยละ 20 ของผู้ป่วยในปี พ.ศ. 2573

ใครเสี่ยงที่จะเกิดโรคเบาหวานขึ้นจอตา?

เป็นโรคเบาหวานตั้งแต่อายุน้อย โดยเฉพาะต้องรับการรักษาด้วยการฉีดอินซูลิน เป็นโรคเบาหวานมานานหลายปีควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ไม่ดี หญิงตั้งครรภ์ มีโรคประจำตัวอื่นที่ส่งผลต่อหลอดเลือด เช่น ความดันเลือดสูง ไขมันในเลือดสูงและไตวาย เป็นต้น

โรคเบาหวานขึ้นจอตาเกิดได้อย่างไร?

โรคเบาหวานขึ้นจอตาเป็นผลจากผนังหลอดเลือดจอตาเสื่อมจากระดับน้ำตาลในหลอดเลือดสูง ส่งผลให้หลอดเลือดจอตารั่ว โดยจุดภาพชัดบวมเป็นสาเหตุหลักของอาการตามัวในผู้ป่วยโรคเบาหวาน หลอดเลือดฝอยจอตาอุดตันทำให้จอตาขาดเลือด ร่างกายจึงพยายามซ่อมแซมด้วยการหลั่งสารมากระตุ้นให้สร้างหลอดเลือดงอกใหม่ แต่หลอดเลือดงอกใหม่เหล่านี้เปราะและแตกง่าย เมื่อเลือดออกในวุ้นตาเกิดขึ้นซ้ำๆ จะทำให้มีพังผืดตามมาและอาจดึงรั้งให้จอตาลอดหลุด ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของตาบอดในผู้ป่วยโรคเบาหวาน

ผู้ป่วยสามารถป้องกันการเกิดโรคเบาหวานขึ้นจอตาได้อย่างไร?

ควบคุมโรคประจำตัวให้ดี ไปพบแพทย์และรับประทานยาสม่ำเสมอ, รับการตรวจตาตั้งแต่ได้รับการวินิจฉัยเบาหวาน เนื่องจากอาจเป็นโรคเบาหวานมานานแล้วแต่เพิ่งได้รับการวินิจฉัยโรค อีกทั้งโรคเบาหวานขึ้นจอตาระยะแรกจะยังไม่ทำให้เกิดอาการใด ๆ ดังนั้น ควรตรวจตาเป็นประจำทุกปี หากผู้ป่วยเบาหวานตั้งครรภ์ ควรรับการตรวจตาทุก 3 เดือน

คำแนะนำจากจักษุแพทย์

ผู้ป่วยโรคเบาหวานต้องรับการตรวจจอตาก่อนการผ่าตัดต้อกระจกเสมอ เพื่อคัดกรองหรือประเมินความรุนแรงของโรคเบาหวานขึ้นจอตา เพราะการอักเสบหลังการผ่าตัดจะกระตุ้นให้โรคเบาหวานขึ้นจอตาลุกลามได้ หากผู้ป่วยโรคเบาหวานมีอาการตามัว ควรรีบมาพบจักษุแพทย์ เพราะหากเป็นโรคเบาหวานขึ้นจอตาระยะรุนแรง อาจทำให้ตาบอดถาวรได้แม้ได้รับการรักษาเต็มที่แล้วก็ตาม ทั้งนี้เป็นผลจากภาวะจอตาขาดเลือดรุนแรงนั่นเอง

References: Teo ZL, Tham YC, Yu M, et al. Global Prevalence of Diabetic Retinopathy and Projection of Burden through 2045: Systematic Review and Meta-analysis. Ophthalmology. 2021 Nov;128(11):1580-1591.

บทความโดย

รศ.พ.ญ.สุธาสินี สีนะวัฒน์

สมาชิกชมรมจอตา ราชวิทยาลัยจักษุแพทย์แห่งประเทศไทย