เมื่อสัปดาห์ที่ผ่านมาผมได้เขียน “ข้อสังเกตบางอย่างของแผนยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี เรื่องคน” ซึ่งเป็นโอกาสให้ผมได้ทบทวนทฤษฎีการออกแบบทรัพยากรมนุษย์ หรือ HR Architecture ของผมซึ่งเขียนไว้นานแล้ว แต่ยังคงทันสมัยและสามารถนำมาเป็นบทเรียนให้กับลูกศิษย์หลายกลุ่มอย่างต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน
นอกจากมุมมองของผมแล้ว ผมเชื่อว่าหลายๆ คนที่สนใจเรื่องคนในแผนชาติหรือแผนของประเทศก็ต่างมีมุมมองที่น่าสนใจ ในสัปดาห์นี้ ผมจึงได้ขอให้คณะทำงานของผม 3 ท่าน ร่วมกันวิเคราะห์แผนชาติ “เรื่องคน” ในมุมมองของนักปฏิบัติ ซึ่งทำงานร่วมกับผมอย่างใกล้ชิดมากว่า 10 ปี
จากแผนยุทธศาสตร์ชาติ ระยะ 20 ปี (พ.ศ.2560 - 2579) ที่ได้นำเสนอวิสัยทัศน์ของประเทศไทย คือ “ประเทศมีความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน เป็นประเทศพัฒนาแล้ว ด้วยการพัฒนาตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” มาสู่ 6 ยุทธศาสตร์ของชาติที่สำคัญ
ประกอบด้วย
1. ยุทธศาสตร์ด้านความมั่นคง
2. ยุทธศาสตร์ด้านการสร้าง ความสามารถในการแข่งขัน
3. ยุทธศาสตร์การพัฒนาและเสริมสร้าง ศักยภาพทรัพยากรมนุษย์
4. ยุทธศาสตร์การสร้างโอกาส และความเสมอภาคทางสังคม
5. ยุทธศาสตร์ด้านการสร้างการเติบโต บนคุณภาพชีวิตที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
6. ยุทธศาสตร์ด้านการปรับสมดุล และพัฒนาระบบการบริหารจัดการภาครัฐ
ที่มา:สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ
จากยุทธศาสตร์ทั้ง 6 เรื่องนี้ เรื่อง “คน” เป็นหัวใจสำคัญ และเป็นกลไกในการขับเคลื่อนความสำเร็จของยุทธศาสตร์ทุกเรื่อง
หากจะศึกษาเชิงลึกเรื่อง “คน” หรือ “ทรัพยากรมนุษย์” ในยุทธศาสตร์ที่ 3 ที่พูดถึงการพัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพทรัพยากรมนุษย์โดยมุ่งเน้น 6 เรื่อง
ประกอบด้วย
1. การปรับเปลี่ยนค่านิยมและวัฒนธรรม (Transformation of Culture) เพื่อสร้างคนไทยที่มีคุณภาพ คุณธรรม จริยธรรม มีระเบียบวินัย เคารพกฎหมาย
2. การพัฒนาคนตลอดช่วงชีวิต
3. การปฏิรูปการเรียนรู้แบบพลิกโฉม (Transformation of Learning)
4. การพัฒนาและรักษากลุ่มผู้มีความสามารถพิเศษ (Talents)
5. การเสริมสร้างให้คนไทยมีสุขภาวะที่ดี
6. การสร้างความอยู่ดีมีสุขของครอบครัวไทย
จะเห็นได้ว่ามี Keywords หลายๆ คำซ่อนอยู่ และถ้าหากรัฐบาลและทุกๆ ภาคส่วนช่วยกันทำให้สำเร็จได้จริง คงจะเป็นการยกระดับศักยภาพทางการแข่งขันของประเทศไทยสูงขึ้นไปอีกจุดหนึ่งอย่างแน่นอน แต่ในความเป็นจริง คือ การลงมือทำให้เกิดความสำเร็จนั้นยากมากจะต้องอาศัยผู้นำ และพลังจากหลายๆฝ่ายร่วมกันทำอย่างมียุทธศาสตร์ ไม่ทำแบบเดิมๆ ที่ล้มเหลวซ้ำซาก เพราะต่างคนต่างทำ และไม่สามารถเอาชนะอุปสรรคที่มีอยู่ได้สำเร็จ
ด้วยแนวคิดการออกแบบ “ทรัพยากรมนุษย์” หรือ “HR Architecture” ของ ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์ จะเป็นอีกเครื่องมือหนึ่งที่ช่วยให้เห็นภาพของการพัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ได้กว้างและชัดมากขึ้น สามารถอธิบายโดยแยกเรื่องของทุนมนุษย์ออกเป็น 3 ส่วนหลักๆ คือ
1) ทุนมนุษย์ตั้งแต่อยู่ในท้องแม่ - วัยเรียน
ครอบครัวเป็นหน่วยที่มีความสำคัญมากที่สุด เด็กไทยต้องได้รับสารอาหารที่ดี (Nutrition) มีสุขสภาวะ (Health) ที่สมวัยมีศาสนาเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจและหล่อหลอมให้เป็นคนดี เด็กไทยต้องได้รับการศึกษา (Education) ที่เหมาะสม เพื่อเตรียมความพร้อมในด้านต่างๆ และในยุคนี้สื่อก็มีบทบาทสำคัญมากและมีอิทธิพลต่อความคิด วัฒนธรรมและพฤติกรรมคุณภาพของทุนมนุษย์ที่พึงปรารถนาของประเทศไทย คือ มีคุณธรรมจริยธรรม มีภาวะผู้นำ มีจิตสาธารณะ คิดเป็น วิเคราะห์เป็นมีความคิดเชิงวิทยาศาสตร์ มีความคิดสร้างสรรค์ และคิดเชิงนวัตกรรมเป็นทุนมนุษย์ที่มีคุณภาพ (อาจจะใช้ทฤษฎี 8K’s และ 5K’s (ใหม่)มาเป็นแนวทางในการพัฒนา)และสิ่งที่สำคัญ คือ การปลูกฝังวัฒนธรรมในการเรียนรู้ตั้งแต่เด็กช่วงวัยนี้ครอบครัว (Family) โรงเรียน สถาบันการศึกษา และสื่อ มีส่วนสำคัญมาก ซึ่งปัจจุบันยังเป็นปัญหาที่ยิ่งใหญ่ของสังคมไทย ไม่ว่าจะเป็นครอบครัวที่แตกแยก ไม่สมบูรณ์ มีความเหลื่อมล้ำทางการศึกษาสูงมาก ซึ่งก็เป็นโจทย์ที่จะต้องให้ผู้ที่เกี่ยวข้องนำไปแก้ไขกันต่อไป
2) ทุนมนุษย์วัยทำงาน
เมื่อเข้าสู่ในวัยทำงาน... ในโลกยุคที่มีการแข่งขัน การเปลี่ยนแปลง และวิกฤติ การเป็นทรัพยากรมนุษย์ที่มีคุณภาพเท่านั้นจึงจะทำให้เราอยู่รอดและเติบโตได้ ดังนั้นหน่วยงานและองค์การต่างๆ
จะต้องให้ความสำคัญกับการพัฒนาและบริหารคุณภาพของทุนมนุษย์อย่างต่อเนื่อง และต้องสร้างวัฒนธรรมในการเรียนรู้ตลอดชีวิต (Life-long learning) สร้างองค์การแห่งการเรียนรู้ และในวันนี้จะต้องขยายวงกว้างไปสู่การสร้างสังคมแห่งการเรียนรู้ด้วย
3) ทุนมนุษย์วัยสูงอายุ
ศ.ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์ มองเห็นโอกาสจากทักษะประสบการณ์ของคนหลังเกษียณว่าเป็นช่วงวัยที่ยังเป็นประโยชน์ต่อสังคมประเทศชาติ รัฐยังสามารถ “เก็บเกี่ยว” ทักษะ ความรู้
ประสบการณ์ ในขณะเดียวกันต้องมีการพัฒนาเพื่อให้ทรัพยากรมนุษย์ในกลุ่มนี้สามารถใช้ศักยภาพที่มีอยู่ทำคุณประโยชน์ สร้างคุณค่าให้กับชีวิตและสังคม ในขณะเดียวกันก็ต้องให้ความสำคัญกับการดูแลทั้งสุขภาพกายและใจ ความสามารถในการพึ่งพาตนเอง และการพัฒนาสังคมและสภาพแวดล้อมสำหรับผู้สูงอายุด้วย คำถาม คือตอนนี้เราได้คิด วางแผน และลงมือทำในเรื่องเหล่านี้อย่างมียุทธศาสตร์ และไปในทิศทางเดียวกันแล้วหรือยัง
อย่างไรก็ดี การมีแผน “คน” ของชาติระยะยาวนับว่าเป็นจุดเริ่มต้นที่ดีแต่การพัฒนาต่างๆ ให้เกิดผลสำเร็จ จะต้องฉายภาพให้คนไทยส่วนใหญ่ได้เห็นภาพใหญ่เรียนรู้ และเข้าใจบทบาทของตนเอง และสิ่งที่สำคัญมากๆ คือ หน่วยงานที่รับผิดชอบหลักต้องมีแผนปฏิบัติการที่สอดคล้องไปในทิศทางเดียวกัน... ตัวละครที่เกี่ยวข้องเรื่องนี้มีใครบ้าง และต้องบูรณาการจริงที่ผ่านมาจุดอ่อนของแผน คือ ดูดี พูดกว้างๆ เรื่องเดิมๆ ที่เรารู้ปัญหา แต่เรายังไม่ได้แก้ไขร่วมกันอย่างจริงจังจนเห็นผลสำเร็จ
จีระ หงส์ลดารมภ์
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี