แนวทางการจะแก้ไขรัฐธรรมนูญ ถูกนำเสนอออกมาแล้ว 3 แนวทาง ได้แก่ พรรคส้ม (พรรคประชาชน) พรรคแดง (พรรคเพื่อไทย) และพรรคร่วมรัฐบาลที่นำโดยพรรคสีน้ำเงิน (พรรคภูมิใจไทย)

รายละเอียด เงื่อนไข แตกต่างกันไป

1. แนวทางของพรรคแดง และพรรคส้ม จะให้มี ส.ส.ร. และจะเปิดทางให้เขียนรัฐธรรมนูญขึ้นมาใหม่เลย

เรียกว่า แก้ได้ทุกหมวด ทุกมาตรา

แต่แนวทางของพรรคสีน้ำเงิน ให้ ส.ส.ร.มีที่มาคล้ายๆ ส.ส.ร.ปี’39 ที่ร่างรัฐธรรมนูญ 2540 และมีเงื่อนไขไม่แตะต้องรัฐธรรมนูญ หมวด 1 และ หมวด 2 เกี่ยวกับรูปแบบการปกครอง และสถาบันพระมหากษัตริย์เด็ดขาด

เรียกว่า ตัดปัญหาความขัดแย้งที่บางกลุ่มพยายามจะเซาะกร่อนบ่อนทำลาย

2. ตามกรอบเวลาข้อตกลง MOA รัฐบาลต้องยุบสภาภายใน 4 เดือน และคาดว่าจะมีการทำประชามติครั้งแรกช่วงต้นปี 2569 พร้อมการเลือกตั้งสำหรับประชาชนที่ไม่เห็นด้วยกับการแก้รัฐธรรมนูญ ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลใดๆ สามารถลงประชามติ ในคราวเดียวกับการเลือกตั้ง ระบุว่า ไม่เห็นชอบ

ถ้าประชามติครั้งแรกไม่ผ่าน ก็จบทันที

ไม่ต้องสิ้นเปลืองเงินแผ่นดินไปจัดทำร่างรัฐธรรมนูญ จัดหา ส.ส.ร.และจัดทำประชามติอีกหลายพันล้านบาท

รัฐบาลหลังการเลือกตั้ง ก็บริหารราชการแผ่นดินไป

การเมืองเดินตามกติการัฐธรรมนูญปัจจุบันต่อไป

ซึ่งรัฐธรรมนูญไม่ได้มีปัญหาต่อการเมืองที่สุจริตเลย

รัฐบาลทำดี มีผลงานได้ หากไม่ทุจริตโกงกิน

3. การแก้รัฐธรรมนูญ หรือเขียนรัฐธรรมนูญใหม่ แท้จริง คือ ความพยายามโละกติกาการเมือง

เพื่อเอื้อประโยชน์แก่นัการเมืองที่ขาดคุณสมบัติและมีลักษณะต้องห้ามติดขัดตามเงื่อนไขรัฐธรรมนูญปัจจุบัน

พูดง่ายๆ ว่า เพื่อล้างป่าช้า

กะเอาผีกลับมาเล่นการเมืองได้ กอบโกยได้

หรือประพฤติฝ่าฝืนมาตรฐานจริยธรรมตามที่เคยเป็นปัญหากันต่อไปอีกได้

อันจะนำมาซึ่งความวุ่นวายทางการเมืองไม่รู้จบรู้สิ้นอีก

แล้วก็จะกระทบกับการพัฒนาประเทศ การแก้ปัญหาเศรษฐกิจปากท้องของชาวบ้าน

อ้างว่ารัฐธรรมนูญเป็นตัวถ่วงการพัฒนาประเทศ แต่ความจริง นักการเมืองเลวๆนั่นแหละคือตัวถ่วง

แล้วตั้งแต่มีรัฐธรรมนูญฉบับนี้ ก็เป็นครั้งแรกที่ได้เห็นนักการเมืองถูกลงโทษ ต้องเว้นวรรคการเมือง ต้องติดคุกติดตะรางกันไปมากมายเป็นประวัติการณ์

ถ้าใช้รัฐธรรมนูญฉบับนี้ต่อไปอีกสัก 10 ปี เชื่อว่า ประเทศไทยจะได้นักการเมืองที่ไม่ใช่พวกเซาะกร่อนบ่อนทำลาย

ไม่ใช่พวกขี้โกง ขายชาติ

แต่เป็นคนหน้าใหม่ๆ เข้ามาทำงานการเมือง แบบที่มีคุณภาพ มีจริยธรรม มากกว่าปัจจุบันแน่นอน

4. รศ.หริรักษ์ สูตะบุตร ให้ข้อสังเกตและความเห็นน่าสนใจว่า

“...คำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญ กรณีการจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ มีความว่า รัฐสภามีอำนาจริเริ่มหรือแสดงความต้องการเพื่อจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ได้ แต่ต้องให้ประชาชนออกเสียงประชามติให้ความเห็นชอบว่า สมควรมีรัฐธรรมนูญฉบับใหม่หรือไม่เสียก่อนหากเห็นชอบ จึงนำประเด็นที่ต้องการจะแก้ไขเพิ่มเติมทั้งหมด ไปจัดให้มีการออกเสียงประชามติเพื่อขอความเห็นชอบอีกครั้ง และเมื่อร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่แล้วเสร็จ จึงนำไปจัดให้มีการออกเสียงประชามติอีกครั้ง

สรุปคือต้องทำประชามติ 3 ครั้ง

แต่ศาลรัฐธรรนูญบอกว่า การออกเสียงประชามติครั้งที่ 1 และครั้งที่ 2 อาจทำพร้อมกันก็ได้

ทั้งนี้การแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญต้องเป็นไปตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กำหนดไว้ในหมวด ๑๕ ว่าด้วยการแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญ

ศาลรัฐธรรมนูญยังมีคำวินิจฉัยเพิ่มเติมด้วยว่า รัฐสภาไม่สามารถให้ประชาชนเลือกผู้ร่างรัฐธรรมนูญได้โดยตรง ซึ่งหมายความว่า สภาร่างรัฐธรรมนูญหรือ ส.ส.ร.ไม่สามารถมาจากการเลือกตั้งโดยตรงได้

หลังจากที่ศาลรัฐธรรมนูญมีคำวินิจฉัยดังกล่าว Facebook เพจของพรรคประชาชนมีโพสต์ว่า ได้ยื่นร่างแก้ไขเพิ่มเติม โดยเพิ่มหมวด ๑๕/๑ เสนอโมเดล “2 กลไกคู่ขนาน”ในการจัดทำร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ที่ยึดโยงกับประชาชน ซึ่งเป็นการหลบเลี่ยงคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญ

โดยกลไกแรกคือ ให้ประชาชนเลือกผู้ที่จะมาเป็นคณะกรรมาธิการยกร่างร้ฐธรรมนูญ70 คน และให้รัฐสภาคัดเลือกเหลือ 35 คน เป็นคณะกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่

กลไกที่ 2 ให้ประชาชนเลือกตั้งสภาที่ปรึกษาการยกร่างรัฐธรรมนูญจำนวน 100 คน โดยใช้วิธีแบ่งเขตการเลือกตั้ง สภาที่ปรึกษาฯมีหน้าที่รับฟังความคิดเห็นของประชาชน และสะท้อนความเห็นเหล่านี้ไปยังคณะกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญ

กลไกทั้งสอง เป็นการหลบเลี่ยงคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญ ที่ว่ารัฐสภาไม่สามารถให้ประชาชนเลือกผู้ร่างรัฐธรรมนูญได้โดยตรง

จึงขอตั้งคำถามต่อข้อเสนอนี้ว่า “อย่างนี้ก็ได้ด้วยหรือ”

ในเพจของพรรคประชาชน ไม่ได้ระบุว่าจะนำร่างแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญหมวด ๑๕ ไปจัดให้มีการออกเสียงประชามติหรือไม่ เห็นแต่บอกว่านำร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ทั้งฉบับเข้ารัฐสภาเพื่อให้ความเห็นชอบ จากนั้นจะนำไปทำประชามติ

อย่างไรก็ดี ร่างแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญฉบับนี้ของพรรคประชาชน เป็นการแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญหมวด ๑๕ ว่าด้วยแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญ คือแก้ไขหมวดที่ว่าด้วยการแก้ไข เพื่อให้หมวดที่ว่าด้วยการแก้ไขเป็นอย่างที่ต้วเองต้องการ ซึ่งก็ต้องมีคำถามเช่นเดียวกันว่า “อย่างนี้ก็ได้ด้วยหรือ”

ดังนั้น จึงขอนำรัฐธรรมนูญฉบับ 2560 หมวด ๑๕ ซึ่งเป็นหมวดว่าด้วยการแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญ มาให้ดูกันทั้งหมวดดังนี้

หมวด ๑๕ การแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญ

มาตรา ๒๕๕ การแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญที่เป็นการเปลี่ยนแปลงการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข หรือเปลี่ยนแปลงรูปแบบของรัฐจะกระทำมิได้

มาตรา ๒๕๖ ภายใต้บังคับมาตรา ๒๕๕ การแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญ ใหักระทำได้ตามหลักเกณฑ์และวิธีการดังต่อไปนี้

(๑) ญัตติขอแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญ ต้องมาจากคณะรัฐมนตรี หรือจากสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจำนวนไม่น้อยกว่าหนึ่งในห้าของสมาชิกทั้งหมดเท่าที่มีอยู่ของสภผู้แทนราษฎร หรือจากสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและสมาชิกวุฒิสภาจำนวนไม่น้อยกว่าหนึ่งในห้าของจำนวนสมาชิกเท่าที่มีอยู่ของทั้งสองสภา หรือจากประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้งไม่น้อยกว่าห้าหมื่นคนตามกฎหมายว่าด้วยการเข้าชื่อเสนอกฎหมาย

(๒) ญัตติขอแก้ไขเพิ่มเติมต้องเสนอเป็นร่างรัฐธรรมนูญต่อรัฐสภา และให้รัฐสภาพิจารณาเป็นสามวาระ

(๓) การออกเสียงลงคะแนนในวาระที่หนึ่งขั้นรับหลักการ ให้ใช้วิธีเรียกชื่อและลงคะแนนโดยเปิดเผย และต้องมีคะแนนเสียงเห็นชอบในการแก้ไขเพิ่มเติมนั้น ไม่น้อยกว่ากึ่งหนึ่งของจำนวนสมาชิกทั้งหมดเท่าที่มีอยู่ของทั้งสองสภา ซึ่งในจำนวนนี้ต้องมีสมาชิกวุฒิสภาเห็นชอบด้วยไม่น้อยกว่าหนึ่งในสามของจำนวนสมาชิกทั้งหมดเท่าที่มีอยู่ของวุฒิสภา

(๔) การพิจารณาในวาระที่สองขั้นพิจารณาเรียงลำดับมาตรา โดยการออกเสียงในวาระที่สองนี้ ให้ถือเสียงข้างมากเป็นประมาณ แต่ในกรณีที่เป็นร่างรัฐธรรมนูญแก้ไขเพิ่มเติมที่ประชาชนเป็นผู้เสนอ ต้องเปิดโอกาสให้ผู้แทนของประชาชนที่เข้าชื่อกันได้แสดงความคิดเห็นด้วย

(๕) เมื่อการพิจารณาในวาระที่สองเสร็จสิ้นแล้ว ให้รอไว้สิบห้าวัน เมื่อพ้นกำหนดนี้แล้วให้รัฐสภาพิจารณาในวาระที่สามต่อไป

(๖) การออกเสียงลงคะแนนในวาระสามขั้นสุดท้าย ให้ใช้วิธีเรียกชื่อลงคะแนนโดยเปิดเผยและต้องมีคะแนนเสียงเห็นชอบด้วยในการที่จะออกใช้เป็นรัฐธรรมนูญมากกว่ากึ่งหนึ่งของจำนวนสมาชิกทั้่งหมดเท่าที่มีอยู่ของทั้งสองสภา ในจำนวนนี้ต้องมีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจากพรรคการเมืองที่สมาชิกมิได้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ประธานสภาผู้แทนราษฎรหรือรองประธานสภาผู้แทนราษฎร เห็นชอบด้วยไม่น้อยกว่าร้อยละ ๒๐ ของทุกพรรคการเมืองดังกล่าวรวมกัน และมีสมาชิกวุฒิสภาเห็นชอบด้วยไม่น้อยกว่าหนึ่งในสามของจำนวนสมาชิกทั้งหมดเท่าที่มีอยู่ของวุฒิสภา

(๗) เมื่อมีการลงมติเห็นชอบตาม (๖)แล้ว ให้รอไว้สิบห้าวัน แล้วจึงนำร่างรัฐธรรมนูญแก้ไขเพิ่มเติม ขึ้นทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย และให้นำความในมาตรา ๘๑ มาใช้บังคับโดยอนุโลม

(๘) ในกรณีร่างรัฐธรรมนูญ เป็นการแก้ไขเพิ่มเติมหมวด ๑ บททั่วไป หมวด ๒ พระมหากษัตริย์ หรือหมวด ๑๕ การแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญ หรือเรื่องที่เกี่ยวกับคุณสมบัติ หรือลักษณะต้องห้ามของผู้ดำรงตำแหน่งต่างๆตามรัฐธรรมนูญ หรือเรื่องที่เกี่ยวกับหน้าที่หรืออำนาจของศาล หรือองค์กรอิสระ หรือเรื่องที่ทำให้ศาลหรือองค์กรอิสระไม่อาจปฏิบัติตามหน้าที่หรืออำนาจได้ ก่อนดำเนินการตาม (๗) ให้จัดให้มีการออกเสียงประชามติ ถ้าผลการออกเสียงประชามติเห็นชอบด้วยกับร่างรัฐธรรมนูญแก้ไขเพิ่มเติม จึงให้ดำเนินการตาม (๗) ต่อไป

(๙) ก่อนนายกรัฐมนตรีนำความกราบบังคมทูลเพื่อทรงลงพระปรมาภิไธยตาม (๗) สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร หรือสมาชิกวุฒิสภา หรือสมาชิกทั้งสองสภารวมกัน มีจำนวนไม่น้อยกว่าหนึ่งในสิบ ของจำนวนสมาชิกทั้งหมดเท่าที่มีอยู่ของแต่ละสภา หรือสมาชิกทั้งสองสภารวมกัน แล้วแต่กรณี มีสิทธิเข้าชื่อกัน เสนอความเห็นต่อประธานแห่งสภาที่ตนเป็นสมาชิก หรือประธานรัฐสภา แล้วแต่กรณี ว่าร่างรัฐธรรมนูญตาม (๗) ขัดต่อมาตรา ๒๕๕ หรือมีลักษณะตาม (๘) และให้ประธานแห่งสภาที่ได้รับเรื่องดังกล่าว ส่งความเห็นไปยังศาลรัฐธรรมนูญ และให้ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยให้แล้วเสร็จภายในสามสิบวันนับแต่วันที่ได้รับเรื่อง ในระหว่างการพิจารณาวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญ นายกรัฐมนตรีจะนำร่างรัฐธรรมนูญแก้ไขเพิ่มเติมดังกล่าวเพื่อทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายเพื่อพระมหากษัตริย์ทรงลงพระปรมาภิไธยมิได้

จะเห็นว่า รัฐธรรมนูญหมวด ๑๕ มาตรา ๒๕๖ กำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการการแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญต้องปฏิบัติตาม ทาน ซึ่งมาตรา ๒๕๖ (๘) บัญญัติว่า

กรณีเป็นการแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญหมวด ๑ บททั่วไป หมวด ๒ พระมหากษัตริย์ หรือหมวด ๑๕ การแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญ หรือ ............................................... ก่อนดำเนินการตาม (๗) คือการนำขึ้นทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย ต้องจัดให้มีการออกเสียงประชามติ หากผลการออกเสียงประชามติ เห็นชอบด้วยกับร่างรัฐธรรมนูญแก้ไขเพิ่มเติม จึงให้ดำเนินการตาม (๗) ต่อไป

ตีความตามมาตรา ๒๕๖(๘) จะหมายความว่า การแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญหมวด ๑๕ จะต้องนำร่างแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญดังกล่าวนี้ เข้ารับการพิจารณาของรัฐสภาทั้ง ๓ วาระหากผ่านทั้ง ๓ วาระ และก่อนนำขึ้นทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย จะต้องนำไปออกเสียงประชามติเสียก่อน ไม่อาจดำเนินการตามที่แก้ไขเพิ่มเติมไปได้เลย แล้วจึงมาขอประชามติภายหลัง

ดังนั้น จึงเห็นว่า การแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญหมวด ๑๕ ไม่อาจทำได้โดยความเห็นชอบของรัฐสภาเท่านั้น แต่จะต้องนำไปจัดให้มีการออกเสียงประชามติก่อนที่จะนำขึ้นทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย เพื่อพระมหากษัตริย์ทรงลงพระปรมาภิไธย จากนั้นจึงสามารถดำเนินการต่อไปได้

อย่าลืมว่า มาตรา ๒๕๖ (๙) ยังบัญญัติว่า ก่อนที่จะนำร่างแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญขึ้นทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย หากเห็นว่าเป็นการขัดต่อมาตรา ๒๕๕ หรือมีลักษณะตามมาตรา ๒๕๖ (๘) สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร หรือสมาชิกวุฒิสภา หรือสมาชิกทั้งสองสภารวมกันสามารถเข้าชื่อกัน เสนอต่อประธานสภาผู้แทนราษฎร หรือประธานวุฒิสภา หรือประธานรัฐสภาแล้วแต่กรณี ให้ส่งความเห็นไปยังศาลรัฐธรรมนูญ เพื่อวินิจฉัย และระหว่างการวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญ จะนำขึ้นทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายมิได้

ผมมีความเห็นเช่นนี้ ไม่ทราบว่าพวกเรามีความเห็นอย่างไรครับ...”

สรุป ประเทศชาติจะต้องมาเสียเวลา เสียเงินแผ่นดิน เสียโอกาสทำเรื่องอื่นๆเพื่อจะแก้รัฐธรรมนูญ ก็เพราะวาระแอบแฝงทางการเมืองของนักการเมืองโกง

แบบนี้ คว่ำไปให้เร็วที่สุด ดีที่สุดครับ

สารส้ม