พิธีไหว้บอกกล่าวเจ้าก่อนเริ่มเทศกาล
อาหารอิตาเลียนเจขึ้นห้าง
ปัจจุบันเทศกาลกินเจเป็นที่แพร่หลายไปทั่ว โดยยอมรับถึงคุณค่าของ "อาหารเจ" เนื่องจากการกินพืชผักในปริมาณที่มาก งดเว้นเนื้อสัตว์ ทำให้กระเพาะได้พักจากภารกิจการย่อยเนื้อสัตว์ที่หนักหน่วง รับวิตามินเข้าไปเสริมสร้างซ่อมแซมร่างกายส่วนที่สึกหรอ อีกทั้งได้รับโปรตีนจากถั่วชนิดต่างๆ ซึ่งแตกต่างจากโปรตีนที่เราได้รับจากเนื้อสัตว์ จึงถือเป็นช่วงที่ร่างกายได้พักผ่อนจากบรรดาสารอาหารย่อยยากจากเนื้อสัตว์ ทั้งยังได้รับพลังใจจากการที่ปฏิบัติตัวอยู่ในศีล มีเมตตาธรรม ทำให้จิตใจเอิบอิ่ม ได้บุญกุศลที่ไม่ได้ทำร้ายสรรพสิ่งมีชีวิต
โหมโรงก่อนแสดงงิ้ว
ไหว้พระศาลเจ้าชิดเซี้ยม้า-เจริญกรุง
มีบางคนหลงเข้าใจว่า การกินแต่ผักหญ้าจะทำให้เกิดโรคขาดอาหาร ทั้งที่สาเหตุสำคัญของการเกิดโรคนั้น มาจากการกินอาหารที่ไม่ถูกหลัก มีนิสัยการบริโภคที่ไม่คำนึงถึงคุณค่าของสารอาหารที่ได้รับ ทั้งที่ถ้ากินเจอย่างถูกหลักก็จะสามารถได้รับอาหารที่มีคุณค่า มีคุณประโยชน์ต่อร่างกายอย่างครบถ้วนสมบูรณ์เหมือนได้โปรตีนจากเนื้อสัตว์ ทดแทนด้วยโปรตีนเกษตร ผักสด เห็ดหอม ถั่วนานาพันธุ์ เต้าหู้ กลูเตนแป้งหมี่ โดยผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนประกอบเป็นอาหารนานาชนิด ช่วยทำจิตใจให้ผ่องแผ้ว ลดละกิเลสทั้งปวงให้สะอาดบริสุทธิ์ทั้งกายทั้งใจ
โคมสีทองแขวนระย้า
นักท่องเที่ยวมาร่วมเทศกาลเจ
ชาวแต้จิ๋วในไทยเรียกเทศกาลนี้ว่า เกาอ่วงแจหวย (九王齋會) ส่วนต้นตอการกินเจริเริ่มจากอิทธิพลชาวจีนฮกเกี้ยน (福建人) เห็นได้จากชาวจีนฮกเกี้ยนตามชุมชนต่างๆทั้งในกรุงเทพมหานครและต่างจังหวัด โดยมากที่จังหวัดภูเก็ต กระบี่ ตรัง พังงา จะจัดงานไหว้กิ๋วอ๋องไต่เต หรือกิ๋วอ่องเอี๊ย (九皇大帝/九王爷 สำเนียงฮกเกี้ยน) ยังมีการเฉลิมฉลองศาลเจ้ากันอย่างเอิกเกริกใหญ่โตทุกปี เรียกประเพณีกินผัก เพื่อเป็นเทวบูชาต่อองค์กิ๋วอ๋องไต่เตกันมาเนิ่นนาน บางจังหวัดถึงกับกินผักกันทั้งเมืองที่ยังเหลืออย่างเข้มข้นมาจนถึงปัจจุบันในไทย โดยเฉพาะทางภาคใต้ จนกลายเป็นงานเทศกาลใหญ่งานหนึ่งทั้งในระดับจังหวัด ระดับชาติ และระหว่างประเทศ คือมาเลเซียและสิงคโปร์ เคยมีการเชิญธูปบูชาองค์กิ๋วอ๋องไต่เตจากศาลเจ้าในจังหวัดภูเก็ตไปตั้งบูชาอยู่ในศาลเจ้าไท้เป๋งในรัฐเคดาห์ และรัฐเปรัก รวมทั้งสิงคโปร์หากแต่ว่าประเพณีนี้ที่เมืองจีนได้ค่อยๆ เสื่อมลง จนทุกวันนี้ประเพณีการกินผักได้สูญสิ้นไปจากจีนแล้วจากเมืองจีน
เนื่องจากสถานการณ์โรคระบาด โควิค -19 ตั้งแต่ปีก่อน 2019 ความคึกคักของเทศกาลถูกขอร้องให้ยกเว้นประเพณีบางอย่างที่มีผู้คนเบียดเสียด งานจึงดูกร่อยกว่าปีที่ผ่านๆ มา
ไฮไลท์ของพิธีโดยม้าทรงหามเกี้ยวอัญเชิญพระ
“ม้าทรง” หรือร่างทรงของเทพเจ้า ใช้อาวุธทิ่มแทงตามร่างกายแห่ไปทั่วเมือง หรือที่เรียกกันว่า พิธี “แห่พระ” เป็นการออกประพาสเพื่อโปรดสัตว์ มีขบวนธงและป้ายชื่อแห่นำหน้า จากนั้นเป็นเกี้ยวหามพระเรียกว่า ถ้ายเปี้ย โดยหามรูปพระบูชาต่างๆ ออกนั่งเกี้ยว ซึ่งจัดตามชั้นและยศของพระ จากนั้นมีขบวนพระเกี้ยวใหญ่ใช้ 8 คนหาม มีฉัตรกั้นไปด้วย เป็นที่ประทับของกิ้วอ๋องฮุดโจ้ว ขณะที่ขบวนแห่ผ่านไปชาวบ้านจะตั้งโต๊ะบูชาหน้าบ้าน และจุดประทัดต้อนรับขบวนเมื่อผ่านไปถึง นอกจากนี้ยังมีพิธีกรรมอีกมากที่เกี่ยวข้องกับงานประเพณีถือศีลกินผัก เช่น พิธียกเสาโกเต้ง แขวนตะเกียง 9 ดวง หมายถึง ดวงวิญญาณของกิ้วอ๋องไต่เต สัญลักษณ์เริ่มงานประเพณีถือศีลกินผัก พิธีลำเต้า ปักเต้า พิธีโขกุ้น พิธีซ้องเก็ง พิธีบูชาดาว พิธีลุยไฟ พิธีสะเดาะเคราะห์ พิธีแห่พระ พิธีส่งพระ เป็นต้น ส่วนพิธีแห่พระม้าทรง จะมีการจำกัดจำนวนม้าเพียง 1 ม้า เพื่อเข้าเข้าร่วมพิธีดังกล่าว
วัฒนธรรมเก่าแก่นี้นอกจากรักษาและสืบทอดกันมาแล้ว ยังได้รับการเผยแผ่ออกไปอีกอย่างคาดไม่ถึงของชาวฮกเกี้ยนในไทย โดยเฉพาะทางใต้ คือผู้มีบทบาทสำคัญในการสืบทอดผลักดันให้ประเพณีความเชื่อนี้กลับมามีชีวิตอีกครั้ง หลังจากที่ได้ตายไปจากเมืองจีนแล้ว ความเชื่อเรื่องการกินเจของชาวฮกเกี้ยนจะมีเรื่องเล่าสักกี่เรื่องก็ตาม แต่ความจริงก็คือ ชาวจีนกินเจกันมานานแล้ว อาจย้อนกลับไปได้ถึงสมัยราชวงศ์ถัง ซึ่งเป็นยุคที่ศาสนาพุทธเจริญมาก และศาสนาพุทธ คือแหล่งที่มาสำคัญหนึ่งของอาหารเจ
อาหารเจในนิยามทั่วไป คืออาหารทำจากธัญพืช ผัก ถั่ว งา ผลไม้ ที่ปราศจากเนื้อสัตว์ คล้ายอาหารมังสวิรัติ แม้จะคล้ายกัน แต่ก็ไม่เหมือนกันอยู่ดี เพราะอาหารมังสวิรัติ คืออาหารที่ทำจากพืชล้วน ยกเว้น กระเทียม หอม กุยช่าย ผักชี ลักเกียว (กระเทียมป่า) และใบยาสูบ ปราศจากเนื้อสัตว์โดยสิ้นเชิง จะเน้นเรื่องของสุขภาพ การกลับคืนสู่ธรรมชาติ การปกป้องรักษาสิ่งแวดล้อมของโลก เป็นวัฒนธรรมการกินอย่างหนึ่ง ที่ย่อมแตกต่างกันไปในแต่ละประเทศแต่ละภาษา อาหารมังสวิรัติจึงอาจมีไข่ นม หรือน้ำผึ้ง หรืออย่างใดอย่างหนึ่ง หรือสองอย่างสามอย่างได้
สำหรับผู้ที่ยังติดอยู่กับรูปรสกลิ่นของอาหารเนื้อสัตว์ ปัจจุบันจึงมีการผลิตอาหารในกลุ่มโปรตีนทางเลือก (Alternative Protein) ซึ่งใช้วัตถุดิบที่ทำจากพืชที่ให้โปรตีนสูง เช่น ถั่ว เห็ด ข้าวโอ๊ต อัลมอนด์ และพัฒนารสชาติ กลิ่น สีสันให้เหมือนผลิตภัณฑ์จากสัตว์ จึงเริ่มเกิดกระแสการกินโปรตีนจากพืช (Plant-based protein) ทำให้ ‘พืชที่อร่อยแบบเนื้อสัตว์’ โดยนักวิทยาศาสตร์อาหาร (food science)) ได้คิดค้นเทคนิคการสร้างพืชที่มีรสสัมผัสเสมือนเนื้อสัตว์ สอดรับกับไลฟ์สไตล์ผู้บริโภคยุคปัจจุบัน ช่วยให้คนไทยมีสุขภาพแข็งแรง เข้าถึงอาหารคุณภาพดี ปลอดภัยอย่างยั่งยืน
ตัวอย่างอาหารเจที่ถ่ายทอดมาพอเป็นไอเดีย
อาหารเจแบบง่ายๆ
ปัจจุบันเป็นยุคที่มีการติดต่อกับจีนอย่างแนบแน่น จึงมีวัตถุดิบหลากหลายให้เชฟได้ดัดแปลงสร้างสรรค์อาหารเจที่อร่อยเหมือนอาหารคาวแทบไม่ผิดเพี้ยน เช่น แกงจืดรากบัวเกาลัด แกงจืดเห็ดเยื่อไผ่ ผัดโป๊ยเซียนเจ ผัดจับฉ่ายไหหลำเจ
กระเพาะปลาน้ำแดง
กระเพาะปลาน้ำแดงเจ ถ้าให้ปิดตาชิม คงเข้าใจว่าเป็นกระเพาะปลาแท้
ลาบ น้ำตก
ดัดแปลงอาหารอีสานได้เหมือนด้วยเนื้อสัตว์เจ ที่ทำจากเต้าหู้และโปรตีนเกษตร สำหรับผู้ที่เบื่อรสชาติเจแบบจีน
ทอดมันเจ
คล้ายกับเนื้อทอดมันที่ทำจากปลาจนแทบจะแยกไม่ออก
เปาะเปี๊ยะเจ
ถ้าไม่บอก ใครจะรู้ว่าเป็นอาหารเจ
เป๋าฮื้อน้ำแดง
วิทยาการอาหารสมัยใหม่ สามารถผลิตอาหารกระทั่งอาหารเหลาทั้งรูปรสสัมผัสกลิ่น เพื่อเป็นโปรตีนสุขภาพโดยแท้
ผัดโหงวก๊วย
จานนี้ขาดแฮมไป 1 อย่าง นอกจากนั้นคือเจล้วนๆ ถ้าแกล้มกับเบียร์ 0.00% จะบาปไหมหนอ
ในอดีต ตามวัดจีนทั่วไปจะมีโรงอาหารเรียกว่า โรงเจ หรือ แจตึ๊ง (斋堂) เป็นสถานที่ที่ภิกษุจีนใช้หุงข้าวและประกอบอาหารเจเลี้ยงพระในวัด ตลอดจนญาติโยมที่มาปฏิบัติธรรมที่วัดจะช่วยกันคนละมือคนละไม้ เนื่องจากพระจีนจะไม่ออกบิณฑบาตดังเช่นพระไทย
บรรดาญาติโยมที่ได้กินอาหารเจจากโรงเจในวัด ก็จำเอาไปหุงทำกินเองบ้าง อาหารเจจึงได้แพร่จากวัดสู่บ้าน จนเป็นที่นิยมกันอย่างกว้างขวางในหมู่ชาวจีนทั้งที่เลื่อมใสในพุทธศาสนา วัดจีนจึงเป็นแหล่งต้นธารอาหารเจทั้งปวงที่แพร่หลายอยู่ในหมู่ชาวจีน และอาหารเจก็กลายเป็นเอกลักษณ์หนึ่งของพุทธศาสนาในจีน ซึ่งแม้ในประเทศที่เรียกขานตนเองว่า เมืองพุทธอย่างไทย พม่า ศรีลังกา ก็ยังไม่มีธรรมเนียมเช่นนี้
ร้านรวงที่ย้ายขึ้นห้าง
นอกจากเหตุผลด้านศาสนาแล้ว อาหารเจเป็นอาหารที่มีประโยชน์และประหยัด ซึ่งมีส่วนทำให้อาหารเจแพร่หลายอย่างกว้างขวาง แต่ทุกวันนี้อาหารเจไม่ใช่อาหารที่มีราคาประหยัดอีกต่อไปแล้ว ดูจะขายแพงกว่าอาหารทั่วไปเสียอีกเนื่องจากวัตถุต่างขึ้นราคาเพราะน้ำท่วมไร่นา น้ำมันสำหรับรถขนส่งขึ้นราคา แต่อย่างไรก็ตามขอเชิญชวนทุกท่านมากินอาหารเจกัน จะกินด้วยเหตุผลด้านศาสนา หรือด้านสุขภาพย่อมดีด้วยกันทั้งนั้น และยังได้ช่วยเหลือร้านค้าที่อาจได้รับผลกระทบจากสถานการณ์โควิดอีกด้วย
ร้านขายอาหารเจริมถนนช่วงก่อนโรคระบาด
เทศกาลกินเจปี 2564นี้ ตามปฏิทินจีนตรงกับวันที่ 6 ตุลาคม-14 ตุลาคม 2564 รวม 9 วัน ขณะที่บางคนอาจจะเริ่มล้างท้องเตรียมกินเจตั้งแต่วันที่ 5 ตุลาคม 2564 รวม 10 วัน แล้วทำบุญด้วยการรักษาศีล 8 ตามพุทธศาสนานิกายมหายาน รวมถึงการงดกินเนื้อสัตว์ กระดูก ไขมันจากสัตว์ รวมถึงเครื่องปรุงที่ทำจากสัตว์ ดังมีคำกล่าวที่ว่า "กินเจหนึ่งมื้อ หมื่นชีวิตรอดตาย"
เพื่อปฏิบัติตามมาตรการความปลอดภัย การออกร้านอาหารเจในปีนี้จึงไปคึกคักตามศูนย์อาหารในห้างสรรพสินค้าแทน ซึ่งมีความสะอาดและมีระเบียบกว่าที่ขายกันริมถนนรนแคม แต่ขาดบรรยากาศแบบเดิม เรียกว่าได้อย่างต้องเสียอย่าง
นางสาวอาทิตยา โชคกิจมนัสชัย ผู้อำนวยการเขตสัมพันธวงศ์ ประกาศว่าสำนักงานเขตสัมพันธวงศ์ไม่มีกำหนดให้จัดงานกิจกรรมเทศกาลงานเจเยาวราช ปี 2564 เนื่องจากยังอยู่ในช่วงสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 อีกทั้งกรุงเทพมหานครขอความร่วมมือลดจุดธูปเทียน เผากระดาษ เพื่อลดฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM 2.5
CR : - จักสรณ์ วรางค์ศรีศิริติดตาม -วัฒนธรรม พัฒนาการทางประวัติศาสตร์เอกลักษณ์และภูมิปัญญาจังหวัดภูเก็ต**
ถ่ายภาพ มีรัติ รัตติสุวรรณ แพรไพลิน ศุกลรัตนเมธี
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี