Cardiovascular diseases (CVDs) หรือโรคหลอดเลือด (ทั่วร่างกาย) และหัวใจ เป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับหนึ่งของชาวโลก โดยในปี ค.ศ.2019 มีผู้เสียชีวิตถึง 17.9 ล้านคนจากโรค CVDs หรือประมาณ 32% ของการเสียชีวิตทั้งหมดของโลกซึ่ง 85% เป็นโรคหลอดเลือดหัวใจและสมอง มากกว่า 75% ของการเสียชีวิตจากโรค CVDs อยู่ในประเทศที่มีรายได้ต่ำและปานกลาง จากการเสียชีวิตก่อนวัยอันควร(น้อยกว่า 70 ปี)17 ล้านคน ที่เกิดจากโรคที่ไม่ติดต่อ (non communicable diseases, NCDs) ในปี ค.ศ.2019 38% เกิดจากโรค CVDs ซึ่งเป็นที่น่าเสียดายเพราะส่วนมากของโรค CVDs สามารถป้องกันได้ จากการปรับหรือมีพฤติกรรมที่เหมาะสม เช่น การไม่สูบบุหรี่ รับประทานอาหารเพื่อสุขภาพ ทำตัวไม่ให้อ้วน ออกกำลังกาย และไม่ดื่มแอลกอฮอล์หรือดื่มมากไป
ทั้งนี้ การตรวจวินิจฉัยโรค CVDs ยิ่งเร็วได้จะยิ่งดี จะได้ให้คำปรึกษา แนะนำ และรักษาได้เร็ว
อะไรคือ โรค CVDs
CVDs คือ โรคของหลอดเลือดทั่วร่างกายและหัวใจ ซึ่งส่วนใหญ่โรคของหลอดเลือดจะปรากฏตัวที่หลอดเลือดหัวใจ สมอง แขน ขา และช่องท้อง
ทั้งนี้ โรค CVDs ยังรวมไปถึง โรค rheumatic heart ซึ่งทำให้เกิดความเสียหายต่อกล้ามเนื้อหัวใจ และลิ้นหัวใจต่างๆ จากโรคไข้ rheumatic (rheumatic fever) ที่เกิดจากการติดเชื้อ streptococcal bacteria
และรวมถึงโรคหัวใจที่เกิดจากกรรมพันธุ์หรือตั้งแต่เกิด (congenital heart disease) ที่เกิดจากการสร้างหัวใจที่ผิดปกติ และโรคหลอดเลือดดำที่อยู่ลึกในขาเกิดการอุดตันและลิ่มเลือดหลุดและไปอุดตันที่ปอด หรือหัวใจ ทำให้เสียชีวิตได้
โรคหลอดเลือดหัวใจ สมอง มักเกิดขึ้นอย่างกะทันหัน จากการมีการอุดตันของหลอดเลือดที่ไปเลี้ยงหัวใจ หรือสมอง สาเหตุเนื่องมาจากตั้งแต่เราเกิดจะค่อยๆเกิดไขมันเกาะตัวบนผนังของหลอดเลือดทั่วร่างกาย ทำให้หลอดเลือดเริ่มตีบขึ้นเรื่อยๆ ทีละเล็กละน้อย จนในที่สุดเกิดการอุดตันของหลอดเลือด ฉะนั้นเราต้องมีพฤติกรรมที่เหมาะสมเพื่อป้องกันการตีบของหลอดเลือด ทั้งๆ ที่ยังไม่มีอาการ
ส่วนใหญ่แล้ว 80% ของโรคอัมพฤกษ์ อัมพาต เกิดจากการอุดตันของหลอดเลือดสมอง แต่บางส่วนเกิดจากการที่หลอดเลือดแตก
ปัจจัยเสี่ยงต่อโรค CVDs คือ โภชนาการที่ไม่เหมาะสม การไม่ออกกำลังกาย การสูบบุหรี่ การดื่มแอลกอฮอล์มากไป(ไม่ควรดื่มเลยหรือถ้าดื่มๆ ไม่เกิน 2 หน่วยต่อวันสำหรับทั้งชายและหญิง 1 หน่วย คือ 25 ซีซีวิสกี้ หรือไวน์ 80 ซีซี หรือเบียร์ 200 ซีซี)ปัจจัยต่างๆ ตามข้างบนนี้ จะทำให้มีปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ ตามมาด้วย คือ โรคความดันโลหิตสูง (จากการรับประทานเกลือ หรือความเค็มมากไป รับประทานมากไปจนน้ำหนักเกิน หรืออ้วน)โรคเบาหวาน (รับประทานน้ำตาล แป้งมากไป ไม่ออกกำลังกาย ฯลฯ)โรคไขมันในเลือดสูง (รับประทานมันสัตว์ หนังสัตว์ เนื้อแดง แป้งน้ำหวานมากไป) และโรคอ้วน และน้ำหนักเกิน (รับประทานมากไปกว่าที่ร่างกายต้องการ ไม่ออกกำลังกาย)
ปัจจัยทั้งหมดนี้มีความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดทั่วร่างกาย รวมทั้งความเครียด ประวัติโรคหลอดเลือดในครอบครัว สูงอายุยิ่งสูงอายุยิ่งมีความเสี่ยง และเพศชาย มีความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดมากกว่าผู้หญิงจนกระทั่งประจำเดือนหมด จึงมีความเสี่ยงเท่ากัน
การหยุดสูบบุหรี่ ลดความเค็มในอาหาร รับประทานผัก ผลไม้มากขึ้น ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ งดแอลกอฮอล์ ฯลฯ สามารถลดความเสี่ยงของการเกิดโรค CVDs ได้
อาจไม่มีอาการของโรค CVDs จนกระทั่งหลอดเลือดหัวใจ สมอง อุดตัน อาการหลอดเลือดหัวใจอุดตัน คือ ปวดไม่สบาย กลางอก และอาจร้าวไปที่กราม แขน ไหล่ซ้าย ศอกและหลังได้ ผู้ป่วยอาจมีอาการหายใจลำบาก คลื่นไส้ อาเจียน เวียนหัว จะเป็นลม เหงื่อออก หน้าซีด
ส่วนอาการของอัมพฤกษ์ อัมพาต คือ มีความอ่อนแรง ชา ขึ้นมาทันทีของกล้ามเนื้อหน้า แขน ขา มักจะเป็นข้างเดียว สมองมึนงง(confusion) มีปัญหาในการพูดหรือเข้าใจ มีปัญหากับการมองของตาข้างหนึ่งหรือ 2 ข้าง มีปัญหาในการเดิน มึนงง เวียนหัว เสียความทรงตัวและการประสานงานของกล้ามเนื้อต่างๆ ปวดหัวอย่างรุนแรงโดยไม่มีสาเหตุ เป็นลม หรือหมดสติ
ถ้ามีอาการดังกล่าวต้องรีบไป รพ. ยิ่งไปเร็วยิ่งดี ถ้าไปโรงพยาบาลและตรวจวินิจฉัยได้ภายใน 4 ชั่วโมง สามารถให้ยาละลายลิ่มเลือดได้
ถ้าเป็นโรคหลอดเลือดหัวใจ แต่หลอดเลือดยังไม่ตีบมาก หรืออุดตัน อาจมีอาการเจ็บหน้าอกตอนออกกำลังกาย หรือเคลื่อนไหว เช่น เดิน เพราะถ้ามีหลอดเลือดตีบบ้างเวลาอยู่เฉยๆยังอาจมีเลือดไปเลี้ยงหัวใจเพียงพอ แต่ในการเดิน ออกกำลังกาย หัวใจ ร่างกายต้องการเลือดมากขึ้น แต่มีหลอดเลือดตีบ จึงไม่สามารถส่งเลือดไปเพิ่มได้ จึงเกิดอาการเจ็บปวด แน่นกลางอกเฉพาะช่วงที่กำลังเดิน ถ้าเป็นแบบนี้เราเรียกอาการปวดนี้ว่าangina อย่างไรก็ตาม ถ้าเจ็บหน้าอกเวลาเคลื่อนไหว ต้องหยุดทันที ถ้าเป็นแค่ angina อาการปวดจะหายไปภายใน 10 นาที แต่ถึงแม้อาการหายไปเหมือนปกติ ต้องรีบไปปรึกษาแพทย์
นพ.พินิจ กุลละวณิชย์
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี