ต่อภัสสร์ : เดี๋ยวนี้เดินทางไปไหน รอบตัวมีแต่คนเล่นโปเกมอน โก ที่รู้เพราะลักษณะการใช้มือถือมันเปลี่ยนไปจากแต่ก่อนที่คนเล่นเฟซบุ๊ค หรืออินสตราแกรมจะใช้มือเดียวค่อยๆ เลื่อนหน้าจอ เดี๋ยวนี้ต้องใช้สองมือ จับโทรศัพท์มือหนึ่ง อีกมือหนึ่งโยนลูกบอล และมักแสดงอาการตื่นเต้นตกใจขึ้นมาโดยคนข้างๆ ไม่ทันรู้ตัว เช่น วันก่อนผมเดินอยู่ในซอยแถวบ้านได้ยินคนตะโกนโวยวาย ผมตกใจหันไปดู ปรากฏว่ามีคนแถวนั้นเจอตัวโปเกมอนหายาก เลยตะโกนด้วยความดีใจ

ที่เล่ามาแบบนี้ ไม่ใช่ว่าผมจะต่อว่าคนเล่น หรือวิจารณ์เกมโปเกมอน โก แต่อย่างใดนะครับ ใจจริงแล้วอยากเล่นด้วยเสียอีก แต่กลัวว่าถ้าเริ่มเล่นแล้วจะห้ามใจตัวเองไม่ได้ กลายเป็นคนติดเกมเหมือนสมัยเด็กๆ ที่เคยติดเล่นการ์ดโปเกมอนนี่ล่ะครับ เลยได้แต่ยืมมือถือเพื่อนไปเล่นเป็นบางเวลา

แต่การที่ไม่ได้เล่นนี้ เลยทำให้ผมมีโอกาสพิจารณาการเล่นเกมนี้ของคนรอบๆ ตัว และได้รับฟังเสียงสะท้อนแง่มุมต่างๆ จากคนอื่นๆ ในสังคม หลายครั้งที่ผมได้ยินจากผู้ใหญ่เวลาเห็นเด็กก้มหน้าก้มตาเล่นโปเกมอน โกพูดว่า “นี่ถ้าเป็นลูกผมนะ จะยึดมือถือ 
แล้วสั่งสอนให้พูดคุยกับคนปกติเสียหน่อย” หรือ“เด็กสมัยนี้มันเป็นอะไรกันไปหมด ติดเกมจนไม่เงยหน้าเงยตา”คำวิจารณ์ลักษณะนี้ ก็ไม่แปลกอะไร เพราะความเป็นจริง คนเล่นเกมบางคนก็ไม่เงยหน้าเงยตาจริงๆ บางทีเดินข้ามถนนโดยไม่มองรถเลยเสียด้วยซ้ำ แบบนี้ก็ต้องตักเตือนกันไป

แต่อีกด้านหนึ่ง ผมก็เห็นตัวอย่างคนที่มองเห็นมุมที่เป็นประโยชน์ของเกมนี้ และปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์สังคม เพื่อสร้างสรรค์โอกาสใหม่ๆที่มีประโยชน์ต่อตนเองและสังคม เช่น การไปตั้งบูธขายของใกล้โปเกสต็อป(PokeStop) ซึ่งเป็นบริเวณที่นักเล่นเกมทั้งหลายมักมาหยุดรอรับไอเทมฟรีต่างๆ ในเกม หรือร้านกาแฟ ร้านอาหารหลายร้านจ่ายเงินซื้อตัวล่อโปเกมอน (Lure) มาใช้หน้าร้านตัวเองเพื่อดึงดูดนักเล่นเกมมานั่งดื่มกาแฟรอจับโปเกมอน ที่น่าสนใจมากอีกหนึ่งมุมมอง จากบทความออนไลน์ที่เขียนเกี่ยวกับการใช้เกมนี้ให้เป็นประโยชน์ต่อการเรียนรู้ของเด็ก เช่น ครูอาจนำโปเกมอนเป็นตัวอย่างเสริมในบทเรียน หรือใช้สอนศิลปะก็ได้

ในเมื่อคนจากวงการต่างๆ สามารถเสนอแง่มุมที่เป็นประโยชน์ของเกมนี้ได้ ผมเลยอดคิดไม่ได้ว่า แล้วเราจะเอาเจ้าปิกาจู (ชื่อโปเกมอนตัวเอกตัวหนึ่ง) มาจับคนโกงได้บ้างไหม เพราะถ้าคิดดูดีๆ แล้วปัญหาหลายข้อที่มาตรการต่อต้านคอร์รัปชันต่างๆ ของไทยเผชิญอยู่ในปัจจุบัน กลับเป็นจุดเด่นของเกมโปเกมอน โก ทั้งนั้น ได้แก่ 1.คนทั่วไปไม่ค่อยสนใจเรื่องคอร์รัปชัน เพราะคอร์รัปชันดูเป็นเรื่องไกลตัว แต่โปเกมอน โก มีคนเล่นจำนวนมากอย่างที่เล่าให้ฟังข้างต้น และเป็นเรื่องใกล้ตัวมาก อยู่ในมือถือแต่ละคน 2.ถึงจะเข้าใจว่าคอร์รัปชันเป็นสิ่งเลวร้าย แต่ก็ไม่อยากจะเสียเวลาไปยุ่งเกี่ยวกับการต่อต้านความเลวร้ายนี้ แต่โปเกมอน โก สามารถทำให้คนเล่นรู้สึกว่าทุกนาทีที่เปิดเกมขึ้นมาเป็นนาทีที่มีค่า ยอมอดนอนเพื่อไปไล่จับโปเกมอนเลยก็มี 3.ถึงจะสนใจพร้อมเสียเวลาศึกษาเรื่องคอร์รัปชัน แต่ก็ขอศึกษาอยู่ที่บ้านแล้วกัน ขี้เกียจไปดูโครงการก่อสร้างข้างๆ บ้านที่สร้างมาสิบปีแล้วก็ยังทำไม่เสร็จ แต่โปเกมอน โก สามารถลากคนขี้เกียจที่สุดออกมาเดินที่สวนลุมพินีได้ แถมยังสามารถปรับโหมดภาพให้เห็นตัวโปเกมอนอยู่ในสถานที่จริงที่กล้องมือถือนั้นถ่ายอยู่เลย ด้วย 3 ข้อเด่นเกมนี้ จะนำไปสู่การจับโกงได้อย่างไร

ผมจึงนึกถึงแพลตฟอร์มหนึ่งที่เพิ่งจะเปิดตัวมาได้ไม่นานนี้ที่ชื่อ “ยุพิน”หรือ“Youpin”ที่ให้ทุกคนสามารถถ่ายรูปปัญหาที่พบเห็นไม่ว่าจะเป็นขยะทิ้งไม่ลงถัง ทางเท้าพัง ฝาท่อหาย สิ่งของตกกีดขวางทางจราจร หรือเจอรถจอดในที่ห้ามจอด แล้วโพสขึ้นแพลตฟอร์มนี้พร้อมระบุพิกัดของปัญหาที่พบ ระบบหรือที่ผู้พัฒนาแพลตฟอร์มนี้เรียกว่าคุณป้ายุพินตามชื่อแพลตฟอร์ม จะนำไปแจ้งเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องเพื่อให้แก้ปัญหาต่อไป

แต่สิ่งที่มันเจ๋งมากคือ ทั้งภาพและพิกัดของปัญหาก็จะอยู่บนแพลตฟอร์มทั้งเว็บไซต์และแอพลิเคชั่นให้เราทุกคนสามารถเข้าไปดูและติดตามการแก้ไขปัญหานี้ได้ นี่คือการเปิดเผยและแชร์ข้อมูลให้เป็นประโยชน์และสะดวกต่อการติดตามตรวจสอบของประชาชนอย่างแท้จริง ผู้สนใจสามารถเข้าไปร่วมติดตามดูปัญหาต่างๆ หรือแจ้งปัญหากับป้ายุพินได้ที่ https://youpin.city/ นะครับ

ทีนี้ถ้าเราสามารถเอาจุดเด่นของโปเกมอน โก กับความล้ำของยุพินมารวมกันได้ ก็จะเกิดการแชร์ข้อมูลมหาศาล สามารถขยายจากแค่ปัญหาทางเท้าขรุขระไปถึงการจ่ายสินบนกับเจ้าหน้าที่ หรือคนในหมู่บ้านเดินออกมาข้างๆ บ้าน เพื่อมาจับโปเกมอนแถวๆ บริเวณก่อสร้างโครงการสาธารณะที่สร้างเป็นสิบปีแล้วยังไม่เสร็จ หรือเสร็จแล้ว แต่ไม่เห็นเหมือนที่หน่วยงานรัฐบอกตอนแรกเลย ก็ถ่ายรูปส่งไปถามหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และถ้าได้ระบบที่สำนักงานรัฐบาลอิเล็กทรอนิกส์ (EGA) พัฒนาไว้แล้วสำหรับฐานข้อมูลภาษีไปไหนมาร่วมบริหารจัดการข้อมูล ก็จะสามารถจัดการกับข้อมูลมหาศาลนี้ได้อย่างเป็นระบบ นำไปสู่การป้องกันการคอร์รัปชันอย่างมีประสิทธิภาพและมีประสิทธิผล ดีกว่ารอให้โกงกันแล้วต้องไปไล่ตามจับอย่างในปัจจุบัน นี่ล่ะครับคือการใช้โปเกมอนไปจับโกงได้อย่างดี

ถ้าพิจารณาดีๆ แนวคิดนี้ไม่ใช่การสร้างอะไรขึ้นมาใหม่เลย แต่เป็นการรวมพลังของสิ่งที่มีอยู่แล้ว นำมาสร้างผลกระทบที่กว้างขึ้นและมีน้ำหนักมากขึ้น แนวคิดการรวมพลังเช่นนี้ไม่จำเป็นจะต้องพัฒนาโปรแกรมหรือเกมแบบนี้เท่านั้น แต่โครงการ หลักสูตรอบรม คลิปวีดีโอต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการต่อต้านคอร์รัปชัน ก็สามารถได้รับการเพิ่มพลังด้วยวิธีการเช่นนี้ด้วย ผมเชื่อว่าแนวคิดการรวมพลังนี้จะเป็นทางเดินที่เหมาะสมในการต่อต้านคอร์รัปชันในขั้นต่อไป ต่อจากขั้นการปลุกพลังต้านโกงต่างๆ ให้ตื่นขึ้นมากระจายตัวอยู่ทั่วประเทศในขณะนี้ จึงเป็นแนวทางที่หน่วยงานทั้งภาครัฐ เอกชน และประชาสังคมที่ทำงานเกี่ยวข้องกับการต่อต้านคอร์รัปชันสมควรให้ความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง

ต่อตระกูล : ผมเองก็เป็นคนหนึ่งที่เห็นประโยชน์ของเกม ตั้งแต่ยุคแรกที่มีไมโครคอมพิวเตอร์ขึ้นมา ผมพิมพ์สัมผัสสิบนิ้วได้บนแป้นพิมพ์ก็เพราะเล่นเกมชื่อ MasterType บนเครื่อง Apple II Plus และเชื่อตลอดมาว่าวันหนึ่งจะมีเกมต่อต้านคอร์รัปชันที่ดึงให้ทั้งเด็กและผู้ใหญ่มาเล่นอย่างสนุกสนานแล้วได้ความรู้และเห็นภัยการทุจริตคิดโกงชาติไปด้วย

เกมแบบโปเกมอน โก ที่พาคนไปเก็บแต้มเป็นจำนวนเงินของชาติที่รั่วไหลจากการคอร์รัปชันคืนมา เช่นไปที่อาคารสินค้าประจำตำบลที่เสียเงินเปล่าสร้างหลายล้านบาทแล้วถูกทิ้งร้าง ไปที่เขื่อนบางปะกงมูลค่า 2 พันล้านที่สร้างแล้วใช้การไม่ได้ หรือรูปที่แสดงความ“ไม่ชอบมาพากล” เช่น ถ่ายภาพอาคารราชการที่ยกป้ายว่าจะสร้างเสร็จปีนี้ แต่วันนี้เพิ่งสร้างพ้นดินมา และถ่ายภาพพาดหัวข่าวหนังสือพิมพ์มาประกอบด้วยว่า ได้ต่อสัญญาไปอีก แทนที่จะถูกปรับ หรือถ่ายภาพเจ้าหน้าที่ของรัฐยื่นมือไปรับเงินจากคนขับรถบรรทุก ส่งไปให้ “คุณป้ายุพิน” (YouPin)

อย่าลืมว่า คนไทยมีโทรศัพท์มือถือใช้อยู่ถึง 40 กว่าล้านเครื่อง เกือบทุกคนต้องเคยใช้มือถือเล่นเกม ถ้าคนไทยมีเกมจับโกงให้เล่นกัน คนโกงคงไม่รอดเงื้อมมือไปได้