การปรากฏตัวออกโทรทัศน์ครั้งล่าสุดของลุงตู่ “พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา” นายกรัฐมนตรี ดูจะเป็นที่วิพากษ์วิจารณ์กันมากทีเดียว

แฟนพันธุ์แท้อย่าง ดร.เสรี วงษ์มณฑา รำพึงผ่านเฟซบุ๊คว่า “...บ่าย 3-4 เราได้ยินได้ฟังมาตรการเกือบหมดแล้ว มีประกาศว่านายกฯจะแถลงตอน 1 ทุ่ม คนก็คาดหวังว่าจะมีสาระอันยิ่งใหญ่เหมือนที่เราได้ยินคุณสีของจีน และคุณลีของสิงคโปร์ แต่เมื่อไม่เป็นเช่นนั้น ประชาชนก็ผิดหวังนายกฯเลยดูแย่ในสายตาของคนจำนวนมาก แล้วฝ่ายตรงกันข้ามก็เอาความผิดพลาดครั้วนี้มาขยี้ เพื่อด้อยค่านายกฯ

ใครหนอเขียนบทให้นายกฯให้ซ้ำกับสิ่งที่ประชาชนรู้แล้วตั้งแต่ตอนบ่าย และไม่มีวาทกรรมที่เป็น magic statement
ที่จะสร้างความประทับใจให้แก่คนฟัง และสร้างการจดจำหรือนำไปทำเป็น # ได้ สิ่งที่พอจะชื่นขมได้ก็ตรงให้ความหวังว่า เราจะสู้ไปด้วยกัน และผ่านพ้นวิกฤตครั้งนี้ได้

ถ้าหากประชาชนไม่ได้รู้อะไรตั้งแต่บ่าย 3 ตอน 1 ทุ่มของนายกฯอาจจะมีค่ามากกว่านี้ก็ได้ เพราะมันจะมี surprisingstatements ให้สนใจได้บ้าง แต่ที่ได้ฟังแทบไม่มีอะไรใหม่กว่าที่ได้ยินตอนบ่าย 3 เลยค่ะ”

ดี้-นิติพงษ์ ห่อนาค นักแต่งเพลงชื่อดัง โพสต์ว่า “...ถ้าคุณคือลุงตู่ของหลานๆ แถวบ้าน..คุณจะออกมาดูโทรมอะไรยังไงก็ได้..แต่ถ้าคุณคือผู้นำที่จะต้องไปรบศึกหนัก...คุณจะดูน่าสงสารไม่ได้ครับ วันนี้...ผู้นำดูเหนื่อยล้า เหมือนถูกบั่นทอนพลังไปมาก ผอมโกรก...ดูโรยมาก... เห็นแล้วก็รู้ว่า...เครียด กินไม่อิ่ม นอนไม่หลับ..

รู้ว่าทำงานหนักเหลือเกิน แบกบ้านเมือง คนธรรมดานี่แค่แบกหนี้บัตรเครดิตตัวเองยังนอนกระสับกระส่าย แต่คุณแบกปัญหาบ้านเมือง ดูก็รู้ว่าทุกข์ทรมานนัก

สปีชสั้นๆ คืนนี้ ไม่เป็นบวกเลยครับคุณ ประชาชนต้องการเห็นผู้นำที่แข็งแรง เปี่ยมพลัง ในยามวิกฤติ แต่ก็ไม่ได้น้ำหนักอะไร นอกไปจากการสื่อข่าวเดิมๆ คุณต้องการคณะทำงานใหม่ครับ คนดี คนตั้งใจจริง แต่คณะทำงานไร้น้ำยาประชาชนเขาไม่ด่าคณะทำงาน เขาด่าคุณ ผู้นำแต่ละประเทศ ทำงานตัดสินใจอันหนักหน่วง เขาต้องการผู้ช่วย ที่วางแผนให้ตัวเขาเข้าถึงประชาชนได้ สื่อสารกันได้อย่างมีจิตวิทยา...

สปีชสั้นๆ วันนี้ พร้อมกับเครื่องแบบราชการ และตอนจบ “ประเทศไทยต้องชนะ” แบบตาลอยๆ ไม่ค่อยมีแรงคุณต้องไล่คนทำงานที่ทำให้คุณดูเป็นตัวตลกต่อหน้าประชาชนออกไปมั่งเถิด ไหนๆ เขาด่าว่า เป็นเผด็จการ ก็แสดงเผด็จการอันมีประโยชน์ต่อบ้านเมืองสักครั้ง อย่ากลัวคนนินทาว่าเป็นเผด็จการ เพราะเขานินทามาร้อยเอ็ดเจ็ดย่านน้ำแล้ว ทำดีทำเลวยังไง มันก็นินทา...”

เพจ Reporter Journey ตามติดชีวิตนักข่าว โพสต์ในหัวข้อ “6 นาทีแห่งความผิดพลาด สู่ความ พัง พังมาก พังที่สุด” มีเนื้อหาว่า...

ออกตัวก่อนว่า นี่เป็นการแสดงความเห็นในฐานะของคนทำงานโปรดักชั่นทีวีแบบผม ไม่ได้มีความคิดจะโจมตีใคร แต่เป็นการวิพากษ์วิจารณ์ชิ้นงานหนึ่งชิ้นที่ถูกผลิตออกมาสู่สายตาประชาชน ด้วยเงินภาษีของประชาชนอย่างเราๆ ท่านๆ

ก็คงจะได้รับชมไปแล้วสำหรับแถลงการณ์ของนายกรัฐมนตรี พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ที่ออกมาพูดถึงสถานการณ์การแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19 ในประเทศไทย ซึ่งผมเชื่อว่าหลายคนคงมีความรู้สึกไปในทิศทางคล้ายๆ กันคือ เราได้อะไรจากแถลงการณ์นี้บ้าง?

ขอแสดงความเห็นเป็นส่วนๆ สำหรับงานโปรดักชั่นของคลิปวีดีโอนี้ โดยผมจะใช้คำศัพท์ในงานโปรดักชั่นเรียกในแต่ละจุดที่จะแสดงความเห็น โดยมีทั้งหมด 4 จุด คือ สคริปต์ ฉาก แอ๊กติ้งโค้ช และนักแสดง เพื่อให้เกิดการมองภาพตามอย่างเข้าใจง่ายๆ

1. สคริปต์ = บทที่ใช้ในการพูด ซึ่งสิ่งที่ผู้ชมได้ยินมาตั้งแต่ต้นจนจบนั้น ก็คงกำลังหาคำตอบว่า ที่พูดมาทั้งหมด สรุปใจความสำคัญของเรื่องคืออะไร? เพราะผู้ชมทุกคนต่างรอดูว่าสิ่งที่นักแสดงสื่อสารออกมา มันจะต้องมีประโยชน์อย่างมาก หรือต้องรู้สึกพิเศษจริงๆ เพราะมันคือแถลงการณ์จากนักแสดงเบอร์ใหญ่ที่โผล่มาในช่วงเวลาไพรม์ไทม์ 19.00 น. เช่น มาตรการที่ชัดเจนเด็ดขาด หรือการยืนยันสถานการณ์ ยกตัวอย่างคือ คำสั่งปิดกรุงเทพฯ ตั้งแต่เที่ยงคืนนี้เป็นต้นไป หรือเราพบวัคซีนที่ทำงานได้ 100% แล้ว เป็นต้น เพราะการที่นักแสดงเบอร์ใหญ่ระดับนี้ออกมาเล่นเอง ไม่ควรที่จะออกมาพูดสคริปต์ธรรมดาๆ ที่ทุกคนต่างก็พูดกันทุกๆ วัน เพราะมันคือสิ่งที่สังคมเฝ้าจับตารอ

ดังนั้น ถ้านี่คือละครหรือภาพยนตร์ ก็นับเป็นผลงานที่บทอ่อนมาก และเล่นด้วยนักแสดงที่ตีบทไม่แตก ไม่เข้าใจบทที่แสดง ซึ่งในเมื่อในบทไม่มีประเด็นอะไรที่สำคัญมากเพียงพอที่จะให้คนดูรู้สึกว่ามันต้องฟังนะมันก็ไม่ต่างอะไรที่จะเอาใครก็ได้มาพูดแทน ซึ่งก็ไม่รู้ว่าบทแบบนี้ถูกปล่อยให้ผ่านออกมาได้อย่างไร ผ่านการตรวจพิจารณาจากบุคคลที่ทำงานระดับใกล้ชิดนักแสดงเบอร์ใหญ่คนนี้ได้อย่างไร เพราะผลตอบกลับก็คงเป็นอย่างที่หลายคนวิจารณ์กันไป ซึ่งตรงนี้ผมขอไม่ย้ำก็แล้วกัน

2. ฉาก = ความผิดพลาดข้อต่อมาคือพื้นหลัง ที่ทำออกมาแล้วดูประดักประเดิดไปหมด ฉากที่ออกมาดูเป็นงานสัปดาห์วิทยาศาสตร์มากกว่าใช้เพื่อแถลงการณ์ที่ต้องอาศัยความน่าเชื่อถือ พื้นหลังสีฟ้า แล้วมีกราฟิกลายเส้นต่างๆ ที่สื่อไปถึงความเป็นงานวิทยาศาสตร์ พร้อมกับการใส่สัญลักษณ์อะไรที่ดูจะไม่เกี่ยวข้องกัน เช่น สมอเรือ สัญลักษณ์กัมมันตรังสี หรือกล้องถ่ายรูป ซึ่งไม่มีความเกี่ยวพันใดๆ ต่อบริบทของเนื้อหาเลย แถมเป็นฉากที่ดาวน์โหลดมาทางอินเตอร์เนตด้วย จริงๆ ก็ไม่ผิดแหละ ถ้าโหลดมาอย่างถูกลิขสิทธิ์ แต่แค่มันดูไม่ใช่เท่านั้นเอง หรือแม้แต่ภาพที่เป็นลักษณะเหมือนหยดน้ำกระจายๆ ที่ผมคิดว่ามันน่าจะเป็นสัญลักษณ์ที่หมายถึงไวรัส ก็ไม่ได้สื่อออกมาว่าเป็นไวรัสดังนั้น ทุกๆ อย่างมันเลยดู “หัวมังกุท้ายมังกร” ไม่มีอะไรเข้ากันไปหมด ถ้าให้ผมแนะนำเรื่องฉาก ผมจะขอแนะนำว่า ยืนฉากปกติเรียบๆ แบบฉากที่ยืนแถลงข่าวทั่วไปยังจะดูดีเสียกว่า และไม่ต้องเล่นลวดลายอะไรมาก เพราะมันจะดูทางการ น่าเชื่อถือ และเป็นมืออาชีพมากกว่า

3. แอ๊กติ้งโค้ช = ในที่นี้อาจจะหมายถึงผู้กำกับ โปรดิวเซอร์ หรือเลขาฯ ของนักแสดง เพราะก่อนมายืนหน้าเซตเพื่อบันทึกเทป จะต้องมีการพูดคุย ซักซ้อม หรือทำความเข้าใจในบทบาทก่อนว่า ท่าทางแบบไหนที่แสดงออกมาแล้วมันดูน่าเชื่อถือ เพราะสิ่งที่นักแสดงกำลังแสดงไปตามบท มันผิดเพี้ยนไปหมด การเริ่มต้นเข้ามาด้วยการยิ้ม ทั้งๆ นี่เป็นเนื้อหาการแถลงที่ควรจริงจัง นิ่งๆ ดูสุขุม น่าเชื่อถือ และสิ่งที่เป็นความผิดพลาดมากที่สุดก็คือ คำพูดและท่าทางตอนจบ ซึ่งไม่รู้ว่าเป็นสิ่งที่ถูกบรีฟมาให้ทำ หรือนักแสดงคิดและใส่เข้าไปเพื่อให้ได้ซีน แต่จะบอกว่าซีนของคุณแย่มาก เพราะการใช้ภาษากายแบบนั้น มันทำให้ทุกอย่างที่พูดมาดูอ่อนอยู่แล้ว ยิ่งติดลบไม่มีค่าไปเลย

เพราะในสถานการณ์แบบนี้ สิ่งที่ผู้ชมต้องการเห็นมากที่สุดคือ การแสดงภาวะผู้นำที่จริงจัง ไม่เล่น เพราะการเล่นมันไม่ได้ทำให้เกิดความน่าเอ็นดู เพราะนักแสดงคนนี้ก็ไม่ใช่เด็กๆ ซึ่งผลของการแสดงสีหน้าท่าทางออกมาอย่างไม่ถูกต้อง กลายเป็นผลสะท้อนกลับมาในด้านลบแทน ก็คงจะโทษใครไม่ได้ เพราะคนที่เป็นผู้กำกับปล่อยผ่านออกมาแบบนั้นเอง นักแสดงก็โดนเละไป

4. นักแสดง = ในเมื่อละครเรื่องนี้ต้องใช้นักแสดงคนนี้เท่านั้น มันก็หลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะพบกับเสียงวิพากษ์วิจารณ์ในแง่ลบ เพราะนักแสดงเบอร์ใหญ่คนนี้ ความนิยมในสายตาประชาชนลดลงไปแล้ว แต่ด้วยบทบาทที่เปลี่ยนไม่ได้ มันก็จำเป็นต้องให้เขาแสดงต่อไป ซึ่งในความเป็นจริงแล้ว นี่ถือเป็นโอกาสที่ดีที่จะใช้ในการกู้คะแนนนิยม สร้างภาพลักษณ์ของตัวเอง และทีมงานทั้งหมดขึ้นมาอีกครั้ง แต่ด้วยปัจจัยทั้ง 3 ข้อ ที่ไม่เอื้อต่อการแสดงได้อย่างมืออาชีพ นักแสดงก็จำเป็นต้องแบกละครทั้งเรื่องไว้ทั้งหมด จนผลออกมาก็เป็นอย่างที่เห็น

อีกอย่างก็คือ นักแสดงอาจจะไม่แม่นเรื่องท่องบท ทำให้มีบางจุดรู้เลยว่ามีการตัดต่อ ไม่ใช่การแถลงสดๆ เพราะมันมีช่วงที่ภาพกระโดด หรือในภาษาโปรดักชั่นเรียกว่า “ภาพเจิ๊ก” ซึ่งทำให้คนดูรู้เลยว่ามันคือการอัดเทปไว้ก่อนแล้วค่อยมาออนแอร์ทีหลัง ซึ่งยิ่งทำให้ความน่าเชื่อถือลดลงไปอีก รวมทั้งการท่องเป็นนกแก้วนกขุนทอง ด้วยเสียงโมโนโทนเช่นทุกครั้งที่ผ่านมา มันเลยทำให้คนชมหรือฟังไม่รู้เรื่องว่าพูดอะไร เพราะไม่สามารถจับใจความได้เลย และการฆ่าตัวตายต่อหน้าสาธารณชนก็คือการแสดงท่าทางที่ผิดที่ผิดทาง ผิดเวลา ยิ่งตอกย้ำความไร้คุณค่าของแถลงการณ์นี้อีกด้วย

สำหรับผมแล้ว คลิปวีดีโอสด(หลอก) เรื่องนี้ถือว่าสอบตกงานโปรดักชั่นในทุกๆ ด้าน ตั้งแต่กระบวนการเลือกประเด็น เขียนบท ถ่ายทำ กำกับภาพ องค์ประกอบศิลป์ และนักแสดง ซึ่งเป็นการสะท้อนถึงความไม่เป็นมืออาชีพ เพราะแทนที่คลิปวีดีโอนี้จะพลิกวิกฤติเป็นโอกาส กลับกลายเป็น “พลิกวิกฤติเป็นพินาศ” แทน และก็ไม่รู้ว่ามันจะเป็นบทเรียนหรือไม่ในการทำงานของทีมงานสำนักนายกฯ เพราะสิ่งที่ทำออกมานั้น มันคือการสื่อสารสู่สาธารณชนในสภาวะวิกฤติ แต่ดูเหมือนว่ามันไม่ได้ช่วยให้สถานการณ์ผ่อนคลาย หรือสร้างความมั่นใจใดๆ ได้เลย

ส่วนผม โพสต์ในเพจ ปู-จิตกร บุษบา สั้นๆ ว่า“...นายกฯ มีไว้เพื่อให้ประชาชนมั่นใจว่า รัฐบาลพร้อมใช้อำนาจ งบประมาณ และทรัพยากรบุคคล หนุนหลังทีมผู้เชี่ยวชาญอย่างเต็มที่ และเป็นตัวดึงความร่วมไม้ร่วมมือจากประชาชน ส่วนทีมผู้ชำนาญการที่แถลงเมื่อเย็นเป็นชั่วโมงๆ นั้น ควรแถลงเพื่อให้คนรู้ว่า ทุกคนมีหน้าที่ต้องทำอะไรมีมาตรการเชิงปฏิบัติอะไรออกมาบ้าง จะได้แยกย้ายกันไปปฏิบัติ เพื่อจะได้ “รอด” ไปด้วยกัน แต่ก็ดันนั่งคุยกันเหมือนงานสัมมนา สรุป-วันนี้ ทั้งการแถลงของคณะผู้เชี่ยวชาญ และการแถลงของนายกฯ ยังสอบไม่ผ่านวิชา “การสื่อสารในสภาวะวิกฤติ” แต่ก็ดีกว่าไม่ทำอะไรเลย...” 

นายกฯ ควรคิดได้ว่า ถึงเวลาต้องพูดถึง “มาตรการ” กันแล้ว มาตรการใดที่สมเหตุสมผล และคนปฏิบัติได้ทันที ส่วนมากเขาก็เห็นพ้องและพร้อมจะร่วมมือ ดังนั้น แทนการแถลงอะไรที่เป็นนามธรรมนายกฯ ควรแถลงมาตรการที่เป็นรูปธรรมจะดีกว่า!!