สูตรสำเร็จของการทุจริตโกงกินระดับพันล้านหมื่นล้าน เท่าที่พบเห็นในคดีโกงต่างๆ จะมี “3 เสือโหย”
ได้แก่ นักการเมือง ข้าราชการ และเอกชน
นักการเมืองเสือโหย มีอำนาจกำหนดนโยบาย ตัดสินใจอนุมัติโครงการขนาดไหนอย่างไร ด้วยเงื่อนไขแบบใด มีช่องโหว่ตรงไหน เอื้อให้เกิดความได้เปรียบเสียเปรียบแก่ใคร เช่น
ในคดีโกงข้าวจีทูเจี๊ยะ นักการเมืองเคาะยุทธศาสตร์ขายข้าวจีทูจี โดยให้ขายข้าวผ่านการเจรจากับรัฐวิสาหกิจจีนได้ เพื่อเปิดทางให้โกงกันได้ง่ายๆ สบายๆ
ในคดีทุจริตสินบนบ้านเอื้ออาทร นักการเมืองให้เปลี่ยนหลักเกณฑ์เงื่อนไขการเข้าร่วมโครงการ ทั้งเรื่องจ่ายเงินล่วงหน้า เรื่องที่ดินที่ตั้งโครงการที่ยังไม่ชัดเจนตายตัวก็ได้ เอื้ออำนวยให้แก่การเจรจาเรียกรับเงินจากเอกชน
ข้าราชการเสือโหย คือคนดำเนินการ ทั้งงานธุรการ การตรวจรับงาน การเบิกจ่ายเงิน ฯลฯ หากข้าราชการไม่เอาหูไปนาเอาตาไปไร่ หรือร่วมโกงไปกับเขาเพื่อแลกผลประโยชน์บางประการ หรือถูกบังคับขู่เข็ญ ยากที่การทุจริตโกงกินจะสำเร็จลุล่วง เช่น
ในคดีข้าวจีทูเจี๊ยะ ข้าราชการรับใช้ยิ่งชีวิตข้อเสนอที่อ้างว่าจีทูจีมาจากไหนก็ไม่มีใครบอกได้ คนเหล่านี้วางตัวขึ้นมาทำงานนี้โดยเฉพาะ สุดท้ายไม่รอดคุก
ในคดีทุจริตที่ดินธรณีสงฆ์อัลไพน์ ข้าราชการเอื้อประโยชน์เอกชนโดยทุจริต ภายหลังได้ดิบได้ดีเป็นถึงหัวหน้าพรรคการเมืองใหญ่ ได้เป็นถึงรองนายกฯ สุดท้ายศาลพิพากษาคุก 2 ปี แต่นักการเมืองที่มีเอี่ยวรอดคุกเพราะคดีขาดอายุความไปก่อน (ถ้าเป็นตามกฎหมายปัจจุบัน ยุคหลังรัฐประหารปี’57 คดีโกงจะไม่ขาดอายุความ)
ในคดีทุจริตเงินทอนวัด ข้าราชการดำเนินการเรียกรับเงินเอง เข้าบัญชีคนใกล้ชิด บัญชีเมียหลายคน ก็ไม่รอดคุก
เอกชนเสือโหย คือคนที่เข้ามาเป็นตัวผ่านทางของเงิน ที่มักผันเงินแผ่นดินต่อไปยังนักการเมือง และข้าราชการอีกที โดยสมประโยชน์กันสามฝ่าย บนความฉับหายของแผ่นดิน เช่น
ในคดีสินบนบ้านเอื้ออาทร เอกชนคือคนที่เข้ามาร่วมโครงการ รับเหมาจัดหาที่ดินและสร้างบ้านขายให้การเคหะฯ ไปเจรจากับคนของนักการเมือง ตกลงสินบนเพื่อให้ได้โควตา หลังจากนั้นเซ็นสัญญา ได้รับเงินล่วงหน้า
ก็เอาเงินล่วงหน้าที่ได้รับจากการเคหะฯ แบ่งเอาบางส่วนจ่ายให้ลูกน้องในขบวนการทุจริตเพื่อเล่นแร่แปรธาตุต่อไป
ในคดีทุจริตเงินกู้กรุงไทย เอกชนคือคนเข้ามารับเงินกู้โดยทุจริต จากนั้น จ่ายเงินจ่ายเช็คมากมายไปยังเครือข่ายคนใกล้ชิดของนักการเมือง ปัจจุบันบางส่วนยังหนีคดีฟอกเงินอยู่ แต่ลูกนายใหญ่รอดคุก เพราะอัยการไม่อุทธรณ์คดีที่ศาลชั้นต้นยกฟ้อง ทั้งๆ ที่ ผู้พิพากษาเจ้าของสำนวนระบุชัดเจนว่ามีความผิดฐานฟอกเงินคุก 4 ปี
ถ้าสามารถสกัดจุด “3 เสือโหย” นี้ได้ ปัญหาการทุจริตจะลดลงกว่าครึ่ง
วิธีสกัดจุดที่ดีทางหนึ่ง คือ ทำให้เกิดความโปร่งใสในแต่ละขั้นตอนของการดำเนินโครงการ ซึ่งมีการดำเนินการกันอย่างได้ผลดียิ่งในช่วงหลายปีที่ผ่านมาคือ การใช้ “ข้อตกลงคุณธรรม Integrity Pact”
1. เท่าที่ติดตามปัญหาการทุจริตในแวดวงราชการบ้านเรามา เรื่องที่น่ารำคาญอันหนึ่ง คือ คนประเภทที่มองคนอื่นในแง่ลบหมด แล้วกล่าวหาคนทำงานถ่ายเดียวเพื่อให้ตัวเองดูดี ดูเท่ สร้างภาพตัวเองว่ากล้าด่าต่อต้านทุจริต
ผมพบว่า คนแบบนี้ (มีทั้งคนดัง นักการเมือง นักวิชาการ นักม็อบ) หลายคนยังมโนนึกเอาแบบผิดๆ ว่า “ข้อตกลงคุณธรรม” เป็นแค่พิธีการ เสมือนให้คนมาดื่มน้ำสาบานกัน แล้วไม่มีผลเปลี่ยนแปลงหรือเกิดการสอดส่องในทางปฏิบัติ คนพวกนี้จึงค่อนแคะว่า ข้อตกลงคุณธรรมเป็นแค่การสร้างภาพ พาลด้อยค่ากระบวนการเหล่านี้ และหมิ่นแคลนคนที่ตั้งใจเข้าร่วมทำงานในกระบวนการตรวจสอบไปแบบผิดๆ
ผมขอให้กำลังใจคนที่ตั้งใจจริงต่อการป้องกันปราบการทุจริต โดยบางคนเสียสละเวลาและประโยชน์ส่วนตน ขออย่าไปเสียเวลาและกำลังใจในการทำงานไปกับพวก “ละเลงขนมเบื้องด้วยปาก” ประเภทมีปากก็พูดไปโดยไม่ศึกษาข้อมูลจริงอะไร บางทีอ่านแค่ทวิตของใครไม่รู้ประโยคเท่ แต่เนื้อหาบิดเบี้ยว แล้วเอามาโจมตีคนทำงานจริง
2. ข้อตกลงคุณธรรม อธิบายง่ายๆ ว่า มันเป็นเหมือนสูตรสำหรับป้องกันการทุจริตในโครงการจัดซื้อจัดจ้าง
เหมือนเราปลูกต้นไม้ แล้วเราไม่ต้องการให้แมลงมากิน เรามีสูตรที่ต้องทำ 1-2-3
มันเป็นเครื่องมือที่พัฒนาโดยองค์กรเพื่อความโปร่งใสนานาชาติ (Transparency International)
เพื่อเป็นมาตรฐานการปฏิบัติ ช่วยให้ภาครัฐมีการใช้จ่ายงบประมาณอย่างประหยัด มีประสิทธิภาพ โปร่งใส
หลักง่ายๆ คือ
2.1 หน่วยงานภาครัฐ ต้องเปิดเผยข้อมูลที่เกี่ยวข้อง การปฏิบัติต่อผู้เสนอราคาอย่างเท่าเทียม และกำหนดให้โครงการข้อตกลงคุณธรรมเป็นส่วนหนึ่งของ TOR
2.2 ผู้เข้าร่วมเสนอราคา ซึ่งเป็นเอกชน จะต้องไม่ให้เงิน ทรัพย์สินหรือประโยชน์อื่นใด ปฏิบัติอย่าง
โปร่งใสและเป็นธรรม และยินยอมปฏิบัติตามเงื่อนไขข้อตกลงคุณธรรมทุกขั้นตอน จะอ้างความเป็นเอกชนไม่ได้
2.3 ที่สำคัญ จะมีผู้สังเกตการณ์ (Observer) เข้าร่วมสังเกตการณ์ในกระบวนการจัดซื้อ วางตัวเป็น
กลาง มีสิทธิขอข้อมูลเอกสารที่เกี่ยวข้อง
ผู้สังเกตการณ์ จะเป็นบุคคลภายนอก จากสมาคมวิชาชีพต่างๆ ได้รับการคัดเลือกจากองค์กรต่อต้านคอร์รัปชันฯ มีความรู้และประสบการณ์ที่จำเป็นต่อโครงการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐนั้นๆ มีความเป็นกลางและไม่เป็นผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในโครงการ เข้าร่วมสังเกตการณ์ในกระบวนการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐตั้งแต่เริ่มต้นจนสิ้นสุดโครงการ
หลักสำคัญของข้อตกลงคุณธรรม คือ การเปิดเผยข้อมูลต่อคนนอก และการที่ถูกจับตามองโดยคนนอก
หลักนี้ ทำให้ “3 เสือโหย” ถูกสกัดจุด ทำอะไรไม่สะดวก
มันเหมือนมีคนนอกเข้ามาติดตามดูไส้ในของการดำเนินโครงการ การกำหนดเงื่อนไขการพิจารณา การดูตัวเลขผลประโยชน์เปรียบเทียบต่างๆ มันย่อมทำให้การทุจริตโกงกินเกิดขึ้นได้ยากกว่าเดิม
ลองคิดง่ายๆ ถ้าการขายข้าวจีทูจี มีการใช้ข้อตกลงคุณธรรม นายบุญทรงและพวก ก็คงจะรับคำสั่งจากเสี่ยเปี๋ยงหรือคนแดนไกล มาสอดไส้เพื่อโกงกิน สร้างความเสียหายนับแสนล้านได้ยากกว่าเดิม
หรือการทุจริตสินบนบ้านเอื้ออาทร ก็คงไม่สำเร็จ เพราะจะมีผู้สังเกตการณ์ที่ทำให้เสี่ยเปี๋ยงไม่สามารถแทรกเข้ามาเรียกรับเงินรับทองจากผู้ประกอบการไปกว่า 1,300 ล้านบาทได้
3. ในงานเสวนาเรื่อง “ข้อตกลงคุณธรรม : ต้านโกง โปร่งใส ให้ประชาชนร่วมตรวจสอบ” จัดโดยองค์กรต่อต้านคอร์รัปชัน(ประเทศไทย) ปรากฏข้อมูลที่น่าสนใจ
3.1 ดร.สมเกียรติ ตั้งกิจวานิชย์ ประธานสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (ทีดีอาร์ไอ) เปิดเผยว่า การนำข้อตกลงคุณธรรมไปใช้กับโครงการจัดซื้อจัดจ้างต่างๆ ในประเทศไทยนั้น มีข้อมูลเชิงประจักษ์ว่า ทำให้ภาครัฐได้ประโยชน์จริง โดยผลศึกษาของทีมวิจัยของทีดีอาร์ไอ พบว่า ส่งผลให้ภาครัฐประหยัดงบประมาณ ถ้าโครงการไหนมีการแข่งขันมาก ราคาก็ลดจากราคากลางได้มาก เช่น
ถ้าแข่งขันโดยใช้วิธีอี-บิดดิ้ง ไม่ใช้วิธีจัดจ้างวิธีพิเศษ จะสามารถลดราคาจากราคากลางลงได้ 12%
แต่ถ้านำข้อตกลงคุณธรรมมาใช้ร่วมด้วย จะลดราคาลงได้อีก 14% หรือรวม 26%
ทำให้ที่ผ่านมาภาครัฐประหยัดงบประมาณได้กว่า 5 หมื่นล้านบาท ในช่วง 5 ปี (2558-62)
หรือประหยัดได้ปีละ 1 หมื่นล้านบาท
“ข้อตกลงคุณธรรมเป็นเครื่องมือที่ตอบโจทย์เรื่องการต้านโกง ทั้งในด้านหลักคิด และหลักฐานเชิงประจักษ์ อีกทั้งในแง่ผลตอบแทนด้านการเงินในการดำเนินการก็มีความคุ้มค่าสูงมาก จึงมีความเห็นว่าควรทำให้ข้อตกลงคุณธรรมเป็นเครื่องมือหลักที่ใช้ในกระบวนการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ และเสนอให้จัดสรรงบประมาณจากภาครัฐมาสนับสนุนโครงการข้อตกลงคุณธรรมประมาณร้อยละ 0.5 จากวงเงินที่ประหยัดไปได้ปีละ 10,000 ล้านบาท เพื่อทำให้เกิดความยั่งยืนของโครงการ” ดร.สมเกียรติ
3.2 นายวิชัย อัศรัสกร รองประธานองค์กรต่อต้านคอร์รัปชัน (ประเทศไทย) ยืนยันว่า ข้อตกลงคุณธรรม เป็นเรื่องของการมีส่วนร่วมของภาคประชาชนที่เป็นรูปธรรมมากที่สุดอันหนึ่ง และการมีส่วนร่วมของภาคประชาชนนั้นมีกำหนดไว้ในรัฐธรรมนูญฯ และเห็นด้วยกับแนวคิดในการจัดสรรงบประมาณ 0.5% จากงบประมาณที่ประหยัดได้ปีละ 10,000 ล้านบาท มาเป็นงบประมาณในการสนับสนุนภาคประชาชนเพื่อความยั่งยืนของโครงการข้อตกลงคุณธรรม
“ข้อตกลงคุณธรรม นอกจากเป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพในการป้องกันการทุจริตภาครัฐแล้วยังนับเป็นกระบวนการมีส่วนร่วมของภาคประชาชนที่เป็นรูปธรรมมากที่สุด สอดคล้องกับหลักการพื้นฐานที่กำหนดไว้ในรัฐธรรมนูญปี 2560 และที่สำคัญที่สุดคือ บทเรียนจากการขับเคลื่อนโครงการข้อตกลงคุณธรรมสามารถนำไปใช้ปฏิรูประบบราชการ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินการของภาครัฐได้เป็นอย่างดี” นายวิชัยกล่าว
3.3 ดร.มานะ นิมิตรมงคล เลขาธิการองค์กร
ต่อต้านคอร์รัปชันฯ กล่าวว่า โครงการข้อตกลงคุณธรรม (Integrity Pact ) เป็นเครื่องมือที่องค์กรโปร่งใสนานาชาติ (Transparency International – TI) สร้างขึ้นเพื่อก่อให้เกิดความร่วมมือป้องกันการทุจริตในกระบวนการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ ข้อตกลงคุณธรรมในประเทศไทยเกิดจากการร่วมมือขององค์กรภาคเอกชน ผลักดันการออกพระราชบัญญัติการจัดซื้อจัดจ้างฯ พ.ศ. 2560 และระบุให้เป็นเครื่องมือที่จะให้ภาคประชาชนเข้าไปมีส่วนร่วมในการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐอย่างเป็นรูปธรรมได้นำมาใช้เป็นครั้งแรกเมื่อปี 2558 และจนถึงปัจจุบันมีโครงการมูลค่าตั้งแต่ 1,000 ล้านบาทขึ้นไป ที่เข้าร่วมข้อตกลงคุณธรรมทั้งสิ้น 118 โครงการ ดำเนินการจัดซื้อจัดจ้างแล้ว 63 โครงการ คิดเป็นงบประมาณรวม 1.84 ล้านล้านบาท และทำให้ภาครัฐประหยัดงบประมาณได้ 82,796 ล้านบาท หรือคิดเป็น 24.06% ของงบประมาณดังกล่าว
4. พิจารณาตามความเป็นจริง ประเทศไทยเราก็มีความตื่นตัวในการต่อต้านการทุจริตคอร์รัปชั่นไม่น้อย
คนลงมือทำงานจริงจัง ก็มีไม่น้อยมีการพัฒนาเครื่องมือ กลไก นำมาใช้ในการป้องกันปราบปรามการทุจริต ก็ก้าวหน้าขึ้นกว่าแต่ก่อนไม่น้อย
ผลลัพธ์ ทำให้มีนักการเมือง ข้าราชการ ทหาร ตำรวจ แม้แต่บุคคลใกล้ชิดระดับสูง นักธุรกิจ คนร่ำรวย ติดคุกติดตะรางไปไม่น้อย อย่างที่ไม่เคยเกิดขึ้นในยุคก่อนหน้านี้
คนรุ่นใหม่ที่อยากจะเห็นบ้านเมืองโปร่งใส ต่อต้านการทุจริตจริงๆ อย่าหลงกลไปเป็นแนวร่วม เป็นเครื่องมือให้นักการเมืองโกงใช้สะเดาะกุญแจ ปลดบ่วงคล้องออกจากคดีทุจริตโกงกินของพวกเขาก็แล้วกัน
สันติสุข มะโรงศรี
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี