ผมแน่ใจว่า การแก้ลอตเตอรี่ขายแพงเกินราคา ไม่มีทางทำได้จริง ตราบใดที่ใช้ระบบตัวแทนจำหน่าย

เพราะลอตเตอรี่เป็นสินค้าไม่เหมือนสินค้าทั่วไป เล่นกับความหวังของผู้ซื้อ ตราบใดที่ผู้ซื้อมีความ
คาดหวังว่าลอตเตอรี่ที่ตนซื้อจะถูกรางวัล ไม่ว่าจะด้วยมีเลขเด็ดมาจากไหนก็ตามแต่ ก็จะมีคนพร้อมจ่ายราคาแพงกว่าหน้าสลากไปเรื่อยๆ เพราะคาดหวังลึกๆ ว่าจะมีผลตอบแทนสูงกว่า 80 บาท

แต่ขอสนับสนุนมาตรการ 3 เรื่องที่สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาลประกาศออกมาล่าสุด เนื่องจากเป็นการ “เพิ่มทางเลือกให้ผู้ซื้อ” และเปิดโอกาสให้มีตัวแทนจำหน่ายที่พร้อมขายในราคา 80 บาท เพิ่มมากขึ้น ซึ่งดีกว่าไม่ทำอะไรเลยแน่นอน

1. ข้อมูลของกองสลากฯ ระบุว่า ลอตเตอรี่ที่พิมพ์ออกมาแต่ละงวด 100 ล้านฉบับ ถูกจัดจำหน่ายผ่านตัวแทนขายตามช่องทางต่างๆ ดังปรากฏในภาพ

จะเห็นว่า ผู้รับสลากจากกองสลากโดยตรง เพื่อนำไปจำหน่ายทั่วประเทศ มีจำนวนกว่า 1.8 แสนราย

ส่วนใหญ่ คือ 71% ผ่านระบบซื้อ-จองล่วงหน้าฯ โดยตรงกับกองสลากฯ ในราคาฉบับละ 70.40 บาท (เพื่อให้ไปขายแก่ผู้ซื้อ ราคา 80 บาท)

ที่เหลือ 29% ผ่านระบบตัวแทนจำหน่าย แยกย่อยเป็น บุคคลรายย่อยทั่วไป คนพิการ และสมาคม/องค์กร/มูลนิธิ ซึ่งเฉพาะส่วนที่เป็นของคนพิการโดยตรงมีเพียง 2,078 รายเท่านั้น

ปัจจุบัน ไม่มีตัวแทนจำหน่ายผูกขาดจำพวก5 เสือแล้ว แต่ก็ยังมีระบบตัวแทนจำหน่ายอยู่จำนวนหนึ่ง

2. ปัญหาลอตเตอรี่ราคาแพงเกิน 80 บาทมีทั้งผู้ขายที่ได้รับจัดสรรโดยตรงจากกองสลากในราคา70.40 บาท แต่ไปหากินทำกำไร โดยอาศัยว่าลอตเตอรี่เป็นสินค้าที่โก่งราคาได้ ขึ้นกับเลขสวย เลขเป็นที่ต้องการ หรือแม้แต่การรวมเล่มเป็นหวยชุดแล้วขายราคาแพงกว่าปกติ

รวมทั้งผู้ขายที่ไม่ได้ซื้อลอตเตอรี่มาจากกองสลากฯ โดยตรง แต่ไปซื้อมาขายต่ออีกทอด ในราคาต้นทุนแพงกว่า 70.40 บาท หรือแพงกว่า 80 บาทด้วยซ้ำ จึงต้องขายเกิน 80 บาท

ทั้งหมด ล้วนแต่ผิดกฎหมาย ผิดระเบียบหลักเกณฑ์แนวทางของกองสลากฯ ควรจะขจัดให้หมดไป

3. ล่าสุด กองสลากฯ แถลงมาตรการแก้ปัญหาสลากเกินราคา ทั้งในระยะสั้น ระยะกลาง และระยะยาว

นายลวรณ แสงสนิท ประธานกรรมการสลากกินแบ่งรัฐบาล เผยว่า สาเหตุของปัญหาสลากเกินราคาในขณะนี้ นอกจากความต้องการตัวเลขของผู้ซื้อสลากแล้ว จากสถานการณ์โควิด ทำให้มีผู้สนใจหันมาประกอบอาชีพจำหน่ายสลากมากขึ้น ทำให้สลากในตลาดไม่เพียงพอต่อความต้องการของผู้ขายซึ่งมีจำนวนมากขึ้น และส่วนใหญ่ไม่มีสลากของตัวเอง ต้องไปรับมาจำหน่ายอีกทอดหนึ่ง ทำให้ต้องขายสลากในราคาที่สูงขึ้น ประกอบกับมีช่องทางการจำหน่ายแบบใหม่ๆ ทำให้ปริมาณสลากเป็นที่ต้องการมากขึ้น

คณะกรรมการสลากฯ มีมติกำหนดโรดแมปในการดำเนินการแก้ไขปัญหา ทั้งในระยะสั้น ระยะกลาง และระยะยาว แนวทางประกอบด้วย (1) การขยายจุดจำหน่ายโครงการ “สลาก 80” (2) การเปิดรับสมัครลงทะเบียนในระบบซื้อ-จองล่วงหน้าสลากกินแบ่งรัฐบาล จำนวน 200,000 ราย และ (3) การจำหน่ายสลากกินแบ่งรัฐบาลผ่านช่องทางอิเล็กทรอนิกส์หรือแพลตฟอร์มออนไลน์

4. แต่ละแนวทาง น่าสนใจอย่างไร

4.1 การขยายจุดจำหน่ายโครงการ “สลาก 80” ไปทั่วประเทศ ทั้งในเชิงลึกและเชิงกว้าง โดยเชิงลึก พิจารณาเพิ่มเขต/อำเภอละ 1 จุด จากรายชื่อตัวแทนจำหน่ายที่ได้ผ่านการพิจารณาคัดเลือกเป็นผู้ขึ้นบัญชีสำรองของแต่ละเขต/อำเภอแล้ว ส่วนในเชิงกว้างคือให้เปิดรับสมัครตัวแทนจำหน่ายรายเดิม ส่วนภูมิภาคทั่วประเทศ จำนวน 75 จังหวัด อำเภอละ 1-2 จุด รวมจำนวนไม่เกิน 1,000 จุด

แนวทางนี้ คือ เพิ่มจุดจำหน่าย 80 บาทแน่นอน ให้มากขึ้น ย่อมเป็นเรื่องที่ดีอยู่แล้ว

ใครเป็นผู้จำหน่ายที่ทำดี ขาย 80 บาท ตรงไปตรงมา ควรได้รับรางวัลให้เข้าร่วมโครงการ โดยได้ขายมากขึ้น ให้ผู้บริโภคได้ซื้อในราคา 80 บาทจริงๆ มากขึ้น

4.2 การเปิดรับสมัครลงทะเบียนในระบบซื้อ-จองล่วงหน้าสลากกินแบ่งรัฐบาล จำนวน 200,000 ราย

แนวทางนี้ มองว่า เป็นการ “ล้างไพ่” สะสางผู้ขายเดิมๆ ที่มีส่วนทำให้หวยราคาเกิน 80 บาทอยู่ในปัจจุบัน และเปิดโอกาสให้ผู้ที่ไม่มีอาชีพอื่นเป็นหลักเป็นฐานได้มีโอกาสเข้ามารับลอตเตอรี่ไปขาย มีรายได้พอประมาณ

โดยสมัครผ่านเว็บไซต์ หลังจากนั้น จะนำข้อมูลผู้สมัครมาคัดกรองคุณสมบัติ จากนั้นถ้ามีผู้สมัครเกินจำนวนจะใช้วิธีเรียงลำดับแบบสุ่มหรือ Random sort ทั้งส่วนกลางและรายจังหวัด คาดว่าจะสามารถได้รายชื่อผู้ลงทะเบียน และเริ่มทำรายการได้ตั้งแต่สลากงวดวันที่ 2 พฤษภาคม 2565 เป็นต้นไป

โครงการบัตรสวัสดิการแห่งรัฐ ก็กำลังจะเปิดลงทะเบียนใหม่ น่าจะได้ให้คนที่รายได้น้อยจริงๆ เข้ามารับสิทธิสวัสดิการแห่งรัฐ อันที่จริงหากจะเชื่อมโยงข้อมูลกัน ก็น่าจะเป็นประโยชน์

2 แสนคนนี้ จะมีสิทธิจองซื้อลอตเตอรี่ราคา 70.40 บาท เพื่อไปจำหน่ายแก่ผู้ซื้อในราคา 80 บาท หากไม่ซื่อสัตย์ก็จะถูกตัดสิทธิ แต่ถ้าทำตรงไปตรงมา ก็จะได้ทำงานนี้ยาวๆ ต่อไป

4.3 การจำหน่ายสลากกินแบ่งรัฐบาลผ่านช่องทางอิเล็กทรอนิกส์หรือแพลตฟอร์มออนไลน์

ลักษณะของสลากยังคงเป็นสลากประเภทและรูปแบบเดิม ไม่เปลี่ยนแปลงจากปัจจุบัน

วิธีดำเนินการ เริ่มจากตัวแทนจำหน่ายที่เข้าร่วมโครงการจำหน่ายผ่านแพลตฟอร์ม มอบสลากให้สำนักงานฯ นำเข้าระบบ โดยสำนักงานฯ เก็บสลากตัวจริงไว้เพื่อใช้เป็นหลักฐานในการรับเงินรางวัล ประชาชนที่ต้องการซื้อสลากในระบบนี้จะต้องลงทะเบียนผู้ซื้อก่อนและจ่ายเงินเข้าบัญชีตัวแทนจำหน่าย

ข้อดีของระบบนี้ ระบบการสั่งซื้อจะถูกบันทึกและจัดเก็บไว้ สามารถตรวจสอบข้อมูลการซื้อขายได้ และเมื่อถูกรางวัล ระบบจะแจ้งเตือนให้ติดต่อขอรับเงินรางวัล

พูดง่ายๆ ว่า กองสลากฯ กำลังจะทำตลาดกลางซื้อขายลอตเตอรี่ ระหว่างผู้ขายที่ได้รับสลากไปจากกองสลากในราคา 70.40 บาท กับผู้ซื้อที่ต้องการซื้อสลากในราคา 80 บาทไว้ลุ้นรางวัล โดยอำนวยความสะดวกเป็นตลาดออนไลน์ เหมือนสินค้าบริการต่างๆ ที่ขายในออนไลน์ มีความปลอดภัย แน่นอนว่าจะได้รับเงินหากถูกรางวัล

5. พิจารณาดูแล้ว มาตรการเหล่านี้ จะกระทบต่อผู้ขายสลากนอกระบบในปัจจุบัน

ทำให้เพิ่มพื้นที่ตลาดของการขาย 80 บาทแน่นอน และทำให้ผู้ซื้อสะดวกขึ้น

แต่ปัญหาเดิมๆ ที่ยังต้องตามแก้ต่อไป คือ กรณีที่มีผู้แสวงหาผลประโยชน์จากผู้ได้ซื้อจากกองสลากฯ โดยตรงในราคา 70.40 บาทไปแล้ว แต่นำไปขายต่อเกิน 80 บาท หรือนำไปขายให้ผู้รวบรวมสลากชุดเพื่อนำไปขายต่อในราคาที่สูงขึ้น เชื่อแน่ว่า ก็จะยังคงมีอยู่ต่อไป

แม้แต่การซื้อในแพลตฟอร์มออนไลน์ (Lottery Market Place) ก็ยังอาจจะมีการนำไปขายสิทธิการครอบครองสลากต่ออีกอยู่ดี เพราะลอตเตอรี่เป็นสินค้าที่แตกต่างจากสินค้าตัวอื่นๆ เนื่องจากมันมีราคาในสายตาผู้ซื้อแต่ละคนไม่เท่ากัน ไม่จำกัด ขึ้นอยู่กับความคาดหวังและความเชื่อที่มีต่อตัวเลขต่างกันออกไป ตามที่กล่าวไว้ในตอนต้นนั่นเอง

พูดกันตรงๆ หากต้องการจะแก้ปัญหาราคาหวยเกิน 80 บาท ให้สะเด็ดน้ำที่สุด จะต้องตัดระบบตัวแทนจำหน่าย นำเอาเทคโนโลยีดิจิทัลมาใช้โดยขายลอตเตอรี่ราคา 80 บาท ผ่านแอปพลิเคชั่นของกองสลากโดยตรง (เหมือนที่โครงการคนละครึ่งที่มีผู้ร่วมโครงการเกือบ 30 ล้านคน) กรณีนี้ไม่ใช่ทำหวยออนไลน์ เพียงแต่จำหน่ายผ่านช่องทางแอปพลิเคชั่นซึ่งจะสามารถประหยัดค่าบริหารจัดการ การพิมพ์ การขนส่ง การจัดจำหน่าย และสามารถให้ผู้ซื้อเลือกเลขสลากกินแบ่งฯ เหมือนกับการเลือกใบสลากกินแบ่งฯ ที่เป็นกระดาษ โดยเมื่อเลือกและซื้อแล้วสลากกินแบ่งฯ ใบนั้นจะหมดไป ผู้อื่นซื้อซ้ำไม่ได้

แน่นอน ถ้าขายผ่านแอปฯ จะกระทบกับผู้ขายที่รับลอตเตอรี่จากกองสลากฯ ไปขายต่อในปัจจุบันกว่า 2 แสนคน ซึ่งหากไม่ต้องการให้มีการเปลี่ยนไปใช้ระบบแบบที่ไม่มีตัวกลาง (ซึ่งสามารถทำได้ทันที) ทุกฝ่ายก็ควรจะช่วยกันแก้ปัญหาหวยราคาเกิน 80 บาท

สันติสุข มะโรงศรี