วันที่ 13 กุมภาพันธ์ที่ผ่านมา ทหารเขมรกร่างถึงกับยั่วยุท้าทายทหารไทยว่า ยิงกันก็ได้นะ โชคดีที่ทหารไทยมีระเบียบวินัย มีวุฒิภาวะมากกว่าตอบกลับไปอย่างสุภาพว่า ผมขึ้นมาปฏิบัติหน้าที่ตามคำสั่งของผู้บังคับบัญชา

เหตุการณ์เผชิญหน้ากันเกิดขึ้นที่ปราสาทตาเมือนธม ตั้งอยู่ที่บ้านหนองคันนา ตำบลตาเมียง อำเภอพนมดงรัก จังหวัดสุรินทร์ ซึ่งเป็นหนึ่งใน 25 หมู่ปราสาท สร้างขึ้นในยุคขอมโบราณที่เคยรุ่งเรืองในแถบนี้ และปัจจุบันนี้อยู่ในเขตประเทศไทยที่คนเขมรประกาศจะเอาคืนให้หมด โดยอ้างว่า เป็นเทวสถานที่บรรพบุรุษพวกเขาสร้างไว้

อย่างไรก็ตาม คนที่อยู่ใกล้บริเวณนั้นมาตั้งแต่สมัยปู่ย่าตายาย บอกกับ แนวหน้าว่า สิ่งที่เกิดขึ้น เมื่อวันที่ 13 กุมภาพันธ์ น่าจะเป็นผลพวงจากอาการคลั่งของสองพ่อลูกผู้ยิ่งใหญ่ เหนือสถาบันใดๆ ในกัมพูชาที่ถูกคนเขมรนินทาว่า ทำอะไรสู้ประเทศไทยไม่ได้สักอย่าง : ในประเทศกัมพูชา ทำได้อย่างมากแค่นินทา วิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลไม่ได้ :

“มันเป็นนิสัยถาวรของ ฮุนเซน ทุกครั้งที่มีปัญหาภายใน เขามักสร้างประเด็นขัดแย้งกับเพื่อนบ้าน เพื่อเบี่ยงเบนประเด็นให้ชาวบ้านเห็นว่า ระบบ ฮุนเซน คลั่งชาติ ทวงดินแดน ทวงสมบัติโบราณคืน มาเป็นของกัมพูชา” อดีตผู้อำนวยการสถานศึกษา ที่อาศัยอยู่ใกล้เทวสถานมาหลายชั่วอายุคนกล่าวกับ แนวหน้า และอธิบายว่า ทหารเขมรที่แสดงอาการยั่วยุทหารไทย เชื่อว่า ได้รับคำสั่งมาจากพนมเปญให้สร้างสถานการณ์

“พวกผู้หญิงที่ขึ้นมาร้องเพลงชาติเขมรโบกธงชาติเขมร เป็นพวกคุณนาย เมียทหารทั้งนั้น ไอ้ทหารคนนั้น มันถึงท้ายิงกับทหารไทย ในกัมพูชาหากไม่ได้รับคำสั่งจากผู้ยิ่งใหญ่ ไม่มีใครกล้าเคลื่อนไหวหรอก” อดีตผู้อำนวยการสถานศึกษา กล่าว และเล่าว่า ปัจจุบันนี้ชาวเขมรนินทาว่า ทั้ง ฮุนเซน และ ฮุน มาเนตลูกชายว่าไร้ประสิทธิภาพในการบริหารประเทศ

“ฮุนเซน เหมือนทักษิณ ที่ไม่ได้ดังใจก็เอะอะโวยวาย ผมเข้าใจว่า ฮุนเซน มีเรื่องสำคัญจะปรึกษากับนายทักษิณ แต่ศาลไม่อนุญาตให้นายทักษิณเดินทางไปประเทศกัมพูชา เป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้ทั้งสองฝ่ายเสียหน้า” แหล่งข่าวกล่าวและเสริมว่า เมื่อเร็วๆ นี้เขมรต่ำที่อยู่ใกล้ปราสาทตาเมือนธม พูดกันว่า นายทักษิณจะมาพบ ฮุนเซน ในกัมพูชา เพื่อหารือกันในประเด็นปัญหาที่แรงงานเขมร ได้ค่าแรงน้อยกว่าคนไทย และเรียกร้องให้ได้สวัสดิการเท่าคนไทย

เรื่องเกาะกูด ตลอดถึง เรื่องหมู่ปราสาท 25 แห่งที่พนมเปญปลุกระดมปั่นกระแสว่า เป็นของกัมพูชา และจะเอาคืนทั้งหมด

“เมื่อศาลไม่อนุญาตให้ทักษิณไปกัมพูชา ฮุนเซน เสียหน้าผมคิดว่า น่าจะเป็นส่วนหนึ่งทำให้กัมพูชาสร้างสถานการณ์ที่ปราสาทตาเมือนธม” แหล่งข่าวกล่าว และเสริมว่า ทักษิณ กับ ฮุนเซน มักเดือดร้อนแทนกัน

เขาเล่าว่าในสมัยนายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ เป็นนายกรัฐมนตรี ที่ถูกคนเสื้อแดงผู้สนับสนุนทักษิณไล่ล่านานกว่าสองปี ตอนนั้นฮุนเซนแต่งตั้ง ทักษิณ ชินวัตร นักโทษหนีศาลเป็นที่ปรึกษาเศรษฐกิจพร้อมให้สัญชาติกัมพูชา เพื่อความสะดวกการบัญชาการเสื้อแดงมาจากพนมเปญซึ่งไม่ไกลจากประเทศไทย

ฮุนเซน สนับสนุนคนเสื้อแดงถึงกับมาด่านายอภิสิทธิ์ซึ่งเป็นประธานหมุนเวียนอาเซียนปี 2552 ในโรงแรม ที่ประชุมผู้นำอาเซียน อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี ว่า นายอภิสิทธิ์ข่มเหงรังแกคนเสื้อแดงและถือว่ารัฐบาลไทยในเวลานั้น เป็นศัตรูกัมพูชา

ปี 2554 ในวันครบรอบหนึ่งปีเหตุการณ์เผาบ้านเผาเมืองในประเทศไทย กัมพูชาส่งทหารหลายร้อยคนบุกขึ้นยึดปราสาทตาเมือนควาย ซึ่งอยู่ห่างจากปราสาทตาเมือนธม ไปทางเหนือประมาณ 8 กิโลเมตร ทหารเขมรปะทะกับทหารไทย ที่ปราสาทตาเมือนควายในยุทธภูมิเสียเปรียบ เพราะทหารไทยอยู่ในที่สูงข่ม เป็นเหตุให้ทหารเขมรเสียชีวิตนับร้อยคน ในขณะที่ทหารไทยเสียชีวิต 6 นาย

“ทหารไทยที่คุ้นเคยกับผมเล่าให้ฟังว่า เหม็นศพทหารเขมรจนต้องทิ้งฐาน..” แหล่งข่าวกล่าวและอธิบายว่า หากมีการยิงกันอีกทหารเขมรเสียเปรียบมากเพราะต้องปีนไต่เนินสูงขึ้นมา “พื้นที่ของไทยแถบนี้เป็นที่ราบสูง เขมรถูกสาปให้ลำบากอยู่ในที่ต่ำ ถึงได้เรียกว่าเขมรต่ำ”

จากคำบอกเล่าของอดีตผู้อำนวยการสถานศึกษาอนุมานได้ว่า เหตุการณ์เผชิญหน้าที่ปราสาทตาเมือนธม เป็นความตั้งใจของฝ่ายกัมพูชาสร้างสถานการณ์ยั่วยุ เพราะความเหิมเกริมที่มั่นใจว่าผู้ยิ่งใหญ่เหนือรัฐบาลเพื่อไทย ซึ่งสหาย ฮุนเซน ต้องปรามทหารไทยไม่ให้ใช้ความรุนแรงกับสมุนบริวารท่านอัครมหาเดโชชัยผู้ยิ่งใหญ่ในพนมเปญ

และหากมองปัญหากัมพูชาในภาพกว้างจะพบว่าเศรษฐกิจกัมพูชาอยู่ในภาวะล่มสลาย รายงานหนี้สาธารณะกัมพูชาประจำปี 2023 โดยกระทรวงเศรษฐกิจและการคลัง (MEF) ซึ่งหนี้สาธารณะของกัมพูชาอยู่ที่ระดับ 11.24 พันล้านดอลลาร์ โดยในรายงานระบุเสริมว่าสัดส่วนหนี้สาธารณะ ร้อยละ 46 เป็นเงินสกุลดอลลาร์ เป็นสิทธิพิเศษถอนเงิน (SDR) ร้อยละ 19 เป็นเงินหยวนจีน ร้อยละ 11 รายงาน ณ 19 มีนาคม 2567

ส่วนเขตเศรษฐกิจพิเศษของจีนที่สีหนุวีลล์ กลายเป็นเมืองร้างอาคารสูงใหญ่เกือบ 1,000 หลัง ไม่มีผู้เช่าใช้เป็นที่พักหรือสำนักงานนอกจากนั้นอาคารสี่ร้อยแห่งทิ้งร้างสร้างไม่เสร็จ หาทุนใหญ่มาทำต่อไม่ได้ คลองฟูนันเตโชผลงานชิ้นเอกของนายกรัฐมนตรี ฮุน มาเนต ที่มีแผนงานสร้างการขนส่งทางน้ำ 180 กิโลเมตร จากโตนเลสาบ มาลงอ่าวไทย ที่หวังว่า ทุนจีนสร้างให้ แต่หลังจากพิธีเปิดยิ่งใหญ่ทุนจีน แจ้งว่า บริษัทของจีนเพียงแต่ออกแบบให้เท่านั้น การก่อสร้างให้กัมพูชาหาทุนทำเอง

และนี้คงเป็นสาเหตุหนึ่งที่กัมพูชาเร่งรัดให้ขุดก๊าซธรรมชาติ และน้ำมันในอ่าวไทย มาจัดสรรแบ่งปันผลประโยชน์กันกับพรรคการเมืองใหญ่ในประเทศไทย นอกจากนั้นรายได้หลัก กัมพูชามาจากบ่อนการพนัน และการหลอกลวงออนไลน์ ซึ่งแหล่งใหญ่อยู่ในเมืองปอยเปตใกล้ชายแดนไทย และเมื่อถูกจีนกดดันหนักรัฐบาลไทยต้องจำใจตัดอินเตอร์เนตตัดไฟซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญในบ่อนการพนัน และการทำงานคอลเซ็นเตอร์

ทั้งหมดที่กล่าวมาน่าจะเป็นชนวนสำคัญของความเดือดดาลและการยั่วยุ ที่ปราสาทตาเมือนธม ที่บ้านหนองคันนา ตำบลตาเมียง อำเภอพนมดงรัก จังหวัดสุรินทร์ ปัจจุบันปราสาทตาเมือนธม ได้รับการบูรณะจากกรมศิลปากรแล้วและโบราณวัตถุบางส่วนจัดแสดงในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สุรินทร์

แม้ว่ากลุ่มปราสาทตาเมือนธม สร้างขึ้นในสมัยอาณาจักรขอมโบราณที่เคยเรืองอำนาจอยู่ในดินแดนแถบนี้ แต่ว่าปัจจุบันไม่มีอาณาจักรขอมโบราณแล้ว มีแต่ประเทศไทยกับกัมพูชา ซึ่งปราสาทตาเมือนธมนั้นอยู่ในเขตแดนไทยมาช้านาน

นอกจากนี้ หนึ่งในหลักฐานที่ยืนยันได้ชัดเจนคือ กรมศิลปากรมีพระราชบัญญัติโบราณสถาน โบราณวัตถุ ศิลปวัตถุและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพ.ศ. 2504 แก้ไข พ.ศ. 2535 ให้อำนาจอธิบดีกรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถาน กรณีปราสาทตาเมือนธม ได้ประกาศขึ้นทะเบียนแล้ว ตั้งแต่วันที่ 8 มีนาคม 2478 ในสมัยของหลวงวิจิตรวาทการเป็นอธิบดีกรมศิลปากร

ดังนั้นการยั่วยุจะยึดคืนหมู่ปราสาทอ้างว่า เป็นของกัมพูชาจึงเหมือนเด็กเล่นขายของที่งอแงเมื่อไม่ได้ดังใจ

สุทิน วรรณบวร