ชีวิตเป็นของเรา... นี่คือสัจธรรมข้อแรกและข้อที่สำคัญที่สุด

เพราะเราคือผู้เดียวที่กุมบังเหียนและรับรู้เรื่องราวของตนเองได้อย่างลึกซึ้งที่สุด

การเดินทางของชีวิตจึงเป็นดั่งการเรียนรู้

การใส่ใจทำความเข้าใจ และการพัฒนาตนเองอย่างไม่สิ้นสุด

เพื่อให้ชีวิตอันมีคุณค่านี้เปล่งประกายความหมายสูงสุด

ยามอยู่ : ดำรงตนด้วยสติและปัญญา

คุณค่าของชีวิตปรากฏชัดที่สุดใน “ยามอยู่” คือ

การใช้ทุกขณะลมหายใจอย่างผู้ตื่นรู้

การอยู่อย่างใจที่สงบนั้นไม่ได้หมายถึงความนิ่งเฉย

แต่คือการดำรงอยู่ด้วยสติและปัญญาเป็นเครื่องนำทาง

เราต้องยึดมั่นและแสวงหาความเป็นจริงของชีวิตอย่างไม่ลดละ

ไม่ว่าจะเป็นเรื่องราวของตนเองหรือเหตุการณ์สำคัญที่เกี่ยวข้องกับเราและสังคม

การเรียนรู้ที่แท้จริงมิได้เกิดขึ้นแต่ในตำรา

แต่เกิดจากการลงมือปฏิบัติจริงในสนามของชีวิต

โลดแล่นไปกับโลกและโลกธรรมที่แปรเปลี่ยนอยู่เสมอ

หัวใจสำคัญ คือการอยู่กับ “ปัจจุบัน”

เพราะปัจจุบันคือความจริงเพียงหนึ่งเดียวที่เราสัมผัสได้

การทำปัจจุบันขณะให้ดีที่สุด คือการวางรากฐานอันมั่นคงเพื่ออนาคตที่ดีกว่า

การมีตารางเวลาหรือแผนการในแต่ละวัน

จึงเปรียบเสมือนเข็มทิศที่ช่วยให้เราไม่หลงทางและใช้เวลาทุกนาทีอย่างมีคุณค่าสูงสุด

โดยเฉพาะในยามที่เรายังมีพละกำลัง

เพราะเมื่อวันเวลาล่วงผ่านเข้าสู่วัยชราหรือยามเจ็บป่วย

เราอาจไม่สามารถทำทุกสิ่งได้เต็มที่เช่นเดิม

หลักการดำเนินชีวิต : ก้าวเดินอย่างมั่นคงบนเส้นทางที่ผ่านร้อนหนาว

จากประสบการณ์ที่ผ่านร้อนผ่านหนาว ผ่านทุกข์และสุขสามารถกลั่นกรองเป็นหลักในการดำเนินชีวิตได้ดังนี้

๑. ศึกษาอย่างจริงจัง : ในเรื่องที่สำคัญต่อชีวิตและบ้านเมือง ต้องทุ่มเทศึกษาเรียนรู้ให้ถ่องแท้

๒. ก้าวช้าๆ แต่มั่นคง : ความสำเร็จที่ยั่งยืนมักไม่ได้มาโดยเร็ว แต่มาจากการก้าวเดินอย่างช้าๆ แต่มั่นคงและไม่หยุดยั้ง

๓. ยืนหยัดเมื่อล้มเหลว : ความล้มเหลวและอุปสรรคเป็นเพียงบททดสอบระหว่างทางสู่ความสำเร็จ ผู้ที่ยืนหยัดทำต่อไปเท่านั้นจึงจะไปถึงจุดหมาย

๔. ทำอย่างเป็นกระบวนการ : มองภาพรวมตั้งแต่ต้นจนจบ และดำเนินไปตามขั้นตอนที่ถูกต้อง สอดคล้องกับสถานการณ์ที่เผชิญ

๕. อยู่ด้วยการให้ : เปลี่ยนมุมมองจากการ “เอา” เป็นการ “ให้” สิ่งที่ดีงามและมีคุณค่าที่สุดเท่าที่เราจะทำได้ และการให้ที่ประเสริฐสุด คือการให้ความรู้ที่ทำให้ผู้คนเข้าใจชีวิต สามารถพึ่งพาตนเอง และมีอิสรภาพอย่างแท้จริง

๖. รอคอยความจริง : ในการแสวงหาความจริง หากยังไม่ประจักษ์แจ้งหรือได้ข้อสรุปที่แน่ชัด อย่าเพิ่งด่วนตัดสินใจ จงอดทนรอคอยและติดตามต่อไป

๗. สุขสงบและพอเพียง : ชีวิตที่เรียบง่าย พอเพียง จะนำมาซึ่งความสุขสงบจากภายใน และเมื่อใจเป็นสุข เราจะคิดและทำสิ่งต่างๆ ด้วยความรักและความเบิกบาน

๘. เข้าใจผู้อื่น เริ่มจากครอบครัว : ทำความเข้าใจครอบครัวและมิตรสหายก่อน แล้วผลแห่งการที่พวกเขาจะเข้าใจเรานั้นจะตามมาเอง

๙. เข้าใจตนเอง : คือสิ่งที่ยากที่สุด แต่ก็ง่ายที่สุดในเวลาเดียวกัน เพราะคำตอบทั้งหมดอยู่ในตัวเราเอง หากเพียงเราหันกลับมามองอย่างใส่ใจ

๑๐. สรุปบทเรียนเสมอ : ทบทวนและสรุปบทเรียนชีวิตในทุกช่วงวัย ทั้งรายวัน รายเดือน และรายปี เพื่อเป็นฐานในการพัฒนาและต่อยอดชีวิตให้ดียิ่งขึ้นไป

ยามจาก : ทิ้งไว้ซึ่งคุณค่าและความหมาย

ในทัศนะที่กลั่นกรองแล้ว ชีวิตนี้คือโอกาสเดียวที่เรามีเกิดครั้งเดียวและตายครั้งเดียว

ไม่มีนรกหรือสวรรค์รออยู่เบื้องหน้า

ฉะนั้น จงใช้ชีวิตที่มีอยู่ให้ยืนยาวที่สุด แม้ในยามแก่ชราหรือเจ็บป่วยติดเตียง

การดำรงอยู่ของเราก็ยังคงมีคุณค่า

เป็นการเปิดโอกาสครั้งสุดท้ายให้ลูกหลานได้แสดงความกตัญญูและตอบแทนบุญคุณ

ซึ่งเป็นการทำให้ชีวิตของพวกเขามีความหมายลึกซึ้งยิ่งขึ้น

เมื่อยามจากมาถึง แม้ร่างกายจะทำอะไรไม่ได้อีก

แต่เราสามารถทำให้การตายของเราเปี่ยมด้วยความหมายได้

ด้วยสิ่งที่ได้คิดและทำไว้ “ก่อนตาย”

นั่นคือการถ่ายทอดประสบการณ์ชีวิตอันล้ำค่าแก่คนรุ่นหลัง

อาจเป็นการจารึกเรื่องราวผ่านตัวอักษรเป็นหนังสือที่งดงาม

หรือบันทึกประวัติชีวิตของตนเองและวงศ์ตระกูลไว้เป็นมรดกทางปัญญา

สุดท้ายนี้ ไม่ว่าจะต่อตนเอง ครอบครัว เพื่อนมิตร หรือส่วนรวม

สิ่งที่สำคัญที่สุดคือ “บ้านเมือง” ผืนแผ่นดินที่มีบุญคุณต่อเราและบรรพบุรุษ

การใช้ชีวิตอย่างมีความหมาย

จึงผูกพันกับการสร้างสรรค์อนาคตที่ดีให้แก่ลูกหลานและสังคมโดยรวม

การสรุปบทเรียนชีวิตในทุกย่างก้าว

จะทำให้เราเข้าใจทั้งตนเองและผู้อื่น เข้าใจทั้งเรื่องส่วนตัวและส่วนรวม

และความเข้าใจนี้เอง คือ

ขุมพลังที่จะนำเราไปสู่การพัฒนาตนและสร้างสรรค์สิ่งดีงามให้แก่โลกได้อย่างไม่สิ้นสุด

ชัยวัฒน์ สุรวิชัย