Red flag เป็นศัพท์ที่กำลังนิยมเมื่อพูดถึงเรื่อง “ความรัก” ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ซึ่งหมายถึงพฤติกรรมหรือนิสัยเป็นพิษ (Toxic) ที่อาจกลายเป็นต้นเหตุของความเจ็บปวดในความสัมพันธ์ เช่น ถ้าคุณไม่ชอบคนพูดจาทำร้ายจิตใจ คุณอาจจะพูดว่า “คนที่ชอบพูดจาทำร้ายจิตใจคนอื่นนี่ Red flag สำหรับเราเลยนะ” การปักธง Red flag กับพฤติกรรมหรือนิสัยบางอย่างเป็นการเตือนตัวเองหรือคนอื่นว่า “เจอแบบนี้เราต้องหนีไปให้ไกล” 

แต่พฤติกรรม Red flag ไม่ได้มีแค่เรื่องความรักเท่านั้น ในเรื่องของการคอร์รัปชัน ก็มีพฤติกรรม Red flag ด้วย และ Red flag ของทั้งสองเรื่องนี้ก็มีความคล้ายกันจนต้องเอ๊ะ ! นี่เรื่องเดียวกันหรือเปล่านะ

มารู้จักกับ 5 พฤติกรรม Red flag นี้กัน ว่ามีอะไรบ้าง 

Breadcrumbing: โยนเศษขนมปัง แล้วให้ความหวังแบบลมๆ แล้งๆ

Breadcrumbing ที่แปลว่าเศษขนมปัง เปรียบเทียบเหมือนเศษความหวังให้คุณรู้สึกว่า “คุณกับเขายังไปต่อด้วยกันได้” ทั้งที่ความจริงเขาคนนั้นไม่มีความคิดอยากพัฒนาสัมพันธ์กับคุณเลยด้วยซ้ำ! ส่วนมากจะมาพร้อมคำหวาน เช่น “คิดถึงนะ” “ไว้เจอกันอีก” “ช่วงนี้งานยุ่ง แต่ก็อยากเจอเธอ” แต่ความสัมพันธ์ไม่ก้าวหน้าไปไหน ติดอยู่กับ loop ที่ “เป็นได้แค่เพื่อน” เหมือน “โครงการรัฐที่ล่าช้าเกินเหตุ” ยิ่งพวกโครงการก่อสร้าง เช่น ถนน สะพาน หรืออาคารราชการ ที่มีป้ายประกาศว่าจะแล้วเสร็จในอีก 1–2 ปี แต่ผ่านไป 4–5 ปี ก็ยังได้แค่ขึ้นโครง บางทีก็รื้อสร้างใหม่ บางทีก็เปลี่ยนผู้รับจ้าง บางครั้งงบหมดกลางคัน จนประชาชนต้องมานั่งรอความหวัง รู้ตัวอีกทีก็เสียเวลาไป 10 ปี กับคำว่า “กำลังทำอยู่” 

Benching: นั่งเป็นตัวสำรองจนก้นด้าน แต่โค้ชไม่ให้ลงสนาม เพราะเราไม่ใช่ “ตัวจริง”

Benching เป็นศัพท์จากวงการกีฬาที่หมายถึง “ม้านั่งสำหรับผู้เล่นตัวสำรอง” ที่รอเปลี่ยนตัวกับ “ผู้เล่นตัวจริง” พูดขนาดนี้หลายคนคงเดาได้ว่าหมายถึงการถูกเลือกเป็นตัวสำรองในความสัมพันธ์ โดยที่เขามีตัวจริงในใจอยู่แล้ว เขาอาจหยอดคุณด้วยคำหวานให้คุณมีความหวัง แต่รู้ตัวอีกที อ้าว!เลือกคนอื่นซะงั้น พฤติกรรมแบบนี้ในการทุจริตเราเรียกว่า “ฮั้วประมูล” กระบวนการจัดทำโครงการภาครัฐที่ (เหมือนจะ) เปิดรับข้อเสนอจากภาคเอกชนอย่างเข้ามาแข่งขันอย่างยุติธรรม แต่ในความจริงแล้วหน่วยงานรัฐอาจมีการตกลงล่วงหน้ากับบริษัทเอกชนบางเจ้าไว้อยู่แล้ว สุดท้ายบริษัทที่เตี๊ยมกันก็เข้าวิน เหมือนแข่งกันพอเป็นพิธีเท่านั้น

Pocketing: เธอแอบเราไว้ในกระเป๋าทำไม ?

Pocketing ที่แปลว่ากระเป๋า ไม่ได้หมายความว่าคุณต้องเข้าไปอยู่ในกระเป๋าจริงๆ แต่เป็นพฤติกรรมที่เขาซ่อนคุณเอาไว้ เหมือน “ซ่อนของไว้ในกระเป๋า” เพื่อนก็ไม่พาไปเจอ ครอบครัวก็ไม่พาไปเจอ ในโซเชียลมีเดียก็ไม่ลงรูปคู่ ทั้งที่คบกันมานานแล้ว เหมือนเราไม่มีตัวตนในโลกของเขาเลย และจะตามมาด้วยข้ออ้างที่ว่า “ยังไม่ถึงเวลา” หรือ “เราชอบความเป็นส่วนตัว” ฟังดูอาจมีเหตุผล แต่ถ้าเวลาผ่านไปนานแค่ไหนก็ไม่มีความคืบหน้า ทำใจเลยว่าคุณเจอแล้ว Red flag เข้าแล้ว ถ้ามองในบริบทของโครงการของรัฐ นี่คือโครงการที่มาแบบเงียบๆปิดกั้นข้อมูลไม่ให้ประชาชนเห็น เช่น ปิดบัง TOR ไม่เปิดข้อกำหนดสัญญา ข้อมูลราคากลางหรือวิธีการจัดซื้อจัดจ้างก็ไม่มี แล้วอ้างว่า “อยู่ระหว่างการพิจารณา” หรือ “เป็นเอกสารภายใน” จนหาความโปร่งใสไม่เจอ 

Love Bombing: แรกๆ เหมือนดี สุดท้ายเหมือนเดิม

Love Bombing หมายถึงความสัมพันธ์ที่ช่วงแรกๆ หวานกินใจเหมือน “ระเบิดความรัก” คำพูดหวานหู ของขวัญสุดหรู ดูแลเอาใจใส่จนคุณคิดว่า อุ๊ย! เจอแล้วคนที่ใช่ แต่พอเขาชนะใจคุณเรียบร้อย เขาจะอาจเริ่มควบคุม มีการตั้งกฎ เริ่มหึงหวง และใช้คำพูดทำลายความมั่นใจของคุณจนกลายเป็นความสัมพันธ์ที่ Toxic เหมือนโครงการรัฐบางโครงการที่เจอบริษัทเข้าร่วมประมูลเสนอราคาต่ำผิดปกติ พร้อมรับปากว่าจะดำเนินโครงการอย่างมีประสิทธิภาพ ใช้เวลาน้อย และได้ผลลัพธ์คุ้มค่า แต่พอชนะการประมูลแล้วกลับเริ่ม ขอเพิ่มงบกลางทาง หรือใช้วัสดุที่ไม่ตรงสเปก ทิ้งงานไปเลยก็มี สิ่งที่ดูเหมือน “ข้อเสนอที่ดีที่สุด” กลับกลายเป็นภาระทางงบประมาณในระยะยาว 

Micro-cheating: แค่นิดเดียวไม่เป็นไร แต่เผลอเมื่อไรได้เรื่องแน่ ! 

Micro-cheating เป็นคำเรียกพฤติกรรม “การแอบนอกใจเล็กๆ” ในความสัมพันธ์ที่ดูเหมือนไม่ใช่การนอกใจจริงๆ แต่มาจากการกระทำที่มีเจตนาไม่บริสุทธิ์ใจหรือ “เสี่ยงต่อการนอกใจ” เช่น ส่งข้อความคุยกับแฟนเก่าว่า “จริงๆ ตอนนั้นก็ดีนะ” หรือ “ถ้าตอนนี้ไม่มีแฟน เรากลับไปหาเธอละ” แต่บอกคุณว่าก็แค่ส่งไปงั้นๆ “ไม่มีอะไรหรอก” กรณีแบบนี้อาจไม่เรียกว่าการนอกใจ เพราะยังไม่มีการบอกคิดถึง บอกรัก หรือนัดเจอกัน แต่แสดงให้เห็นว่าเขาอาจมีเจตนา “ไม่บริสุทธิ์ใจ” เหมือนโครงการรัฐบางโครงการที่มีบริษัทเอกชนเจ้าเดิมที่เคยชนะบ่อยครั้ง แล้วบอกว่าก็เจ้านี้เขาทำงานดี ราคาถูก “ไม่มีอะไรหรอก” แต่ความจริงบางเจ้าอาจจะเคยทิ้งงาน งานไม่ได้คุณภาพ แต่รัฐก็ยังกลับไปเลือกทุกครั้ง พฤติกรรมกลับไปมีปฏิสัมพันธ์กับ “คนคุ้นเคย” ซ้ำๆ แบบนี้อาจมีความเสี่ยงการฮั้วประมูลก็เป็นได้...

หรือ Micro-cheating อีกรูปแบบที่มาในคราบของเพื่อนร่วมงาน คุยแชททุกวัน ซื้อของขวัญให้ แต่ก็บอกว่า “ก็แค่เพื่อนที่ทำงานไม่มีอะไรหรอก” หรือ “แค่คุยกันเรื่องงาน เราแยกแยะได้”แม้จะไม่ได้นอกใจกันตรงๆ ก็อาจนำไปสู่ความสัมพันธ์ที่ลึกซึ้ง เหมือนเรื่องของผลประโยชน์ทับซ้อน (Conflict of interest) ที่เจ้าหน้าที่รัฐผู้ดูแลโครงการอาจมีความสัมพันธ์กับบริษัทเอกชนที่เสนอราคา อาจจะเป็นญาติหรือคนรู้จัก ด้วยข้ออ้างที่ว่า “แยกเรื่องงานกับเรื่องส่วนตัวได้” สุดท้ายกลายเป็นความสัมพันธ์ที่ไม่บริสุทธิ์อาจนำไปสู่การร่วมมือฮั้วกันเพื่อหวังผลประโยชน์จากงบประมาณ 

Red flag ความรักต้องหนีไป Red flag คอร์รัปชันตัวร้ายต้องจัดการ 

หลังจากได้อ่านบทความนี้ หลายคนพอจะเห็นธงของความสัมพันธ์ที่ต้องระวัง เพราะใจพังแล้วอาจจะไม่คุ้ม บางคนก็อาจจะต้องกลับมาเริ่มคิดแล้วว่า เอ๊ะ ! นี่เรากำลังติด loop ความสัมพันธ์ที่เป็น Red flag อยู่หรือเปล่า? ถ้าใช่…สิ่งที่พอจะทำได้ อาจไม่ใช่แค่การ “อดทน” แต่คือการ หยุด ถอย และทบทวน บางครั้งคุณควรเริ่มจากการตั้งสติ มองให้ชัดว่าอะไรคือสิ่งที่ทำให้เรา “รู้สึกแย่” ในความสัมพันธ์นั้น แล้วลอง สื่อสารตรงๆ กับคนตรงหน้า เพื่อดูว่าเขาพร้อมจะปรับไหม หรือคุณแค่พยายามอยู่ฝ่ายเดียว หรือถ้าคำตอบคือ“ไม่ไหว” Red flag นั้นรุนแรงเกินแก้ “ทางที่ดีคงต้องหนีให้ไกล”

แต่กลับกัน Red flag คอร์รัปชันบอกเลยว่าคง “หนีไม่พ้น”ยิ่งปล่อยไว้ก็จะยิ่งเพิ่ม ไม่ว่าจะเป็นการฮั้วประมูล การใช้เครือข่ายความสัมพันธ์ ทุกอย่างเกิดขึ้นกับโครงการรอบตัวคุณ วิธีจัดการ Red flag คอร์รัปชันที่ดีที่สุดคือการติดตาม ตรวจสอบ และรายงาน 

1. “ติดตาม” ข่าวสารการคอร์รัปชัน จะได้รับรู้ว่าตอนนี้คดีอะไรเกิดขึ้นในสังคม หรือติดตามโครงการใกล้บ้านคุณ ว่าถนนใกล้บ้านมีคุณภาพไหม ซ่อมบ่อยหรือเปล่า ? อาคารราชการใกล้บ้านสร้างเสร็จหรือยัง ?

2. “ตรวจสอบ” ดูว่าโครงการนั้นมี Red flag หรือความผิดปกติไหม เช่น การเสนอราคาประมูลสูงหรือต่ำกว่าราคากลางผิดปกติ ไม่มีการเปิด TOR ที่ชัดเจน ก่อสร้างล่าช้ากว่ากำหนดโดยสามารถตรวจได้ผ่านเว็บไซต์ procurement.actai.co ที่รวบรวมข้อมูลโครงการจัดซื้อจ้างภาครัฐไว้กว่า 20 ล้านโครงการและนำเสนอข้อมูลผ่าน Data visualization

3. รายงานเพื่อพบว่าโครงการมีความผิดปกติ ซึ่งมีหลายช่องทางให้เราสามารถแจ้งเบาะแสได้โดยไม่ต้องระบุตัวตน เช่น แจ้งผ่านทางเว็บไซต์ของ สำนักงาน ป.ป.ช. แจ้งผ่านทาง Facebook เพจ“ต้องแฉ” หรือแจ้งผ่านทาง Line “@corruptionWatch” 

แม้สถานการณ์ของประเทศไทยตอนนี้อาจจะดูเหมือนเต็มไปด้วย Red flag แต่เชื่อว่า ถ้าคุณเริ่มเห็นธงเหล่านี้ในความสัมพันธ์ คุณก็มีศักยภาพพอที่จะสังเกต Red flag การคอร์รัปชันที่เกิดขึ้นในสังคมไทย เพราะในขณะที่ Red flag ความสัมพันธ์อาจทำร้ายตัวตนของคุณ Red flag คอร์รัปชันก็ทำลายสังคมที่คุณอยู่ด้วย เราเลยอยากชวนคุณมาเริ่มตั้งแต่ตอนนี้ แก้ปัญหา Red flag ความสัมพันธ์ และ Red flag คอร์รัปชัน เพื่อตัวคุณและสังคมที่คุณอยู่กันเถอะ! 

สุรวัฒน์ เดวา