สัตว์เลี้ยงในบ้าน เช่น สุนัข แมว มีโอกาสที่จะได้รับสารพิษได้บ่อยครั้ง เนื่องจากสิ่งแวดล้อมในบ้านเรือนที่มีทั้งผลิตภัณฑ์สำหรับใช้ในครัวเรือนชนิดต่างๆ ยาคนและยาสัตว์พืชที่เป็นพิษต่อสัตว์ เป็นต้น และสารบางชนิดทำให้เกิดพิษต่อสัตว์ แต่ไม่ทำให้เกิดพิษในคน ดังนั้นจึงทำให้คนเราอาจจะไม่ค่อยได้ระมัดระวังเรื่องการเก็บรักษาให้ปลอดภัยเท่าใดนัก วันนี้ผมมีข้อมูลดีๆ เกี่ยวกับ สารพิษใกล้ตัวที่สามารถทำให้เกิดอันตรายได้ในสัตว์ จาก ผศ. ดร. รท หญิง สพ.ญ. เนาวรัตน์ สุธัมนาถพงษ์ จากภาควิชาเภสัชวิทยา คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มาฝากครับ
สำหรับข้อมูลเกี่ยวกับจำนวนสัตว์ป่วยและชนิดของสารพิษที่ทำให้เกิดพิษในสัตว์เลี้ยงนั้น ปัจจุบันยังไม่พบมีการรายงานในประเทศไทย อย่างไรก็ตาม ทางสมาคมAmerican Society for the Prevention of Cruelty to Animal (ASPCA) แห่งประเทศสหรัฐอเมริกา ได้มีการรวบรวมและรายงานข้อมูลเกี่ยวกับสารพิษในสัตว์เลี้ยงออกมาเป็นประจำทุกปี และในปีพ.ศ. 2562 นี้ ทางศูนย์ ASPCA ได้รายงานสารพิษ 10 อันดับแรก ที่ทำให้เกิดความเป็นพิษบ่อยที่สุดในสัตว์เลี้ยง โดยเป็นข้อมูลจากรายงานการรักษาสัตว์ป่วยในปี พศ 2561 ทั้งหมด จำนวน 213,773 ราย ดังต่อไปนี้
1. ยาสามัญประจำบ้าน
ยาสามัญประจำบ้านจัดเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดความเป็นพิษในสัตว์เลี้ยงมากที่สุดในปีที่ผ่านมา โดยทำให้ความเป็นพิษต่อสัตว์ 41,865 ราย (19.6%) ซึ่งยาที่ทำให้ความเป็นพิษต่อสัตว์ส่วนใหญ่เป็นยาสามัญประจำบ้านที่คนนิยมใช้กันโดยทั่วไป เช่น วิตามินบำรุงร่างกาย ยาแก้ปวด (เช่น พาราเซตามอล ไอบูโพรเฟน นาโพรเฟน) สมุนไพร ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ยาต้านฮีสตามีน ยาลดไข้ และยาบรรเทาอาการหวัด เป็นต้น
สัตว์ที่กินยาสามัญประจำบ้านเข้าไป มักกินเข้าไปโดยอุบัติเหตุ ในขณะที่เจ้าของสัตว์หรือคนในบ้านไม่อยู่ (ไม่ใช่เพราะมีคนป้อนให้กิน) ดังนั้น จึงเป็นเรื่องสำคัญอย่างยิ่งที่เจ้าของสัตว์ควรจะระมัดระวังในการเก็บรักษายาภายในบ้าน แนะนำว่าเพื่อความปลอดภัย ควรเก็บยาในตู้ยา และทำการปิดล็อคอย่างแน่นหนาเพื่อให้สัตว์เลี้ยง (รวมทั้งเด็กเล็ก) เข้าถึงได้ยาก
2. ยาคนที่แพทย์สั่งจ่ายสำหรับใช้เฉพาะราย
ยาประเภทที่แพทย์สั่งจ่ายสำหรับใช้เฉพาะราย ทำให้เกิดความเป็นพิษต่อสัตว์เลี้ยงจำนวน 36,916 ราย (17.5%) จัดเป็นอันดับ 2 รองจากยาสามัญประจำบ้าน
ยาในกลุ่มนี้ที่พบเป็นสาเหตุที่สำคัญที่ทำให้เกิดพิษแก่สัตว์เลี้ยงในบ้านได้แก่ ยารักษาโรคสมาธิสั้น ยาต้านโรคซึมเศร้า และยารักษาโรคหัวใจ
ในการเก็บรักษายากลุ่มนี้ แนะนำให้ทำเช่นเดียวกับยาสามัญประจำบ้าน คือ เจ้าของสัตว์ควรเก็บยาทุกชนิดในตู้และทำการปิดล็อคให้แน่นหนา เพื่อป้องกันไม่ให้เด็กเล็กสัตว์เลี้ยงเข้าถึงยาได้
3. อาหาร
อาหารบางชนิดที่คนรับประทานกันเป็นปรกติ ก็สามารถทำให้เกิดความเป็นพิษต่อสัตว์ได้ ตัวอย่างเช่น สารให้ความหวาน จำพวกไซลิทอล (xylitol) หัวหอม กระเทียม องุ่นและลูกเกด
โดยในปีที่ผ่านมาพบว่าอาหารของคนนั้นเป็นสาเหตุของการป่วยในสัตว์เลี้ยงจำนวน 24,469 ราย (คิดเป็น 11.4%) ซึ่งจัดเป็นอันดับ 3 รองจากยาสามัญประจำบ้านและยาคนที่แพทย์สั่งจ่ายสำหรับใช้เฉพาะราย
4. ช็อกโกแลต
ช็อกโกแลตเป็นสาเหตุอันดับ 4 ของการป่วยในสัตว์เลี้ยงจำนวน 21,635 ราย (10.1%) โดยเฉลี่ยเกือบหกสิบรายต่อวัน โดยความเป็นพิษเนื่องจากช็อกโดแลตในสัตว์เลี้ยงในประเทศสหรัฐอเมริกา และประเทศทางทวีปยุโรปนั้น มักเกิดขึ้นมากเป็นพิเศษในช่วงเทศกาล เช่น คริสต์มาส วาเลนไทน์ และอีสเตอร์
5. ผลิตภัณฑ์ยาสำหรับสัตว์
ผลิตภัณฑ์ยาสำหรับสัตว์เป็นสาเหตุอันดับ 5 (9.3%) ของการป่วยในสัตว์เลี้ยง โดยเฉพาะอย่างยิ่งผลิตภัณฑ์ยาที่ผลิตโดยใส่ส่วนผสมที่ทำให้มีรสชาติอร่อย (flavored medications) เพื่อดึงดูดให้สัตว์กินยาได้ง่าย นอกจากนี้ยังพบมีปัญหาส่วนหนึ่งเกิดจากเจ้าของสัตว์ให้ยาแก่สัตว์ผิด เนื่องจากความไม่เข้าใจในข้อมูลที่แสดงในฉลากยา ดังนั้นเจ้าของสัตว์ควรจะระมัดระวังเรื่องการเก็บรักษาผลิตภัณฑ์ยาทุกชนิดภายในบ้าน เพื่อความปลอดภัย ควรเก็บยาในตู้ยา และทำการปิดล็อคอย่างแน่นหนาเพื่อให้สัตว์เลี้ยงเข้าถึงได้ยาก
นอกจากนี้ ผลิตภัณฑ์ยาที่ระบุว่าใช้บรรจุภัณฑ์ซึ่งสามารถป้องกันการเปิดโดยเด็กได้ (child-proof) อาจไม่สามารถป้องกันการเปิด (เช่น การกัดจนทะลุ) โดยสุนัขได้
เอกสารอ้างอิง: American Society for the Prevention of Cruelty to Animal. 2019. “Top 10 Animal Toxins of 2018.” [Online]. Available: https://www.aspcapro.org/blog/2019/03/07/top-10-animal-toxins-2018. Accessed: June 9th, 2019.
(อ่านต่อสัปดาห์หน้า)
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายสัตวแพทย์ ดร.ทิลดิสร์ รุ่งเรืองกิจไกร
ฝ่ายประชาสัมพันธ์และส่งเสริมภาพลักษณ์องค์กร
คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี