• วัยไหนเสี่ยงต่อภาวะทางเดินหายใจอุดกั้นจากการสำลักสิ่งแปลกปลอมที่สุด : เด็กเล็ก <3 ปี
• มักสำลักอะไร : เยลลี่ ถั่ว ธัญพืช ผัก ผลไม้ ของเล่น ถ่าน ยางลบ เทียน เหรียญ ลูกปัด ลูกแก้ว
• มีอาการอย่างไร : เอามือกุมคอ พูดไม่มีเสียง ไอ หายใจเสียงแปลกๆ หายใจลำบาก เขียว หากช่วยเหลือไม่ทันอาจหมดสติ และเสียชีวิต กรณีไม่มีคนเห็นเหตุการณ์ ถ้าสงสัยต้องรีบพบแพทย์
• ทำอย่างไร เมื่อสงสัยว่าเด็กสำลักสิ่งแปลกปลอมเข้าทางเดินหายใจ
  • ถ้าเด็กหมดสติ วางเด็กนอนหงายราบ กดหน้าอกและช่วยหายใจ (ซีพีอาร์) ทันที
  • ถ้าเด็กหายใจลำบาก พูดไม่มีเสียง ริมฝีปากเขียว ต้องช่วยเหลือทันที สิ่งแปลกปลอมอาจค้างในคอหอย กล่องเสียง หลอดลมส่วนต้น และทำให้เกิดการอุดกั้นที่สมบูรณ์
    • เด็ก <1 ปี ให้ทำ back blows & chest thrusts (รูป 1) ผู้ช่วยเหลือนั่งเก้าอี้ จับเด็กคว่ำลงบนแขน มือข้างเดียวกันประคองศีรษะเด็กให้ต่ำกว่าตัว ใช้ส้นมืออีกข้างตบหลังตรงกลางระหว่างสะบัก 5 ครั้ง ต่อมาพลิกตัวเด็กหงาย ใช้นิ้วชี้และนิ้วกลางกดใต้ราวนม 5 ครั้ง ทำสลับกันไป จนสิ่งแปลกปลอมหลุดออกมา

• เด็ก >1 ปี ให้ทำ Heimlich maneuver (รูป 2) ผู้ช่วยเหลือยืนหรือคุกเข่าด้านหลัง โอบแขน 2 ข้างรอบตัวเด็กที่ใต้ชายโครง มือข้างหนึ่งกำไว้ที่ลิ้นปี่เด็ก อีกข้างทับไว้ และออกแรงกดมืออย่างเร็วเข้าหาผู้ช่วยเหลือและขึ้นบน ทำจนสิ่งแปลกปลอมหลุดออกมา

• ระหว่างช่วยเหลือต้องสังเกตความรู้สึกตัว หากเด็กหมดสติ ให้วางเด็กนอนหงายราบ กดหน้าอกและช่วยหายใจ (ซีพีอาร์) ทันที
• หากเด็กยังมีสติ หายใจและพูดคุยได้ ให้เด็กไอออกมาเอง
• หากไม่เห็นสิ่งแปลกปลอม ห้ามล้วงปากเพื่อหาสิ่งแปลกปลอมเด็ดขาด
• สามารถหยิบสิ่งแปลกปลอมออกถ้ามองเห็นเท่านั้น
• ป้องกันได้อย่างไร: เลือกของเล่นเหมาะสมกับวัย ที่นำเข้าปากไม่ได้ เลือกอาหารเหมาะสมกับวัย ไม่เดิน วิ่ง กระโดด พูดคุยขณะมีอาหารในปาก จัดบ้านให้เป็นระเบียบ ไม่ปล่อยให้เด็กอยู่ตามลำพัง

อ.พญ.ณัฐณิชา ปรีเปรม

สมาคมโรคระบบทางเดินหายใจและเวชบำบัดวิกฤตในเด็กแห่งประเทศไทย

และราชวิทยาลัย/สมาคมกุมารแพทย์แห่งประเทศไทย