เงินสินบนและรางวัลนำจับของกรมศุลกากร กลับมาเป็นประเด็นครึกโครมอีกครั้ง เนื่องจากการเข้าไปเกี่ยวข้องกับคดีอดีตนายตำรวจซ้อมทรมานผู้ต้องหาจนเสียชีวิตที่จังหวัดนครสวรรค์ ที่กำลังเป็นข่าวใหญ่ในทุกสื่อขณะนี้ ซึ่งจากการตรวจสอบพบว่าอดีตนายตำรวจท่านดังกล่าวมีรถหรู “ซูเปอร์คาร์” ในการครอบครองจำนวนมาก และเกี่ยวพันกับการทำคดีนำจับรถหรูเพื่อรับส่วนแบ่งเป็นรางวัลศุลกากรอีกด้วย

กรณีเงินสินบนและเงินรางวัลศุลกากรเป็นปัญหาที่หมักหมมกันมาอย่างยาวนาน เนื่องจากเป็นขุมทรัพย์แห่งผลประโยชน์ที่ถูกต้องตามกฎหมาย แต่กลับสร้างแรงจูงใจในทางลบให้กับเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติหน้าที่ที่เกี่ยวข้องในหลายหน่วยงาน

ปัญหาความไม่เป็นธรรมและแรงจูงใจในทางลบทำให้เกิดคดีความระหว่างเอกชนกับกรมศุลกากรและเจ้าหน้าที่ของรัฐมายาวนาน เช่น คดีรถยนต์ของค่ายรถยนต์ใหญ่จากญี่ปุ่น หรือคดีภาษีบุหรี่นำเข้าจากฟิลิปปินส์และอินโดนีเซีย ซึ่งแต่ละคดี มีมูลค่านับพันล้านถึงหมื่นล้านบาท หากมีการใช้อัตราเงินสินบนรางวัลตามกฎหมายศุลกากรเดิมคือร้อยละ 55 และอัตราโทษตามกฎหมายศุลกากรเดิมแล้ว ค่าปรับในคดีเหล่านี้อาจสูงถึงมากกว่า 100,000 ล้านบาท และส่วนแบ่งเงินรางวัลและเงินสินบนจะมีมูลค่ารวมแล้วกว่า 50,000 ล้านบาท ยิ่งไปกว่านั้น เงินเหล่านี้ถูกต้องตามกฎหมายทุกประการและไม่ต้องเสียภาษีเงินได้อีกด้วย

แม้ว่าจะมีการแก้ไข พ.ร.บ. ศุลกากรเมื่อปีพ.ศ. 2560 กำหนดเพดานโดยหักจ่ายเป็นเงินสินบนได้ไม่เกินคดีละ 5 ล้านบาท และหักจ่ายเป็นเงินรางวัลได้ไม่เกินคดีละ5 ล้านบาท ตามข้อเสนอของ ป.ป.ช.และภาคเอกชนแล้วก็ตาม แต่ในทางปฏิบัติก็ยังมีการพยายามหลีกเลี่ยงการใช้กฎหมายศุลกากร โดยใช้กฎหมายเก่าในอดีต ได้แก่ พ.ร.บ.ให้บำเหน็จในการปราบปรามผู้กระทำผิด พ.ศ. 2489 มาใช้เรียกร้องเงินสินบนได้ถึงร้อยละ 30 ของค่าปรับและให้จ่ายรางวัลได้ร้อยละ 15 ของค่าปรับซึ่งสูงกว่าที่พ.ร.บ.ศุลกากรได้กำหนดเพดานไว้

การแก้กฎหมายศุลกากรเพื่อกำหนดเพดานเงินรางวัลและสินบนจึงแทบไม่มีผลแต่ประการใด เพราะหน่วยงานรัฐยังสามารถอ้างใช้กฎหมายอื่นเพื่อมาขอรับเงินรางวัลในอัตราที่สูงกว่าอย่างมหาศาลได้อยู่ดี

ถึงเวลาที่ต้องสังคายนาระบบเงินสินบนและรางวัลนำจับอีกครั้ง รวมทั้งตรวจสอบความพยายามหลีกเลี่ยงพ.ร.บ.ศุลกากร เพื่อขอรับเงินสินบนรางวัลโดยใช้กฎหมายอื่น เพื่อขจัดระบบการหากินจากส่วนแบ่งค่าปรับและป้องกันพฤติกรรมบิดเบือนจากสิ่งที่ควรทำตามหน้าที่ หวังว่าป.ป.ช.หรือรองนายกรัฐมนตรีฝ่ายกฎหมายจะรับเป็นเจ้าภาพในงานนี้เพื่อขจัดปัญหาทุจริตและผลประโยชน์ทับซ้อนของเจ้าหน้าที่รัฐทุกหน่วยให้หมดไป