อ้น-สราวุธ มาตรทอง ได้สร้างกระแสในโซเชียลมีเดีย และข่าว จนเป็นที่วิพากษ์วิจารณ์ กันอย่างกว้างขวาง จากกรณีที่ อ้น ได้ใช้โทรศัพท์มือถือ ถ่ายภาพคนที่ไปชมภาพยนตร์ในโรงภาพยนตร์เมเจอร์ ไม่ได้ยืนถวายความเคารพในขณะที่บรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี

ทำให้เกิดเป็นประเด็นของสังคมว่า การกระทำของอ้น ถือว่าสมควรหรือไม่ ละเมิดสิทธิส่วนบุคคลของผู้อื่น และละเมิดลิขสิทธิ์ของโรงภาพยนตร์หรือไม่ ส่วนคนที่ไม่ยืนถวายความเคารพถือว่า กระทำผิดกฎหมายหรือไม่

เพลงสรรเสริญพระบารมี อยู่คู่กับสังคมไทยและประเทศไทยมาเป็นเวลานานแล้ว ตามประวัติศาสตร์ เพลงสรรเสริญพระบารมีเริ่มใช้บรรเลงในเวลาที่พระมหากษัตริย์เสด็จขึ้นและลงท้องพระโรง ตั้งแต่ในสมัยกรุงศรีอยุธยา

เพลงสรรเสริญพระบารมีในบางยุคบางสมัย ได้ถือว่าเป็นเพลงชาติไทยอีกด้วย

เพลงสรรเสริญพระบารมีปัจจุบัน คำร้องเป็นพระนิพนธ์ในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ทำนองทางไทยโดย พระประดิษฐ์ไพเราะ (มี ดุริยางกูร) ทำนองดนตรีตะวันตกโดย ปโยตร์ ชูรอฟสกี้ (Pyotr Schurovsky) นักแต่งเพลงชาวรัสเซีย

ประเพณีการบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี มีอยู่ในหลายประเทศทั่วโลก ทั้งในทวีปเอเชีย ทวีปยุโรป ทวีปแอฟริกา และทวีปโอเชียเนีย

การไม่ยืนถวายความเคารพในขณะบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี แต่เดิมเป็นความผิดตาม พระราชบัญญัติวัฒนธรรมแห่งชาติ พ.ศ. 2485 ซึ่งมีพระราชกฤษฎีกาประกอบว่า ต้องยืนทำความเคารพ เพลงชาติ เพลงสรรเสริญพระบารมี หากฝ่าฝืนมีโทษปรับไม่เกิน 100 บาท หรือจำคุกไม่เกิน 1 เดือน หรือทั้งจำทั้งปรับ

ปัจจุบันพระราชบัญญัติวัฒนธรรมแห่งชาติ พ.ศ. 2485 ได้ถูกยกเลิกแล้ว และได้ถูกแทนที่โดยพระราชบัญญัติวัฒนธรรม พ.ศ. 2553 ซึ่งไม่มีบทบัญญัติดังกล่าว พระราชบัญญัติใหม่นี้ จะมีสาระส่วนใหญ่กล่าวถึง สภาวัฒนธรรม และกองทุนวัฒนธรรม

อย่างไรก็ตาม ประมวลกฎหมายอาญาที่ใช้บังคับในปัจจุบัน ลักษณะ ความผิดเกี่ยวกับความมั่นคงแห่งราชอาณาจักร หมวด ความผิดต่อองค์พระมหากษัตริย์ พระราชินี รัชทายาท และผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ โดยเฉพาะในมาตรา 112 ได้บัญญัติไว้ว่า

มาตรา 112 ผู้ใดหมิ่นประมาท ดูหมิ่น หรือแสดงความอาฆาตมาดร้ายพระมหากษัตริย์ พระราชินี รัชทายาท หรือผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ต้องระวางโทษจำคุกตั้งแต่ 3 ปี ถึง 15 ปี

ในประเด็นเกี่ยวกับเรื่องเพลงสรรเสริญพระบารมี ได้มีคำพิพากษาฎีกาที่ 1294/2521 วินิจฉัยว่า ขณะเปิดเพลงสรรเสริญพระบารมี ประชาชนยืนตรง จำเลยกล่าวว่า “เฮ้ย เปิดเพลงอะไรโว้ย ฟังไม่รู้เรื่อง” และไม่ยืนตรง ถ้อยคำที่กล่าวเป็นความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112

จากคำพิพากษานี้ ทำให้มีผู้เข้าใจไปเองและตีความว่า การ กระทำผิดตามกฎหมาย จะต้องมีสองประการ คือ ไม่ยืนถวายความเคารพ และกล่าวข้อความที่ไม่เหมาะสม

แต่หากพิจารณาจากถ้อยคำในตัวบทกฎหมายเอง ไม่ได้แจกแจงรายละเอียดไว้ว่า จะต้องกระทำประการใดที่ชัดเจนจึงจะถือว่าเป็นความผิด จึงเป็นเรื่องที่ต้องพิจารณาเป็นแต่ละกรณีไป

คำพิพากษานี้มีมานานถึง 41 ปี แล้ว หากมีคดีขึ้นสู่ศาลอีกครั้ง ศาลท่านอาจจะวินิจฉัยไม่ตรงกับ คำพิพากษาในอดีตทีเดียวนักโดยเฉพาะในประเด็นที่ ยืนถวายความเคารพ อาจเป็นไปได้ว่า เพียงแค่ไม่ยืนถวายความเคารพ หากมีพฤติการณ์ที่ไม่เหมาะสม อาจถือเป็นความผิดตามกฎหมายได้

เรื่องนี้จึงควรเป็นเรื่องที่ บุคคลที่บรรลุนิติภาวะอายุเกิน 20 ปีบริบูรณ์ ควรมีวุฒิภาวะ มีสามัญสำนึก เข้าใจ และระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ ที่พระมหากษัตริย์ทรงมีต่อปวงประชาชน

การที่ อ้น ได้ใช้โทรศัพท์มือถือ ถ่ายภาพคนที่มาชมภาพยนตร์ ไม่ยืนถวายความเคารพในขณะบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี ไม่ถือเป็นการละเมิดสิทธิส่วนบุคคล โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ไม่ได้บันทึกภาพใบหน้าของคนดังกล่าว แต่ถึงจะบันทึกไว้ ไม่ถือว่าเป็นความผิด เพราะเป็นเรื่องจริง ที่สมควรตีแผ่และแจ้งให้สาธารณชนได้รับทราบ

เมื่อเกิดเหตุการณ์นี้ ในตอนแรกทางโรงภาพยนตร์เมเจอร์ ได้ออกแถลงการณ์กล่าวหาว่า อ้น กระทำผิดกฎหมายลิขสิทธิ์ ลักลอบแอบถ่ายภาพยนตร์ ในโรงภาพยนตร์

นับว่า เป็นความปัญญาเบา ของเจ้าหน้าที่โรงภาพยนตร์ ที่โต้ตอบไปเช่นนั้น แต่ในที่สุดผู้บริหารของโรงภาพยนตร์ได้ออกมายอมรับผิดและขอโทษ ซึ่งนับว่าเป็นสุภาพบุรุษ ที่ยอมรับผิด แต่โดยดี

ในกรณีที่ บุคคลทั่วไป หรือบุคคลธรรมดา ไม่ยืนถวายความเคารพในขณะบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี หากพิจารณาในแง่ดี อาจเป็นไปได้ว่า บุคคลเหล่านั้นเป็นพวกปัญญาอ่อน หรือวิกลจริต ดังที่ชาวบ้านทั่วไปเรียกว่า คนบ้า จึงอาจไม่ต้องรับโทษ แต่ควรเรียกมาอบรมสั่งสอน และทำความเข้าใจ

แต่ในกรณีที่เป็นผู้แทนราษฎร หรือสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ที่มีวุฒิภาวะสูงกว่าคนทั่วไป ไม่ยืนถวายความเคารพ ในขณะบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี สมควรได้รับการตำหนิ สอบสวนทางวินัย และดำเนินคดีตามกฎหมาย เพื่อไม่ให้เป็นเยี่ยงอย่าง

กรณีที่เกี่ยวกับสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรนี้ มีหลักฐานปรากฏอยู่ เป็น คลิปวีดีโอ อย่างน้อย 2 กรณี ใน YouTube โดยสามารถตรวจสอบได้ เพียงพิมพ์คำว่า สส. ไม่ยืนเคารพเพลงสรรเสริญพระบารมีและ สส. แอบไม่ถวายความเคารพพระเจ้าอยู่หัว แต่ถูกกล้องจับได้

กรณีแรก สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร เป็นประธานในงานแห่งหนึ่ง ในขณะที่ทุกคนยืนถวายความเคารพ ในขณะบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี แต่กลับไม่ยืนถวายความเคารพ

กรณีที่สอง ในรัฐพิธีเปิดประชุม สมัยประชุมสามัญประจำปีครั้งแรกของรัฐสภา พ.ศ. 2561 เมื่อวันที่ 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2561 ณ ห้องวิเทศสโมสร กระทรวงการต่างประเทศ

งานนี้ เห็นที คุณชวน หลีกภัย ผู้จงรักภักดี ในฐานะ ประธานสภาผู้แทนราษฎร และประธานรัฐสภา คงต้องตรวจสอบเกี่ยวกับเรื่องที่เกิดขึ้น