“ปีก” คือการศึกษาที่พ่อแม่พยายามส่งเสริมให้ลูกได้เรียนให้มากที่สุด เพื่อเป็นเครื่องมือในการประกอบอาชีพต่อไป เหมือนมีปีกที่แข็งแรงสามารถโบยบินไปหากินช่วยตัวเองได้

แล้วลูกส่วนใหญ่ก็บินจากไปจริงๆ จากพ่อแม่ ครอบครัว เพื่อหากิน เพื่อช่วยตัวเอง เพื่ออนาคตของเขา อาจมีใจนึกเป็นห่วงพ่อแม่บ้างแต่ก็ไม่มีเวลามาดูแลใส่ใจนัก เพราะปีกของเขาใหญ่และกว้างบินได้สูงและไกล จึงต้องบินไปไกลจากรังเก่ามากขึ้นทุกที

สังเกตว่าลูกยิ่งก้าวหน้าเท่าไร กิจกรรมทั้งเรื่องงาน สังคม และส่วนตัวของเขาก็มีมากขึ้น คำพูดเพราะๆ กิริยาน่ารักที่เคยมีต่อกันก็ลดลง รวมทั้งคำพูดดีๆ เช่น ขอบคุณ ขอโทษ คิดถึง รัก แทบไม่ได้ยินจากกันและกัน เพราะมันห่างหายไปพร้อมๆ กับกิจกรรมที่มากขึ้นเหล่านั้น

ผมจึงกลับมาคิดถึงมรดกอีกตัวหนึ่งคือ “ราก” ว่ามันน่าจะเป็นอะไรกันแน่ เพราะแต่ละคนก็ตีความไปคนละอย่าง

ผมคิดว่า “ราก” ในความหมายของผมน่าจะเป็น “คุณธรรม” ซึ่งไม่ใช่พันธุกรรมหรือ IQ ที่ได้จากพ่อแม่

คุณธรรมต้องอาศัยการอบรมสั่งสอนอย่างเหมาะสมลูกจึงจะซึมซับสิ่งดีๆ นี้ได้ บางครั้งก็ต้องอาศัยคนที่น่าเชื่อถือในสังคมช่วยสั่งสอนด้วย

ผมเคยมีประสบการณ์ไปฝึกสมาธิหลายครั้ง เขามักเชิญวิทยากรมาบรรยายเรื่องพระคุณพ่อแม่ ส่วนใหญ่จะเน้นเรื่องพระคุณแม่ วิทยากรบางคนมาแหล่ให้ฟังเลย หลายๆ คนก็ร้องไห้ซาบซึ้งคิดถึงพระคุณแม่ กลับไปก็ไปกราบขอบคุณแม่

ถ้าลูกได้รับการอบรมเรื่องคุณธรรมมากขึ้น แม้ต่อไปปีกที่กว้างใหญ่ของลูกจะทำให้บินไปได้ไกลแค่ไหนก็ตาม แต่รากคือคุณธรรมก็จะยังยึดเหนี่ยวความรู้สึกดีให้เขานึกถึงบุญคุณที่บุพการีมีต่อเขา ซึ่งรวมทั้งคนอื่นๆ ที่เคยทำดีต่อเขาและอยากตอบแทนบุญคุณเหล่านั้น

ซึ่งเรียกว่าเป็นความกตัญญู+กตเวทีต่อบุพการีและคนอื่นที่มีบุญคุณทั้งต่อเขาและมนุษยชาติ รวมทั้งแผ่นดินเกิดด้วย ซึ่งเป็นเครื่องหมายของคนดี จะมีคนนับถือ ยกย่อง เชื่อฟังและให้การสนับสนุนแม้จะไม่เก่ง ไม่รวย แต่คนก็สรรเสริญ

จิตใจของเขาจะอ่อนโยน ถ่อมตัวเป็น มีความเบิกบานในใจเป็นนิจ รู้สึกว่าตัวเองโชคดีที่มีคนมาทำดีกับเขา ความรู้สึกขอบคุณและอยากตอบแทนบุญคุณจะทำให้จิตใจอ่อนโยนยิ่งขึ้น รากของความดี (กตัญญูกตเวที) จะแผ่ไปได้กว้างใหญ่ไพศาลในจิตใจของเขามากขึ้น มีลักษณะของการเป็น “คนดี” มากขึ้นไม่ใช่เป็นเพียงแค่ “คนเก่ง”

คุณจะนำแนวคิดเรื่องการให้มรดกลูกที่เป็น“ปีก” และ “ราก” ไปใช้ในชีวิตจริงก็จะเป็นประโยชน์แน่นอน

อย่ามัวแต่ให้ “ปีก” จนลืมให้ “ราก” แก่ลูกอย่างที่เป็นอยู่ในปัจจุบันนี้เป็นส่วนใหญ่กันเลย