หลายท่านคงเคยเห็นปลาในบ่อตามวัด แหล่งชุมชน หรือสวนสาธารณะ มักจะขึ้นมาฮุบอากาศบนผิวน้ำพร้อมๆ กัน นั่นเป็นเพราะปลาเหล่านั้นหิว หรือถูกฝึกมาให้ขออาหารกินโดยพร้อมเพรียงกันหรืออย่างไร วันนี้เรามีข้อมูลดีดีจาก ผศ.น.สพ.ดร.ภัทรพล เปี่ยมสมบูรณ์ ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มาฝากกันครับ
การที่ปลาว่ายขึ้นมาฮุบอากาศที่ผิวน้ำเกิดจากสาเหตุใด
อาการที่ปลาขึ้นมาฮุบอากาศ เป็นสิ่งที่พบได้บ่อย ในบ่อน้ำที่มีปลาจำนวนมากที่ค่อนข้างหนาแน่น ซึ่งมีสาเหตุมาจากปริมาณออกซิเจนในน้ำไม่เพียงพอต่อการหายใจ ปลาจึงต้องขึ้นมาบริเวณผิวน้ำที่มีปริมาณออกซิเจนมากที่สุดโดยทั่วไป ช่วงเวลาที่ปริมาณออกซิเจนในน้ำลดต่ำที่สุดคือ “ตอนเช้ามืด” เนื่องจากในตอนกลางคืนไม่มีการสังเคราะห์แสงจากพืชน้ำ ออกซิเจนจึงค่อยๆ ถูกใช้ไปจนหมดนั่นเอง เพราะฉะนั้นหนึ่งในสาเหตุที่ปลาขึ้นมาฮุบอากาศหายใจบ่อยๆก็คือมีปริมาณออกซิเจนละลายน้ำไม่เพียงพอครับ
-อากาศ
โดยทั่วไปออกซิเจนในอากาศสามารถละลายลงไปในน้ำได้โดยตรง ซึ่งบนผิวน้ำจะมีปริมาณออกซิเจนสูงกว่าชั้นที่ลึกลงไป อย่างไรก็ตาม ถ้าอุณหภูมิอากาศสูง ช่วงหน้าร้อนออกซิเจนจะละลายน้ำได้ลดลง เราจึงมักพบปัญหาปลาตายเฉียบพลันจากการขาดออกซิเจนในช่วงหน้าร้อน
-พืชน้ำ
พืชน้ำและแพลงตอนพืชต่างๆ มีการสังเคราะห์แสงผลิตออกซิเจน แต่ในเวลากลางคืน หรือเมื่ออากาศปิด ไม่มีแสงแดด ก็จะกลับกัน คือพืชเหล่านั้นก็จะใช้ออกซิเจนและปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์ เราจึงไม่ควรปล่อยให้มีพืชน้ำหรือแพลงตอนพืชมีมากเกิดไป มิฉะนั้นช่วงที่ไม่มีการสังเคราะห์แสง ก็จะทำให้ปริมาณออกซิเจนลดลงเร็วมากเช่นกัน
-อุปกรณ์ต่างๆ
อุปกรณ์เพิ่มอากาศในน้ำ หรือเครื่องมือต่างๆ เช่น ใบพัดตีน้ำ หัวทราย ท่อให้อากาศ ซึ่งในบ่อเลี้ยงปลาหรือตู้ปลาควรจะต้องมีติดไว้เสมอ เพื่อเพิ่มออกซิเจนให้แก่บ่อน้ำ
ใครบ้างที่เป็นผู้แย่งใช้ออกซิเจนในน้ำ?
ผู้ที่แย่งอากาศจากปลาในบ่อ ก็คือ “สิ่งมีชีวิตในน้ำทุกชนิด” รวมทั้งกระบวนการย่อยสลายของเสียในน้ำ ไม่ว่าจะเป็นอาหารที่เหลือ สิ่งขับถ่าย ซากพืซ สัตว์ และแพลงตอนด้วย เพราะฉะนั้นถ้าปริมาณสัตว์น้ำในบ่อหนาแน่น ก็จะมีปริมาณอินทรีย์วัตถุสูง ก็ย่อมเสี่ยงต่อการขาดออกซิเจนนั่นเอง
ในอดีตที่มีข่าวเรือขนน้ำตาลล่ม ทำให้ปลาแถวนั้นตายเป็นจำนวนมาก เป็นเพราะเหตุใด
กรณีที่มีเรือบรรทุกน้ำตาลล่มและมีน้ำตาลจำนวนมากไหลลงไปในลำน้ำ หลังจากนั้นปรากฏว่า มีปลาและสัตว์น้ำตายเป็นจำนวนมากนั้น ก็เกิด การที่น้ำตาลละลายลงไปในน้ำจำนวนมาก ทำให้เกิดภาวะที่มีสารอินทรีย์เพิ่มสูงเฉียบพลัน มีผลให้ออกซิเจนถูกใช้ไปหมดนั่นเอง สัตว์น้ำจึงเสียชีวิต เนื่องจากขาดก๊าซออกซิเจน
ปลาที่ขึ้นมาฮุบอากาศบอกอะไรเราได้บ้าง
เรามักใช้การที่ปลาขึ้นมาฮุบอากาศบ่อยๆ เป็นตัวบ่งบอกถึงภาวะออกซิเจนในน้ำต่ำ แต่ทั้งนี้ ก็ยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่เราต้องคำนึงถึง เช่น ปัญหาที่ตัวปลาเอง เช่นปลาที่มีปัญหาที่เหงือก ซึ่งที่พบบ่อยได้แก่ การติดเชื้อปรสิตภายนอก การติดเชื้อแบคทีเรียบางชนิด ทำให้เหงือกไม่สามารถแลกเปลี่ยนแก๊สได้อย่างประสิทธิภาพ จึงทำให้พบอาการดังกล่าว ซึ่งแนวทางการแก้ปัญหาก็จะต้องพิจารณาเป็นรายๆไปออกซิเจนเป็นปัจจัยที่สำคัญที่สุดของการดำรงชีวิตของทุกๆสัตว์ ในสัตว์น้ำ เราจะวัดค่า “ปริมาณออกซิเจนละลายน้ำ” หรือ “Dissolved oxygen” หรือค่า “D.O.” ซึ่งค่าที่เหมาะสมก็อาจแตกต่างกันไปในแต่ละชนิดสัตว์ ถ้าสัตว์น้ำต้องอยู่ในสภาวะออกซิเจนต่ำอย่างต่อเนื่อง แม้อาจไม่ถึงตาย แต่ก็จะทำให้เกิดความเครียด และสุดท้ายก็จะป่วยในที่สุด
ดังนั้น ออกซิเจนจึงเป็นอีกหนึ่งปัจจัยสำคัญที่สิ่งต้องคำนึงถึงในการเลี้ยงปลา เราจึงควรหมั่นสังเกตุอาการของสัตว์น้ำที่เลี้ยงไว้อย่างสม่ำเสมอ และมีการติดตั้งอุปกรณ์ให้อากาศอย่างเหมาะสม เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีของสัตว์น้ำที่เป็นสัตว์เลี้ยงของเราครับ
หมอโอห์ม
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายสัตวแพทย์ ดร.ทิลดิสร์ รุ่งเรืองกิจไกร
ภาควิชากายวิภาคศาสตร์
ฝ่ายประชาสัมพันธ์และภาพลักษณ์องค์กร
คณะสัตวแพทยศาสตร์
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี