Climate Change (การเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิโลก หรือสภาวะโลกร้อน Global Warming) มีผลต่อชีวิตและสุขภาพของมนุษย์ในหลายๆ ทาง ทางด้านการมีสุขภาพที่ดีอากาศที่บริสุทธิ์ น้ำดื่มที่สะอาด อาหารที่มีคุณค่าและเพียงพอ รวมทั้งที่อยู่อาศัยที่ปลอดภัย ฯลฯ

WHO ได้ประเมินไว้ว่าในช่วงปี ค.ศ.2030-2050 Climate Change จะทำให้ประชากรชาวโลกมีการเสียชีวิตเพิ่มขึ้นจากปกติอีก 250,000 คน เฉพาะจาก malnutrition (ภาวะทุพโภชนาการ), malaria, โรคท้องเดิน และ heat stress (สภาวะสุขภาพที่ไม่ดีจากอากาศที่ร้อน) เท่านั้น (ยังไม่นับการเสียชีวิตโรคอื่นๆ)โดยผลเสียต่อสุขภาพโดยตรงคิดเป็นเงินถึง 2-4 พันล้านเหรียญสหรัฐต่อปี ตั้งแต่ปี 2030 ประเทศที่มีระบบการดูแลสุขภาพพื้นฐานไม่ค่อยดี จะมีปัญหามากในการเตรียมตัวรับมือ

ก๊าซเรือนกระจก (โดยเฉพาะอย่างยิ่ง CO2-carbon dioxide) ที่เกิดจากการเผาผลาญของ fossil fuels (ถ่านหิน น้ำมัน ก๊าซ) เป็นส่วนสำคัญที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนของสภาพภูมิอากาศ (Climate Change) และ air pollution (มลภาวะเป็นพิษ) นโยบายและมาตรการต่างๆ ทางด้านการคมนาคม อาหาร พลังงาน ฯลฯ มีความสำคัญต่อการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก และทำให้เกิดประโยชน์ต่อสุขภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการลด air pollution ด้วยการลดการใช้พลังงานจากถ่านหิน น้ำมัน ก๊าซ และการส่งเสริมให้ประชาชนใช้ระบบการขนส่งสาธารณะ การเดิน ถีบจักรยาน แทนการขับรถ การใช้รถที่ขับเคลื่อนด้วยไฟฟ้าแทนน้ำมัน ก๊าซ จะช่วยลดการปล่อยก๊าซ CO2 และลด air pollution ซึ่งเป็นสาเหตุของการเสียชีวิตของชาวโลกก่อนวัยอันควร (น้อยกว่า 70 ปี) ถึง 7 ล้านคนต่อปีโดยรวมประชาชนในโลกเสียชีวิตจากสภาพแวดล้อม (environment faction) ถึงปีละ 13 ล้านคน

Climate Change เป็นภัยคุกคามที่ยิ่งใหญ่ที่สุดที่มนุษย์กำลังประสบและจะประสบมากยิ่งขึ้นใน 100 ปีนี้ IPCC-Intergovernmental Panel on Climate Change มีข้อมูลว่า เพื่อเป็นการป้องกันผลอันร้ายแรงต่อสุขภาพ และป้องกันการเสียชีวิตของชาวโลก เราต้องป้องกันไม่ให้อุณหภูมิโลกสูงขึ้นไปมากกว่า 1.5 องศา เมื่อเทียบกับอุณหภูมิก่อนมีการปฏิวัติอุตสาหกรรม (Industrial revolution คศ. 1750-1850) ปัจจุบันนี้อุณหภูมิได้ขึ้นมาแล้วประมาณ 1.1 องศาเซลเซียส และถึงแม้เรามีเป้าไม่ให้อุณหภูมิขึ้นเกิน 1.5 องศา แต่ระดับนี้ก็ยังไม่ค่อยปลอดภัย หากพวกเราปล่อยให้เป็นไปตามปัจจุบันนี้ อุณหภูมิจะขึ้นไปกว่า 2.8 องศาเซลเซียส ทุก 1 ส่วนสิบองศาเซลเซียสที่สูงขึ้นจาก 1.5 องศาเซลเซียสจะมีปัญหาต่อสุขภาพชีวิตมนุษย์ สัตว์ และระบบนิเวศ

ประชากรที่จะมีปัญหาสุขภาพมากที่สุด คือ ผู้ที่มีส่วนทำให้โลกร้อนน้อยที่สุด และเป็นผู้ที่จะป้องกันตนเองได้น้อยที่สุด คือ ประชากรในประเทศที่มีรายได้ต่ำ หรือผู้ด้อยโอกาสที่อยู่ในประเทศต่างๆ

Climate Change จะมีผลต่อระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า (UHC- Universal Health Coverage) เป็นอย่างมาก เพราะจะทำให้มี burden of diseases (ภาวะโรค) มากขึ้น ทำให้มีปัญหาการเข้าถึงบริการทางสาธารณสุขมากยิ่งขึ้น ปัจจุบันนี้มีประชากรมากกว่า 930 ล้านคนในโลก หรือ 12% ของประชากรโลก ที่ต้องใช้ 10% ของงบประมาณตนเองในการดูแลสุขภาพ ทำให้มีประชากรประมาณ 100 ล้านคนต่อปี ต้องเข้าสู่สถานะยากจน (poverty)ในแต่ละปี

Climate Change มีผลต่อสุขภาพจากเหตุการณ์สภาพอากาศที่รุนแรงมากขึ้นและพบบ่อยขึ้น (frequent extreme weather events) คือ คลื่นความร้อน, พายุ, น้ำท่วม, ปัญหาของระบบอาหารการพลิกผันด้านอาหาร (disruption of food system), เชื้อโรคที่มาจากสัตว์ โรคที่มาในอาหาร น้ำ vector borne (โรคติดเชื้อนำโดยแมลง) โรคทางจิต และยังมีผลต่อสังคม ทางด้านอาชีพ การทำงาน ความเสมอภาค และการเข้าถึงระบบสาธารณสุข ฯลฯ

Climate Change เป็นปัญหาที่ใหญ่โตมาก ที่มีผลร้ายต่อมนุษย์ สัตว์ พืช ผัก และระบบนิเวศ ทั้งสัตว์ พืช ผัก จะมีการสูญเสีย ไม่มีประเทศหนึ่งประเทศใดจะต่อต้านหรือสู้กับ Climate Change ได้ตามลำพัง ทุกๆ คนในโลก ทุกๆ ประเทศ ต้องร่วมแรงร่วมใจกัน อย่าไปคิดว่าเรื่องนี้เป็นเรื่องใหญ่เกินกว่าที่มนุษย์เราแต่ละคนจะช่วยได้ ถ้าทุกๆ คนในโลกนี้ เกือบ 8 พันล้านคน ช่วยกันคนไม้คนละมือเราสามารถเอาชนะ Climate Change หรือสภาวะโลกร้อนได้แต่ถ้าทุกๆ คนคิดว่าเรา ประเทศเรา ทำอะไรไม่ได้ หายนะจะมาถึงเราทุกๆ คนในโลกเร็วกว่าที่คิด

ในโอกาสต่อๆ ไปผมจะคุยว่าเราแต่ละคนจะช่วยลดสภาวะโลกร้อนได้อย่างไร ฯลฯ

นพ.พินิจ กุลละวณิชย์