เมื่อวานนี้ ได้สรุปแนวทางการจัดการน้ำที่ในหลวงรัชกาลที่ 9 เคยพระราชทานไว้ “ทฤษฎีการแก้ไขปัญหาน้ำท่วมอันเนื่องมาจากพระราชดำริตามแนวทางการบริหารจัดการด้านน้ำท่วมล้น (Flood Management)” เก็บความจากเว็บไซต์มูลนิธิชัยพัฒนา

นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณเป็นล้นพ้น เพราะถ้าไม่มีสิ่งที่พระองค์ทรงให้ไว้ในโครงการต่างๆ สถานการณ์น้ำในวันนี้ ย่อมจะหนักหนาสาหัสยิ่งกว่านี้มาก

ในส่วนของโครงการแก้มลิงนั้น มี โครงการแก้มลิงฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา และโครงการแก้มลิงในพื้นที่ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยา ที่จะทำหน้าที่รับน้ำในพื้นที่ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยา ตั้งแต่จังหวัดอ่างทอง พระนครศรีอยุธยา ปทุมธานี นครปฐม กรุงเทพมหานคร และสมุทรสาคร ไปคลองมหาชัย-สนามชัยและแม่น้ำท่าจีน เพื่อระบายออกสู่ทะเลด้านจังหวัดสมุทรสาคร

เมื่อปรากฏข้อจำกัดว่า สภาพพื้นที่ทั่วไปแถบนั้นยังไม่มีคันกั้นน้ำริมฝั่งเจ้าพระยาและคันกั้นน้ำขนานกับชายทะเลแล้ว คลองต่างๆ ที่มีทางน้ำไหลเชื่อมต่อกับชายทะเลแล้ว คลองต่างๆ ที่มีทางน้ำไหลเชื่อมต่อกับชายทะเลก็ยังไม่มีการควบคุมเพียงพอ ดังนั้น เมื่อน้ำทะเลมีระดับสูงขึ้นจึงหนุนไม่ให้น้ำจืดไหลออกจากทะเล หรือไหลออกทะเลได้ช้ามาก ก่อให้เกิดภาวะน้ำท่วมรุนแรงหรือท่วมขังนานวัน

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานพระราชดำริ เพื่อให้การระบายน้ำท่วมออกทะเลเร็วขึ้นด้วยวิธีต่างๆ ได้แก่ โครงการแก้มลิงแม่น้ำท่าจีนตอนล่าง

1. ใช้หลักในการควบคุมน้ำในแม่น้ำท่าจีน คือ เปิดระบายน้ำจำนวนมากลงสู่อ่าวไทยเมื่อระดับน้ำทะเลต่ำ ปิดกั้นไม่ให้น้ำจากด้านท้ายน้ำไหลรุกล้ำเข้าไปในแม่น้ำเมื่อน้ำทะเลมีระดับสูง

ถือเป็นโครงการอเนกประสงค์ที่สำคัญยิ่งในอนาคตด้วย นอกจากช่วยบรรเทาอุทกภัยให้กับพื้นที่บางส่วนทางตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยา ตั้งแต่ตอนใต้ทางรถไฟสายใต้มาแล้ว ยังจะช่วยป้องกันการรุกล้ำของน้ำเค็มเข้าไปในแม่น้ำท่าจีนช่วงฤดูแล้ง ระหว่างเดือนมกราคม-พฤษภาคม โดยสามารถนำน้ำไปใช้ประโยชน์ในด้านการเกษตร อุตสาหกรรม และอุปโภคบริโภคได้อีกด้วย

2. โครงการแก้มลิงแม่น้ำท่าจีนตอนล่าง จะมีประสิทธิภาพสมบูรณ์ ต้องดำเนินการครบระบบ 3 โครงการ ด้วยกัน ได้แก่

2.1 โครงการแก้มลิงแม่น้ำท่าจีนตอนล่าง ประกอบด้วย ประตูระบายน้ำ คสล. ปิดกั้นน้ำแม่น้ำท่าจีน ประตูเรือสัญจร ทำนบดินปิดลำน้ำเดิม บันไดปลา สถานีสูบน้ำขนาดใหญ่

2.2 โครงการแก้มลิงคลองมหาชัย-คลองสนามชัย ดำเนินการก่อสร้างทำนบปิดกั้นในคลองมหาชัย-คลองสนามชัย พร้อมก่อสร้างประตูระบายน้ำ รวมทั้งคลองสาขาต่างๆ คือ ประตูระบายน้ำคลองสหกรณ์สาย 3 ประตูระบายน้ำคลองเจ็ก ประตูระบายน้ำคลองโคกขาม ประตูระบายน้ำคลองแสมดำ ประตูระบายน้ำคลองแสมดำใต้ พื้นที่ทั้งหมดนี้ จะทำหน้าที่รับน้ำและน้ำท่วมขังจากพื้นที่ตอนบนมาเก็บไว้พร้อมกับระบายลงสู่อ่าวไทยตามจังหวะการขึ้น-ลงของระดับน้ำทะเล โดยอาศัยแรงโน้มถ่วงของโลกและการสูบน้ำที่เหมาะสมและสอดคล้องกัน โดยจะสามารถเพิ่มประสิทธิภาพในการระบายน้ำตามคูคลองธรรมชาติต่างๆ ในช่วงฤดูฝน และช่วยป้องกันการรุกล้ำของน้ำเค็มมิให้ไหลเข้าไปในแม่น้ำลำคลองและพื้นที่การเกษตร รวมทั้งสามารถเก็บกักน้ำจืดไว้ด้านเหนือประตูระบายน้ำ เพื่อนำไปใช้ประโยชน์ในด้านต่างๆ ได้อีกด้วย

2.3 โครงการแก้มลิงคลองสุนัขหอน ประกอบด้วย ประตูปิดกั้นคลองสุนัขหอน พร้อมอาคาร ประกอบด้วย สถานีสูบน้ำออกจากคลองสุนัขหอน\

โครงการแก้มลิงฯ นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณฯ ช่วยปัดเป่าทุกข์ภัย ลดความทุกข์เข็ญ เป็นทฤษฎีเกี่ยวกับการบริหารจัดการด้านน้ำท่วมที่แจ่มชัด สอดคล้องกับสภาพความเป็นจริงของพื้นที่

โดยมีพระราชดำริเพิ่มเติมว่า...ได้ดำเนินการในแนวทางที่ถูกต้องแล้ว ขอให้รีบเร่งหาวิธีปรับปรุงและเพิ่มประสิทธิภาพต่อไปเพราะโครงการแก้มลิงในอนาคตจะสามารถช่วยพื้นที่ได้หลายพื้นที่....

3. นอกจากแก้มลิงแล้ว ยังมีโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริของในหลวงรัชกาลที่ 9 เกี่ยวกับการจัดการน้ำท่วมล้น ได้แก่ สะพานน้ำยกระดับ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของ “โครงการระบายน้ำบริเวณสนามบินสุวรรณภูมิ”

เป็นแนวทางพระราชทานในการแก้ปัญหาพื้นที่ลุ่มน้ำเจ้าพระยาฝั่งตะวันออกตอนล่าง ซึ่งเป็นพื้นที่ลุ่ม มีระดับพื้นดินต่ำ บางแห่งมีลักษณะแอ่งท้องกระทะ การสร้างสนามบินสุวรรณภูมิตั้งอยู่บริเวณทางน้ำหลาก ทำให้สูญเสียพื้นที่รองรับน้ำกว่า 20,000 ไร่ รวมถึงการสร้างและการขยายถนน โครงการบริการสาธารณูปโภคต่างๆ การปลูกสร้างที่พักอาศัย สถานประกอบการ ขยายตัวรวดเร็ว ไม่เป็นไปตามผังเมืองรวมอย่างเป็นระบบ ส่งผลต่อสภาวะน้ำท่วมขังในพื้นที่ แล้วยังกระทบต่อเนื่องถึงพื้นที่ชั้นกลางและชั้นในของกรุงเทพฯ

สำหรับการทำงานของสะพานน้ำยกระดับนั้น จะมีอาคารสะพานน้ำยกระดับและอาคารทิ้งน้ำ เป็นอาคารรับน้ำจากสถานีสูบน้ำ โดยยกระดับให้น้ำไหลไปตามสะพานน้ำ อัตราการไหล 100 ลูกบาศก์เมตรต่อวินาที ข้ามคลองชายทะเลและถนนสุขุมวิท ให้ลงสู่ทะเลโดยตรง

เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็กยกระดับ รูปตัวยู ท้องคลองกว้าง 25 เมตร กำแพงสูงข้างละ 3.15 เมตร

สูงจากถนนสุขุมวิทประมาณ 6 เมตร

ก่อสร้างตั้งแต่ปี 2548-2553 ยังใช้งานมาจนถึงปัจจุบัน

4. นอกจากนี้ ยังมี “โครงการบริหารจัดการน้ำของโครงการประตูระบายน้ำคลองลัดโพธิ์ อันเนื่องมาจากพระราชดำริ” อ.พระประแดง จ.สมุทรปราการ

เป็นช่องทางระบายน้ำที่สำคัญของกรุงเทพมหานคร เดิมเป็นลำคลองเล็ก ตื้นเขิน ในหลวงรัชกาลที่ 9 พระราชทานให้มีการจัดสร้างเป็นโครงการตามแนวพระราชดำริ บริหารจัดการน้ำเพื่อแก้ปัญหาน้ำท่วมกรุงเทพฯ ยึดหลักการ “การเบี่ยงน้ำ” (Diversion) แก้ปัญหาข้อจำกัดของแม่น้ำเจ้าพระยาที่คดเคี้ยว ทำให้การระบายน้ำล่าช้า ซึ่งหากระดับน้ำทะเลหนุนก็จะส่งผลให้เกิดน้ำท่วมในพื้นที่กรุงเทพฯชั้นใน

โครงการคลองลัดโพธิ์ช่วยลดระยะทางและเวลาการไหลไปลงทะเลของน้ำ ไม่ต้องอ้อมพื้นที่กระเพาะหมู ทำให้น้ำไหลลงได้รวดเร็วขึ้น และสามารถบริหารจัดการน้ำให้เป็นไปตามกำหนด ด้วยการเปิด-ปิดประตูระบายน้ำให้เหมาะสมและสอดคล้องกับเวลาของน้ำขึ้น-น้ำลงและน้ำทะเลหนุนสูง ช่วยบรรเทาปัญหาน้ำท่วมซ้ำซากในอำเภอพระประแดง และสามารถเร่งระบายน้ำเหนือที่ไหลหลากในพื้นที่กรุงเทพฯและปริมณฑลได้

สารส้ม