ความคืบหน้า การแก้ปัญหากรณีองค์กรต่อต้านการใช้สารต้องห้ามโลก (World Anti-Doping Agency : WADA) ลงโทษประเทศไทย จนไม่สามารถใช้ธงชาติไทยแข่งขันในรายการที่ IOC และ WADA เป็นผู้ดูแลจัดการแข่งขันได้

1. ที่ประชุม ครม. 28 ธ.ค. 2564 เห็นชอบร่าง พ.ร.ก.แก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติควบคุมการใช้สารต้องห้ามทางการกีฬา พ.ศ. 2555 พ.ศ. .... ตามที่สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา (สคก.) เสนอ และให้ดำเนินการต่อไปได้

เนื้อหาตามร่าง เป็นไปตามที่กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา (กก.) สคก. การกีฬาแห่งประเทศไทย (กกท.) และคณะกรรมการโอลิมปิคแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ ร่วมกันพิจารณาปรับปรุงแก้ไขให้สอดคล้องกับ WADA Code

2. ที่มาที่ไปเชิงลึกในเรื่องนี้ ที่ทำให้ ครม.เห็นชอบให้เป็น พ.ร.ก. คืออะไร?

2.1 ที่มาของปัญหา

ประเทศไทยให้สัตยาบันอนุสัญญาระหว่างประเทศว่าด้วยการต่อต้านการใช้สารต้องห้ามในการกีฬา (International Convention against Doping in Sport) ซึ่งได้จัดทำขึ้นเมื่อวันที่ 19 ตุลาคม 2548 ซึ่งอนุสัญญาดังกล่าวกำหนดให้รัฐภาคีผูกพันในการดำเนินมาตรการเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ในการต่อต้านการใช้สารต้องห้ามตามหลักการที่กำหนดไว้ใน WADA Code

ต่อมา องค์กรต่อต้านการใช้สารต้องห้ามโลก (World Anti-Doping Agency : WADA) ได้ปรับปรุง WADA Code ซึ่งมีผลใช้บังคับเมื่อวันที่ 1 มกราคม 2564 เป็นเหตุให้สาระสำคัญของบทบัญญัติบางมาตราของพระราชบัญญัติควบคุมการใช้สารต้องห้ามทางการกีฬา พ.ศ. 2555 ไม่สอดคล้องกับ WADA Code

ทำให้ WADA บังคับใช้มาตรการลงโทษ (Consequences of non-compliance) แก่ประเทศไทย รวม 4 มาตรการ และส่งผลให้เกิดผลกระทบทางเศรษฐกิจและผลกระทบทางสังคม

2.2 ประเทศไทยถูกลงโทษ 4 มาตรการ (Consequences ofnon-compliance) ดังนี้

(1) สำนักงานควบคุมการใช้สารต้องห้ามทางการกีฬาจะเสียสิทธิในการดำรงตำแหน่งในสำนักงานของ WADA หรือตำแหน่งอื่นใดที่เกี่ยวข้องเสียสิทธิการเป็นเจ้าภาพในกิจกรรมที่ WADA จัดหรือมีส่วนร่วมจัด หรือเสียสิทธิเข้าร่วมโครงการที่ WADA จัดขึ้น เช่น การจัดหลักสูตรฝึกอบรม การจัดสัมมนา การประชุมทางวิชาการ และเสียสิทธิการได้รับการสนับสนุนทางการเงินจาก WADA

(2) ผู้แทนสำนักงานควบคุมการใช้สารต้องห้ามทางการกีฬา จะไม่มีสิทธิดำรงตำแหน่งในคณะกรรมการหรือคณะกรรมการอื่นใดของ Signatory (องค์กรที่ยอมรับประมวลกฎต่อต้านการใช้สารต้องห้ามโลกและตกลงปฏิบัติตามประมวลกฎดังกล่าว) และองค์กรที่มีความเกี่ยวข้องกับ Signatory

(3) ประเทศไทย อาจไม่ได้รับสิทธิในการเสนอเป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขันกีฬาชิงแชมป์ระดับภูมิภาค ระดับทวีป หรือระดับโลก มหกรรมกีฬาที่จัดโดยองค์กรผู้จัดมหกรรมกีฬาสำคัญ (Major Event Organizations) หรือรายการแข่งขันกีฬาต่างๆ ของสหพันธ์กีฬานานาชาติ

แต่จะไม่กระทบสิทธิในการเป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขันกีฬาที่ประเทศไทยได้รับก่อนวันที่ 8 ตุลาคม 2564 รวมทั้งไม่กระทบสิทธิในการเสนอเป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขันกีฬาโอลิมปิกเกมส์และพาราลิมปิกเกมส์ โดยมีกรอบระยะเวลาใช้บังคับกับประเทศไทยไปจนกว่าจะแก้ไขกฎหมายแล้วเสร็จ ดังนั้น หากประเทศไทยสามารถดำเนินการแก้ไขกฎหมายได้แล้วเสร็จโดยเร็ว ก็จะสามารถเสนอเป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขันกีฬาข้างต้นได้ทันที

(4) การไม่ให้แสดง โบก หรือชัก ธงชาติไทยในการแข่งขันกีฬาชิงแชมป์ระดับภูมิภาค ระดับทวีป หรือระดับโลก หรือมหกรรมกีฬาที่จัดโดยองค์กรผู้จัดมหกรรมกีฬาสำคัญ เว้นแต่เป็นการแข่งขันกีฬาโอลิมปิกเกมส์และพาราลิมปิกเกมส์ โดยมีกรอบระยะเวลาใช้บังคับสำหรับการแข่งขันกีฬาครั้งถัดไปหรือจนกว่าจะดำเนินการแก้ไขกฎหมายแล้วเสร็จ แล้วแต่ระยะเวลาใดยาวกว่ากัน

ขณะนี้ มีมหกรรมชิงแชมป์ระดับภูมิภาคที่สำคัญที่ประเทศไทยได้รับการคัดเลือกให้เป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขัน คือ เอเชี่ยนอินดอร์แอนด์มาร์เชียลอาร์ตสเกมส์ (Asian Indoor and Martial Arts Games) ครั้งที่ 6 พ.ศ. 2564 (ค.ศ. 2021) ซึ่งจะจัดให้มีขึ้นในระหว่างวันที่ 10-20 มีนาคม 2565 หากมีการเลื่อนการจัดการแข่งขันออกไปหลังจากมีการแก้ไขกฎหมายเสร็จเพื่อให้ประเทศไทยสามารถแสดง โบกหรือชัก ธงชาติไทยในการแข่งขันได้ มาตรการดังกล่าวจะถูกบังคับใช้ในการจัดการแข่งขันที่เลื่อนออกไปด้วย

อย่างไรก็ตาม หากสามารถดำเนินการแก้ไขกฎหมายได้แล้วเสร็จโดยเร็ว กกท. อาจขอให้ WADA พิจารณายกเลิกการใช้บังคับมาตรการลงโทษนี้ก่อนระยะเวลาเดิมที่ได้กำหนดไว้

ทั้งนี้ ในกรณีที่ไม่มีการแก้ไขกฎหมายให้แล้วเสร็จภายในเดือนกันยายน ปี พ.ศ. 2565 WADA อาจมีการเสนอเพิ่มเติมระดับความรุนแรงของมาตรการลงโทษตามที่กำหนดไว้ เช่น การห้ามส่งนักกีฬาเข้าแข่งขันกีฬาระดับภูมิภาค ระดับทวีป หรือระดับโลก การห้ามแสดงธงชาติไทยหรือสัญลักษณ์ธงชาติไทย การตัดสิทธิผู้แทนสำนักงานควบคุมการใช้สารต้องห้ามทางการกีฬาในการดำรงตำแหน่งในคณะกรรมการหรือคณะกรรมการอื่นใดของ Signatory และองค์กรที่มีความเกี่ยวข้องกับ Signatory เป็นเวลาสี่ปี การห้ามเป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขันกีฬาโอลิมปิกเกมส์และพาราลิมปิกเกมส์ การห้ามนักกีฬาและผู้ซึ่งสนับสนุนการกีฬาเข้าร่วมกีฬาโอลิมปิกเกมส์และพาราลิมปิกเกมส์ หรือมหกรรมกีฬาที่จัดโดยสหพันธ์กีฬานานาชาติหรือองค์กรผู้จัดมหกรรมกีฬาสำคัญในการจัดการแข่งขันครั้งถัดไป และหากไม่สามารถเร่งดำเนินการปรับปรุงกฎหมายให้เสร็จสิ้นภายในเดือนมกราคม พ.ศ. 2565 ประเทศไทยจะถูกตัดสิทธิในการเสนอตัวเป็นเจ้าภาพในการจัดการแข่งขันกีฬา

2.3 ผลกระทบทางเศรษฐกิจ 55,000 ล้านบาท

จากปัญหานี้ ในที่ประชุม ครม. ได้รับทราบรายงานผลกระทบทางเศรษฐกิจ ในปี 2565 คาดการณ์ไว้ว่าเป็นเงินจำนวนทั้งสิ้นประมาณ 55,000 ล้านบาท

โดยคาดการณ์จากการจัดการแข่งขันกีฬาในแต่ละประเภทและระดับ ประมาณ 46,000 ล้านบาท และจากอุตสาหกรรมที่เกี่ยวเนื่องกับการจัดการแข่งขันกีฬา ประมาณ 9,000 ล้านบาท

2.4 ผลกระทบทางสังคม

ผลกระทบทางสังคมที่เกิดขึ้น จากการที่ WADA ใช้บังคับมาตรการการลงโทษโดยห้ามมิให้แสดง โบก หรือชัก ธงชาติไทยตลอดการแข่งขันกีฬา หรือในบางช่วงเวลาของการแข่งขัน เช่น พิธีรับเหรียญรางวัล พิธีเปิดปิดการแข่งขันกีฬา นอกจากจะกระทบต่อชื่อเสียงของประเทศ ยังกระทบต่อขวัญและกำลังใจ ความภาคภูมิใจ และความสามัคคีของคนในชาติไทย ไม่ว่าจะเป็นของตัวนักกีฬา สมาคมกีฬา บุคคลที่เกี่ยวข้อง ตลอดจนประชาชนชาวไทยที่ให้การสนับสนุนและเฝ้าติดตามเชียร์ทัพนักกีฬาไทยในการแข่งขันกีฬา

รวมทั้งส่งผลให้ไม่สามารถบรรลุเป้าหมายของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยที่มุ่งให้มีการส่งเสริมและการพัฒนาการกีฬาไปสู่ความเป็นเลิศและเกิดประโยชน์สูงสุดแก่ประชาชน

2.5 เมื่อพิจารณากรอบระยะเวลาการบังคับของแต่ละมาตรการลงโทษของ WADA และผลกระทบทั้งทางด้านเศรษฐกิจและสังคมแล้ว จึงเห็นว่าเป็นกรณีที่มีความจำเป็นต้องเร่งดำเนินการให้ทันตามกำหนดระยะเวลาเพื่อมิให้ส่งผลกระทบต่อประเทศไทยในการไม่ได้รับสิทธิเป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขันกีฬา รวมทั้งการถูกตัดสิทธิในด้านต่างๆ จึงเป็นกรณีเข้าเงื่อนไขในการรักษาความมั่นคงในทางเศรษฐกิจและเป็นกรณีฉุกเฉินที่มีความจำเป็นรีบด่วนอันมิอาจหลีกเลี่ยงได้ที่ต้องมีการตรา พ.ร.ก.

หลังจากนี้ คงต้องติดตามการเจรจากับ WADA ช่วงต้นเดือนม.ค. เมื่อทางการไทยได้แก้กฎหมายหลักแล้ว จะพิจารณาผ่อนปรนบทลงโทษได้รวดเร็วที่สุด มากน้อยแค่ไหน จะกระทบกับการแข่งขันกีฬาใดบ้าง

นับเป็นบทเรียนราคาแพงอีกหนึ่งเรื่อง

สารส้ม