หลายคนเชื่อว่าประเทศไทยมีน้ำมันดิบมากมายมหาศาล เพราะฉะนั้น จึงสรุปเองว่าคนไทยไม่ควรจ่ายค่าน้ำมันเชื้อเพลิงแพงเหมือนที่จ่ายอยู่ในปัจจุบัน และที่จ่ายมาแล้วในอดีต  

แต่คำถามคือ ประเทศไทยมีน้ำมันดิบมากมายมหาศาลจริงหรือ เรื่องนี้ต่างฝ่ายต่างก็อ้างกันไปมา โดยไม่เคยมีรัฐบาลชุดใดออกมาตอบเรื่องนี้ให้กระจ่างชัด เพราะฉะนั้นก็จะได้ยินกลุ่ม NGOs ขาประจำกลุ่มหนึ่งที่จับเรื่องราคาน้ำมันออกมาพูดเรื่องนี้เป็นระยะๆ  

ตามความเป็นจริงที่ปรากฏคือ ทุกครั้งเมื่อราคาน้ำมันในตลาดโลกแพง ราคาน้ำมันในบ้านเราก็จะแพงตามไปด้วย แต่เวลาที่ราคาน้ำมันในตลาดโลกถูก ราคาน้ำมันในบ้านเราก็จะถูกตามไปแต่ก็ไม่ใช่ว่าถูกที่สุด เพราะรัฐบาลไทยยังคงเก็บเงินเข้ากองทุนน้ำมัน และจัดเก็บภาษีน้ำมันจากผู้ใช้ด้วย ดังนั้น ราคาน้ำมันในบ้านเราก็จึงไม่ถูกลง แม้ราคาน้ำมันโลกจะลดลงก็ตาม 

ก่อนอื่นต้องบอกตามตรงว่า ประเทศไทยต้องนำเข้าน้ำมันจากต่างประเทศ โดยร้อยละ 90 ของน้ำมันเชื้อเพลิงที่ใช้ในบ้านเรานั้นต้องนำเข้าในรูปน้ำมันดิบ และน้ำมันสำเร็จรูปบางชนิด และบ้านเราก็อ้างว่าเป็นตลาดเสรี ดังนั้น การค้าน้ำมันเชื้อเพลิงก็เป็นไปตามกลไกตลาดเสรี ดังนั้น เมื่อราคาน้ำมันในตลาดโลกปรับตัวขึ้นหรือลงก็ตาม ก็จะมีผลต่อราคาขายน้ำมันในบ้านเราโดยปริยาย นอกจากราคาน้ำมันในตลาดโลกแล้ว ราคาน้ำมันในบ้านเรายังต้องขึ้นกับปัจจัยอัตราแลกเปลี่ยนเงินบาทกับเงินดอลลาร์สหรัฐ ด้วย และนี่คือต้นทุนของน้ำมันที่สำคัญที่สุดที่ไม่มีใครปฏิเสธได้ 

ส่วนอีกคำถามหนึ่งที่ถามกันมากมายคือ ทำไมไทยต้องอ้างอิงราคาซื้อขายน้ำมันจากตลาดสิงคโปร์ คำตอบคือ เพราะว่าในภูมิภาคเอเชียนั้น สิงคโปร์คือตลาดซื้อขายน้ำมันสำเร็จรูปรายใหญ่และสำคัญที่สุดในเอเชีย เพราะมีผู้ซื้อขายน้ำมันมากกว่า 300 รายในตลาดแห่งนี้และมีการตกลงซื้อขายกันเป็นปริมาณมหาศาล 

อันที่จริงแล้วในโลกของเรามีตลาดซื้อขายน้ำมันสำคัญๆ อยู่ 3 แห่งคือ ตลาด New York Mercantile Exchange (NYMEX) เป็นตลาดของอเมริกาเหนือส่วนอีกตลาดคือ Inter Petroleum Exchange (IPE ตั้งอยู่ในกรุงลอนดอน ซึ่งเป็นตลาดของยุโรป และอีกหนึ่งตลาดที่อยู่ในเอเชียคือที่สิงคโปร์คือ Singapore International MonetaryExchange) หรือ SIMEX  

เพราะเมื่อเมืองไทยอยู่ใกล้กับสิงคโปร์ก็จึงอ้างอิงราคาน้ำมันสำหรับการซื้อขายจากตลาด SIMEX แต่อันที่จริงก็ไม่ใช่ราคาสิงคโปร์ แต่มันคือราคาซื้อขายน้ำมันในตลาดที่ตั้งอยู่ในสิงคโปร์ ดังนั้น คนที่ชอบถามว่าทำไมไทยต้องอ้างอิงราคาสิงคโปร์ก็น่าจะเข้าใจความจริงข้อนี้ แล้วควรจะเลิกถามคำถามนี้ในอนาคต ยกเว้นว่าจะสามารถทำให้ไทยกลายเป็นตลาดค้าน้ำมันเชื้อเพลิงรายใหม่ของโลกขึ้นมาได้  

แล้วทุกวันนี้ หากราคาขายน้ำมันที่หน้าโรงกลั่นของไทยแพงกว่าราคาในตลาดกลางสิงคโปร์ ผู้ค้าน้ำมันในไทยก็จะนำเข้าน้ำมันจากสิงคโปร์เพราะราคาถูกกว่า แต่หากราคาหน้าโรงกลั่นของไทยถูกกว่าตลาดสิงคโปร์ ผู้ประกอบการโรงกลั่นน้ำมันของไทยก็จะส่งน้ำมันออกไปขายในต่างประเทศ เพราะได้ราคาดีกว่า ซึ่งทั้งหมดก็เป็นไปตามกลไกตลาดเสรี 

เพราะฉะนั้น ราคาน้ำมันเชื้อเพลิงในบ้านเราจะถูกหรือแพงก็เป็นเพราะปัจจัยสำคัญคือราคาน้ำมันโลก ส่วนคนที่ยังคงยืนยันว่าราคาน้ำมันในไทยต้องถูกลงมากกว่านี้ ก็คงจะคิดได้ เพราะเป็นความคิดของเขา แต่คำถามคือ ก็ในเมื่อราคาน้ำมันโลกมันแพง แล้วทำไมราคาน้ำมันในไทยจะต้องถูก หรือคนที่ต้องการให้ราคาน้ำมันถูก ต้องการได้กำไรจากการขนส่งมากๆเท่านั้น โดยไม่คำนึงถึงหลักความเป็นจริงของตลาดโลก