มาเลเซียประธานหมุนเวียนอาเซียนปี 2025 เป็นเจ้าภาพประชุมสุดยอดผู้นำอาเซียนครั้งที่ 46 ระหว่าง 26 ถึง 27 พ.ค.ที่ผ่านมา ที่ผู้นำอาเซียนได้ร่วมประชุมกับนายกรัฐมนตรีหลี่ เฉียง ของจีนในวาระซัมมิต อาเซียน-จีน-กลุ่มประเทศในความร่วมมืออ่าวอาหรับ (ASEAN-GCC-CHINA)

นายอันวาร์ อิบราฮิม กล่าวในการแถลงข่าวว่า มาเลเซียพร้อมสำหรับจัดประชุมอาเซียนซัมมิต ครั้งที่ 46 ที่ผู้นำได้ถกกันถึงประเด็นสำคัญในภูมิภาค รวมทั้งความขัดแย้งในเมียนมา และความขัดแย้งในทะเลจีนใต้ ท่ามกลางความกังวลการขึ้นภาษีศุลกากรตอบโต้ของสหรัฐ

อันวาร์ กล่าวว่า อาเซียน มุ่งหวังสร้างความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจกับจีน อินเดีย และ อียูให้เข้มแข็งขึ้น ถึงแม้จีนกับสหรัฐเป็นคู่แข่งกัน และอาเซียนยังยึดมั่นในการเจรจา และความมีเสถียรภาพในภูมิภาคโดยการแสวงหาข้อยุติความท้าทายที่เกิดขึ้นด้วยสันติวิธี

นายอันวาร์กล่าวว่า วันที่ 26 ถึง 27 ผู้นำชาติอาเซียนพูดจากันประเด็นสำคัญๆ รวมทั้งความร่วมมือทางเศรษฐกิจ ความมั่นคง และการพัฒนายั่งยืน เขากล่าวว่าระหว่างการประชุมสองวันผู้นำอาเซียนจะเน้นประเด็นสำคัญ อาทิ ความขัดแย้งในสหภาพเมียนมา ความขัดแย้งในทะเลจีนใต้ และประเด็นสหรัฐขึ้นภาษีศุลกากร

อาเซียนซัมมิตครั้งที่ 46 ตามด้วยซัมมิตระหว่างผู้นำอาเซียน-จีน โดยนายกรัฐมนตรีหลี่ เฉียง กับ สภาความร่วมมืออ่าวอาหรับ (GCC) ประกอบด้วย ประเทศบาห์เรน คูเวต โอมาน กาตาร์ซาอุดีอาระเบีย และ สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์

นายอันวาร์กล่าวว่า GCC มีความสัมพันธ์เหนียวแน่นกับสหรัฐและตน แต่อย่างไรก็ตามเขากล่าวว่า “ผมอยากจะให้เราใกล้ชิดกับจีนเช่นกัน” อันวาร์กล่าวในการแถลงข่าวด้วยว่า “เราปรารถนาจะมีการทำงานร่วมกันเพื่อเสริมสร้างการลงทุนทางการค้าให้มีความร่วมมือมากขึ้น”

ส่วนประเด็นเฉพาะหน้าของอาเซียน นายอันวาร์กล่าวว่า ประเทศอาเซียนได้รับผลกระทบอย่างรุนแรงจากการขึ้นภาษีศุลกากรตอบโต้ของสหรัฐตั้งแต่ 10 ถึง 49% แต่เดือนเมษายนที่ผ่านมา ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ชะลอขึ้นภาษี 90 วัน ทำให้ประเทศมาเลเซียและสิงคโปร์ต้องเร่งรีบเจรจาการค้ากับวอชิงตัน

“สหรัฐสัญญาจะทบทวนกรณีมาเลเซีย ด้วยความเห็นใจซึ่งกันและกัน” เขากล่าว และพูดต่อไปว่า อาเซียนจะเจรจากับสหรัฐมากขึ้น ในเวลาเดียวกันนายอันวาร์เน้นว่า อาเซียนต้องเสริมสร้างความสัมพันธ์ทางการค้ากับจีน อินเดียและอียูไปพร้อมๆ กัน

นายอันวาร์ มั่นใจว่าความเป็นคู่แข่งจีน-สหรัฐ จะไม่แบ่งแยกอาเซียนออกจากการเป็นกลุ่มประเทศที่ยังคงเกี่ยวพันกับมหาอำนาจสองข้างพร้อมกัน นายอันวาร์เพ่งความสนใจในข้อขัดแย้งเขตแดนระหว่างประเทศกลุ่มอาเซียนกับจีนในทะเลจีนใต้ และความขัดแย้งในเมียนมา ที่ยังคงมีอยู่ทุกวันนี้เขามั่นใจว่าอาเซียนยังโฟกัสการเจรจา และความมีเสถียรภาพในภูมิภาค

เดือนเมษายน ที่ผ่านมา นายอันวาร์ได้พบปะหารือกับพลเอกมิน อ่อง หล่าย ผู้นำรัฐบาลทหารเมียนมา ในกรุงเทพฯ และที่กรุงเทพฯ เช่นกันเขาพูดทางโทรศัพท์กับรัฐบาลเอกภาพแห่งชาติ หรือ NUG รัฐบาลเงาฝ่ายนางออง ซาน ซู จี ถึงแม้การพูดจากันเรื่องความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรม นายอันวาร์กล่าวว่า สุดท้ายก็นำไปสู่ความก้าวหน้ากระบวนการเจรจาเพื่อสันติภาพ

พลเอกมิน อ่อง หล่าย ถูกกีดกันจากการประชุมสุดยอดผู้นำอาเซียน เพราะข้อกล่าวหาไม่ปฏิบัติตามฉันทามติห้าข้อของอาเซียน และถูกกล่าวหาว่าทหารเมียนมา ละเมิดข้อเสนอหยุดยิงของตัวเอง ด้วยการทิ้งระเบิดใส่พลเรือนซ้ำแล้วซ้ำเล่า

นายมาริษ เสงี่ยมพงษ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศของไทย ให้สัมภาษณ์สำนักข่าวรอยเตอร์ส สนับสนุนความพยายามของนายอันวาร์ ที่ให้หยุดยิง และขยายเวลาหยุดยิงออกไป เพื่ออำนวยความสะดวกในการช่วยเหลือด้านมนุษยธรรม จากแผ่นดินรุนแรงในเดือนมีนาคม ที่มีผู้เสียชีวิตกว่า 3,800 คน

“การหยุดยิงเป็นขั้นตอนแรกที่สำคัญ แต่มันไม่สามารถทำได้ฝ่ายเดียว” นายมาริษ กล่าวและเสริมว่า “เราจำเป็นต้องนำประเด็นหลากหลายมาไว้บนโต๊ะเพื่อเจรจาสร้างสรรค์ และ การกระทำนั้นต้องปราศจากความกดดันใดๆ”

#หยุดยิงฝ่ายเดียวไม่สามารถทำได้..นายมาริษ คงหมายถึงรัฐบาลทหารเมียนมาปล่อยให้ฝ่ายต่อต้าน และผู้ก่อการร้ายสังหารประชาชนได้ตามอำเภอใจ โดยไม่ปราบปรามไม่ขัดขวางได้อย่างไร ตัวอย่างเช่น ผู้ก่อการร้ายเครือข่าย กองกำลังพิทักษ์ประชาชนหรือ PDF ยิงพลตรีโซ ตุน อ่อง เสียชีวิตกลางเมืองร้างกุ้งเมื่อวันที่ 22 พ.ค.ที่ผ่านมา

พลตรี โซ ตุน อ่อง อดีตทูตเมียนมา ประจำกัมพูชา และ เป็นอาจารย์สอนในวิทยาลัยทหารเมียนมา ถูกลอบยิงตอนกลางวันแสกๆที่หน้าบ้านพักในร่างกุ้ง หลังลอบสังหารอย่างอุกอาจ ผู้ก่อการร้ายเครือข่าย PDF ออกแถลงการณ์ว่า “โซ ตุน อ่อง ผู้สอนการฆ่าประชาชนให้ทหารที่ฝ่ายประชาธิปไตยต้องกำจัดศัตรูการปฏิวัติประชาชนให้หมดไป”

PDF เป็นกองกำลังติดอาวุธของ NUG ที่กระจายอยู่ทั่วประเทศเมียนมา ไม่มีกองบัญชาการกลาง กลุ่มต่างๆ ที่จัดตั้งกันขึ้นมาเองสังหารเป้าหมายตามที่ตนพอใจ ไม่มีผู้บังคับบัญชาสั่งการ ซึ่งคล้ายกับ BRNในประเทศไทยที่ไม่รู้ว่าศูนย์บัญชาการอยู่ที่ไหนใครเป็นผู้สั่งการสังหารประชาชน

PDF บางกลุ่มผสมโรงกับกองกำลังกลุ่มชาติพันธุ์ที่ต่อต้านรัฐบาล ออกปฏิบัติการร้ายตามอำเภอใจ เป็นที่น่าสังเกตว่าฝ่ายต่อต้านปฏิบัติร้ายต่อเนื่อง ที่สื่อตะวันตกมักออกข่าวยกย่องความสำเร็จของฝ่ายต่อต้าน ในเวลาเดียวกันสื่อตะวันตกก็ออกข่าวโจมตีทหารเมียนมา ว่าใช้เครื่องบินรบทิ้งระเบิดใส่ชาวบ้าน โดยไม่มีหลักฐานมายืนยันความถูกต้องของข่าว แต่น่าประหลาดใจที่ชาวโลกปักใจเชื่อเฉพาะข่าวจากฝ่ายต่อต้าน

นายมาริษ กล่าวด้วยว่า“การริเริ่มสันติภาพจำเป็นต้องกำหนดเค้าโครงอย่างชัดเจน ในที่ประชุมกัวลาลัมเปอร์ในสุดสัปดาห์นี้” และเสริมว่าการริเริ่มสันติภาพต้องไม่ตั้งต้นจาก#ทัศนคติในแง่ลบ

นายมาริษ กล่าวว่า สงครามกลางเมืองเมียนมา เปิดช่องให้เกิดอาชญากรรมข้ามชาติมากขึ้น รวมทั้งการแพร่กระจายขยายวงแหล่ง“สแกมเมอร์” (คอลเซ็นเตอร์) ที่สหประชาชาติประเมินว่าปล้นเงินชาวโลกทางการหลอกลวงออนไลน์หลายพันล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปี

นายมาริษกล่าวว่าความร่วมมือปราบปรามจากนานาชาติในวงกว้าง จะมีส่วนช่วยการริเริ่มสันติภาพ เพราะความร่วมมือนานาชาติจะนำกลุ่มสำคัญๆ มาอยู่บนโต๊ะเจรจารวมทั้งกองกำลังกลุ่มชาติพันธุ์ต่อต้านรัฐบาลทหารเมียนมา “ถ้ายังไม่มีข้อสรุปความขัดแย้งในเมียนมา ปัญหาอาชญากรรมข้ามชาติก็แก้ไม่ได้สองสิ่งนี้มันสัมพันธ์กัน” เขากล่าว

นายพลเมียนมาได้รับผลกระทบจากการคว่ำบาตร และต่อต้านโดยมหาอำนาจตะวันตก จากข้อกล่าวหายึดอำนาจและอาชญากรรมต่อมนุษยชาติอย่างเป็นระบบต่อพลเมืองพลเรือนเมียนมา ซึ่งรัฐบาลทหารเมียนมา ปฏิเสธข้อกล่าวหาตลอดมา ความสัมพันธ์กับนานาชาติของรัฐบาลทหาร จึงจำกัดอยู่กับจีน รัสเซียและประเทศเพื่อนบ้าน

นายมาริษยืนยันว่าประเทศไทยจะให้ความช่วยเหลือเมียนมา ในระยะยาวมากขึ้น รวมทั้งด้านการศึกษา ด้านสาธารณสุข โดยประเทศไทยจะใช้กฎระเบียบนานาชาติเพื่อส่งเสริมการเกี่ยวพันกับประเทศเมียนมา “เราไม่มองเพียงช่วยแก้ปัญหาเฉพาะหน้าที่จำเป็นแต่เราช่วยเหลือพวกเขาในระยะยาว” นายมาริษ กล่าวและเสริมว่า การเกี่ยวพันกับรัฐบาลทหารเมียนมา “ช่วยเสริมการเจรจาที่นำไปสู่สันติภาพ”

“เราต้องการเปลี่ยนจากทัศนคติแง่ลบซึ่งไม่สร้างสรรค์” รัฐมนตรีต่างประเทศของไทยกล่าวสรุป จึงต้องจับตาว่าท่าทีของประเทศไทยจะเปลี่ยนแปลงทัศนคติชาติอาเซียนที่อยู่ไกลออกไปให้มองเมียนมา ด้วยเชิงบวกได้หรือไม่

สุทิน วรรณบวร