มนุษย์ได้ชื่อว่าเป็นนักบริโภคนิยมที่กินแทบทุกอย่าง มีวิธีการปรุงทั้งกินดิบหรือต้มยำทำแกง แม้กระทั่งวัวทั้งตัวยังถูกเอามาแปรรูปชำแหละกิน ตั้งแต่หัวจรดหาง เว้นแต่เขาวัวและขนวัวที่ยังหาวิธีกินไม่ได้ เพื่อนชาวจังหวัดนราธิวาสเคยเล่าให้ฟังว่าแถวบ้านเกิดเขาเอาหัววัวทั้งหัวใส่ปี๊บ เติมน้ำเติมเครื่องปรุงต่างๆ นานาเพื่อกลบกลิ่นสาบ รวมทั้งฉีกใบชะมวงอีกกองใหญ่ ยกขึ้นต้มด้วยฟืน คอยสุมฟืนใส่ตลอด 2 คืน 2 วัน จนเนื้อหนังเปื่อยได้ที่ แล้วจัดการเลาะเอากะโหลกวัวออก เหลือแต่เนื้อหนัง ลูกตา หู จมูก ปรุงรสชาติจัดอีกครั้ง พอได้ที่ก็ล้อมวงเป็นกับแกล้มเฮฮากันสนุกสนานด้วยความเอร็ดอร่อย ได้ฟังแล้วไม่รู้ว่าจะหัวเราะหรือร่ำไห้ดี

อันเนื้อวัวนั้น มีกรดอะมิโนที่มีความจำเป็นต่อร่างกายมากถึง 8 ชนิด ช่วยให้ร่างกายเจริญเติบโตแข็งแรง ช่วยในการพัฒนาสมองได้อย่างสมบูรณ์ นอกจากนี้ ยังเป็นแหล่งรวมของวิตามินบีรวม (B-Complex) อีกมากและยังช่วยในการเสริมสร้างเม็ดเลือดแดง ช่วยให้การทำงานของระบบประสาทเป็นไปดีขึ้น ป้องกันความจำเสื่อม ช่วยให้แขนขามีแรงและป้องกันโรคโลหิตจางได้ จึงฉวยโอกาสนี้ ไปชิมอาหารที่ปรุงจากทุกองคาพยพของวัว

คนรู้จักกันที่อำเภอท่าม่วง จังหวัดกาญจนบุรี ชักชวนให้ไปกิน “กีบวัว” หรือหากจะเรียก “คากิวัว” คงจะไม่ผิดไปนัก เขาคุยอวดถึงร้านนี้ว่าชำนาญการปรุงวัวทุกสัดส่วนยกเว้นหัวและขน ดังกล่าว เขาเป็นผู้เชี่ยวชาญกายวิภาคของวัวทั้งตัว เพราะได้รับการถ่ายทอดวิธีการเตรียมและปรุงมาจากรุ่นก่อน ปัจจุบันเป็นรุ่นที่สอง จึงเป็นอีกร้านยอดนิยมของเมืองกาญจน์

ซุปกีบวัว 

การเอากีบวัว หรือบางภาคเรียก “ตีนวัว” มาทำเป็นอาหาร ค่อนข้างจะมีกรรมวิธีที่ยุ่งยากเสียเวลา เริ่มด้วยการเผาขาวัวแล้วลวกน้ำร้อนล้างน้ำขูดขนออก ล้วงแคะแซะตามซอกเล็บทำความสะอาดให้เกลี้ยงเกลา จึงสับเป็นท่อนพอคำเลือกเฉพาะส่วนที่ติดเอ็นติดหนัง ใส่เครื่องเทศ สมุนไพรเป็นอันมากเพื่อดับสาบคาว ต้มไปช้อนฟองช้อนไขมันทิ้งไป ประมาณ 2 วัน จนเอ็นนุ่มกรุบกรอบได้ที่ จึงตักมาปรุงตามสูตรต่างๆ เช่น ต้มซุป ลวกจิ้ม ยำ ฯลฯ ตามแต่ลูกค้าจะสั่ง

ขอสารภาพกันตรงๆ คาดไม่ถึงว่าจะมีรสชาติอร่อยปานนี้ โดยปราศจากกลิ่นสาบคาว ปรุงรสซุปได้ลงตัว สำหรับผู้นิยมรสจัดเพียงแจ้งเด็กเสิร์ฟ จะได้รสที่อ้าปากพ่นไฟชนิดที่ไม่มีใครกล้ารับผิดชอบ

หากชอบชนิดแห้งหน่อยเคี้ยวสบายปากให้สั่งกีบวัวลวกจิ้ม เห็นกีบวัวขาวใสสะอาดจัดมารีบตักจิ้มน้ำจิ้มแทบไม่ทัน

ยำกีบวัว 

ถ้าต้องการแบบยำ เนื้อกีบขาวใส นุ่มหนึบ คลุกเคล้าน้ำยำกับพืชผักสมุนไพรมาแน่นยิ่งเคี้ยวยิ่งหอม ใบต่างๆ มีใบไม้ที่ทั้งรู้จักกับไม่รู้จักอีกหลากหลาย รสโลดโผนพอประมาณ เหมาะกินเป็นกับแกล้มยามแดดร่มลมตก

ต้มเครื่องในวัวและซุปหางวัว 

ตามที่ได้กล่าวถึงว่าร้านนี้ชำนาญทุกสัดส่วนของวัว แม้แต่เครื่องในวัวที่ต้องอาศัยความอดทนในการล้างทำความสะอาดจนหมดกลิ่น ต้องเอาไปต้มเคี่ยวจนแต่ละส่วนเปื่อยได้ที่เพราะบรรดาไส้ใหญ่ ไส้อ่อน เอ็น กระเพาะ ปอด ม้าม ดอกจอก สามกลีบ นั้นไม่ได้เปื่อยนุ่มพร้อมกันหมดรสเดียวกับซุปกีบวัว เพิ่มเพียงผักชีลาวแก้คาว ตักกินกันถ้วยแล้วถ้วยเล่า เผลอหมดหม้ออย่างไม่รู้ตัว

ด้วยประสบการณ์ส่วนตัวของผู้เขียนเคยไปร้านอาหารมุสลิมที่อำเภอตะกั่วป่า ได้สั่งข้าวหมกไก่ โรตี แกงกุระหม่า แล้วนึกได้ว่ายังไม่สั่งชนิดน้ำๆ ไว้แก้ฝืดคอ จึงสั่งซุปหางวัวของโปรด บังดีนเจ้าของร้านปราดเข้ามาตอบแบบมีอารมณ์ขันว่า “ที่ตะกั่วป่าสองสามวันจึงล้มวัวสักตัว มีหางๆ เดียวแย่งกันแทบเป็นแทบตาย จะไปเอาที่ไหนมาต้มซุป”

เคยได้หางวัวมาหนึ่งหาง น้ำหนัก 2 กิโลกรัม สั่งสับมาเป็นข้อๆ สวยงาม เมื่อเอามาเคี่ยวที่บ้าน ต้องใช้เวลาถึง 2 วัน หนังส่วนหางกว่าจะนุ่มได้ที่ ต้องเปลืองค่าแก๊สหุงต้มพอกับราคาหาง จึงบรรลุสัจธรรมว่าให้ซื้อกินเอาจะสะดวกกว่า ฝีมือร้านนี้พอเด็กยกชามหางวัวมา เห็นหน้าตาในชามแล้ว อดใจไม่ไหวต้องตักมาจัดการจนขอดก้นชามตามเคย

ลิ้นวัวทอด 

ลิ้นวัวหั่นเส้นหมักเกลือแล้วเอาไปทอดได้จังหวะจะโคน จนไม่เหนียวและไม่นุ่มจนเกินไป โรยพริกแห้งทอด ใบมะกรูดทอด เคี้ยวละเลียดไปเรื่อยๆ จนแทบไม่อยากกลับบ้าน

กบทอด 

ปัจจุบันที่เมืองกาญจน์สามารถหากบตัวโต ขนาดน่องกบน้องๆ น่องไก่ได้อย่างไม่ยากได้มาแล้วถลกหนังสับเป็นชิ้น ทอดในน้ำมันร้อนจัดพร้อมกับหนังกบที่กรอบเหมือนข้าวเกรียบ คุมจังหวะไฟได้ดีพอควร เนื้อกบไม่ถึงกับแห้งเป็นกระดาษ

เก้งผัดน้ำมันหอย 

เพียงตักเข้าปากเป็นคำแรก ก็สร้างความประหลาดใจว่าเก้งผัดน้ำมันหอยจานนี้มีรสดีกว่าร้านดังๆ ในเยาวราช เครื่องเคราทุกอย่างตามสูตรไม่ผิดเพี้ยน ประกอบด้วยเห็ดฟาง ผักขึ้นฉ่ายน้ำมันหอยธรรมดา อร่อยจนนึกไม่ถึงว่าเป็นเพียงร้านริมถนนตามตำบลของต่างจังหวัด เพราะตอนเห็นร้านแต่แรกยังนึกในใจว่าคงจะเป็นร้านอาหารพื้นบ้านรสจัดแบบเมืองกาญจน์ เป็นอาหารกึ่งจีนที่ไร้รสเผ็ดผัดได้สุกพอดิบพอดีไม่สุกมากจนเนื้อเหนียวเกิน ไม่มีน้ำมันลอยหน้าจนเลี่ยนน่าสยอง รสชาติให้เต็มสิบเลยทีเดียว

หลดบัวผัดกุ้งสด

หลดบัว นี้บางแห่งเรียก “ไหลบัว” ซึ่งเป็นส่วนของรากบัวที่เลื้อยชอนไปแตกเป็นหน่อ สัมผัสจะแน่นกรอบกว่าสายบัว เมื่อยอดฝีมือใช้ผัดกับกุ้งสดจึงเป็นอาหารจานกึ่งไทย-จีนที่มีรสถูกใจ

ไก่บ้านผัดกะเพรา 

เมืองกาญจน์มีสายพันธุ์กะเพราป่าที่หอมฉุน น้ำพริกสูตรท้องถิ่นกลิ่นไม่เหมือนที่อื่นด้วยสัดส่วนของสมุนไพรโขลกหยาบผสมกันอย่างลงตัวด้วยพริกกะเหรี่ยงที่เผ็ดร้อนแรง ผัดกับไก่บ้านที่มีเลี้ยงกันแบบโบราณให้ไก่คุ้ยเขี่ยหากินปลวกกินแมลงเอง เลี้ยงกันทุกหมู่บ้านทุกตำบลโดยปราศจากใช้สารเคมีใดๆ เนื้อไก่จึงเหนียวกำลังดีพอสู้ฟันหน่อยๆ จึงประกอบเป็นรสอร่อยชนิดที่ถึงอกถึงใจ ชนิดที่จะหากินรสเหมือนนี้ได้ยาก บางครั้งอาหารที่เรียกว่าสิ้นคิด แต่ถ้าได้ผู้ที่ผัดเป็น ก็เป็นจานที่ให้ดาวได้อย่างนับไม่ถ้วน

เสือร้องไห้ผัดใบยี่หร่า 

ที่มาของคำว่า “เนื้อเสือร้องไห้” นั้นมีที่มาจากการเล่าสู่กันฟังว่า สมัยนานมาแล้วยังมีเสือลายพาดกลอนตัวหนึ่ง ไปไล่ล่าวัวมาได้ตัวหนึ่ง ด้วยความหิวจึงรีบกัดกิน เนื้อวัวอย่างตะกรุมตะกรามจนอิ่มหมีพีมัน บังเอิญเหลือเนื้ออีกส่วนหนึ่งตรงบริเวณส่วนอกที่อ่อนนุ่มมีมันปนเล็กน้อย เสือลายพาดกลอนตัวนี้ก็พยายามกินต่อไปอีก ทั้งๆ ที่ตัวเองก็อิ่มแปล้ไปแล้ว แต่ยัง ฝืนใจชิม พอได้สัมผัสเนื้อส่วนนี้ เสือลายพาดกลอนตัวนี้ก็เกิดความรู้สึกทันทีว่ารสไม่เหมือนส่วนอื่นที่กินมาก่อน เป็นเนื้อส่วนนี้ที่มีเนื้อติดมันแข็งๆ แทรกอยู่ในเนื้อนั่นเอง หากแต่ยังฝืนจะกินต่อไปอีกก็ไม่ไหว เพราะท้องอิ่มแปล้จนไม่สามารถบรรจุอาหารส่วนอื่นอีกแล้ว จึงได้แต่นั่งเพ่งมองดูเจ้าเนื้อวัวส่วนอร่อยส่วนนี้ที่ยังเหลืออยู่มากมาย ก็เพราะมัวไปกินเนื้อส่วนอื่นๆ ด้วยความตะกละตะกลาม พอนึกได้อย่างนี้เสือลาดพาดกลอนตัวนี้ก็น้ำตาคลอด้วยความเสียดาย นึกเจ็บใจได้แต่ “เสือร้องไห้เสียดายเนื้ออร่อย” ที่ตนเองไม่คิดหน้าคิดหลังสวาปามแต่เนื้อส่วนที่ไม่อร่อยไปท่าเดียว จนเหลือแต่เนื้อที่อร่อยทิ้งไปได้ นี่แหละ “เสือร้องไห้” จึงเกิดเป็นศัพท์คำนี้ เมื่อคนเรารู้จักเอาเนื้อส่วนที่ว่านี้มาปรุงกินกัน ก็เลยนึกถึงเรื่องเสือร้องไห้ขึ้นมา เลยเอาชื่อ “เสือร้องไห้” มาตั้งเป็นชื่ออาหารพิเศษจานนี้

เนื้อเสือร้องไห้ผัดใบยี่หร่า เป็นการเอาเนื้อนุ่มติดมันกับเครื่องแกงรสฉูดฉาดผัดกับใบยี่หร่าเพื่อเพิ่มความร้อนแรง คนกินเคี้ยวจนมันวัวกระฉูดผสมเนื้อนุ่ม

ยังมีอีกหลายเมนูที่น่าสนใจ เช่น ปลาเค้าทอดน้ำปลาใช้ปลาตัวใหญ่ทอดราดด้วยน้ำปลาเค็มแซมหวาน แต่มีน้ำจิ้มแยกมาให้เพื่อเพิ่มรสชาติ มีแกงอ่อมแบบทางเหนืออีกหลายอย่างเช่น อ่อมกบ อ่อมเนื้อ อ่อมเครื่องใน อ่อมไก่บ้าน อ่อมปลาช่อนนา นอกจากนั้นที่ขาดไม่ได้คือแกงป่าต่างๆ ผัดเผ็ด ผัดฉ่า ฉู่ฉี่ ต้มยำต้มแซ่บ โดยเฉพาะพวกหัวปลาหม้อไฟที่น่าไว้ใจได้ถึงรสชาติ รวมถึงจำพวกผัดผักทั้งหลาย เช่น ผัดถั่วลันเตา ยอดฟักแม้ว ผักหวาน ฯลฯ ผัดโป๊ยเซียนวุ้นเส้น หรือจำพวกยำ แกงคั่วหอยขม

ตำนานเทพเจ้าเอ็นตุ๋นเนื้อตุ๋นร้านนี้ เดิมเป็นร้านอาหารพื้นบ้าน เริ่มจากสองสามีภรรยาเปิดร้านเล็กๆ และขยับขยายใหญ่โตขึ้น ด้วยฝีมือที่มีรสชาติที่จัดจ้าน และราคาสมเหตุสมผล ร้านนี้จึงอยู่ในใจคนท่าม่วงตลอดมา ลูกค้าจอดรถกันแน่นร้าน อีกทั้ง การตั้งโต๊ะภายใต้ร่มไม้ร่มรื่นใต้กลุ่มต้นไม้ใหญ่ การจัดสวนมีบรรยากาศสบาย น่านั่งแช่อยู่นานๆ

หมายเหตุเกี่ยวกับกีบวัว

วงการปศุสัตว์ การดูแลกีบเท้าของโคเป็นเรื่องสำคัญและเกี่ยวข้องกับการจัดการฟาร์มเพื่อให้ได้ผลผลิตน้ำนมที่ดีจากแม่โคนม เนื่องจากส่วนกีบเท้าต้องทำหน้าที่คล้ายกับรองเท้าของมนุษย์ กล่าวคือต้องปกป้องอันตรายหรือสิ่งที่อาจทำให้เกิดความเจ็บปวดแก่ส่วนเท้าที่ใช้ก้าวเดินบนพื้นดินแล้ว กีบเท้ายังต้องแบกรับตัวโค ซึ่งมีน้ำหนักมาก โดยเฉลี่ยแม่โคมีน้ำหนักประมาณ 400 กิโลกรัม ปัญหาที่เกิดกับกีบเท้าของโคคือ เมื่อกีบมีลักษณะผิดปกติหรือเกิดความเสียหายขึ้น โคไม่สามารถจะเปลี่ยนกีบเท้าได้ ไม่เหมือนมนุษย์ ซึ่งหากรองเท้าที่สวมใส่เกิดชำรุดใช้การไม่ดีก็สามารถเปลี่ยนใหม่ได้ กีบเท้าโคมีลักษณะเหมือนเล็บเท้าของมนุษย์ ที่สามารถงอกยาวได้และเป็นส่วนที่แข็งเกิดจากเนื้อเยื่อสร้างกีบของนิ้วเท้า ที่สร้างออกมาตลอดเวลาเนื้อเยื่อนิ้วเท้าส่วนที่สร้างกีบของโคนั้นยังสามารถบ่งบอกสุขภาพของโคได้ กล่าวคือหากแม่โคซึ่งมีน้ำหนักมาก เกิดภาวะความเครียดหรืออยู่ในช่วงระยะตั้งท้องหรือในช่วงระยะที่ขาดสารอาหาร เช่น ฤดูแล้ง เป็นต้น การสร้างเนื้อกีบจะเกิดความผิดปกติ อาจบิดเบี้ยวโค้งงอ หรือเป็นร่อง และอาจเกิดความเจ็บปวดขึ้นภายในเนื้อเยื่อ สร้างกีบอีกด้วย ทำให้แม่โคเจ็บเท้าและให้ผลผลิตน้ำนมลดลง การดูแลและแก้ไขให้กีบเท้ามีรูปร่างลักษณะปกติและแข็งแรง จึงเป็นสิ่งที่ควรกระทำอย่างสม่ำเสมอ