จอประสาทตาเสื่อมตามอายุ คืออะไร
จอตาเสื่อมตามอายุ (Age-Related Macular Degeneration: AMD) คือ ภาวะที่จุดรับภาพชัด/จอตามีความผิดปกติ ทำให้สูญเสียการมองเห็นตรงกลางภาพ โดยมักพบในผู้ที่อายุ 50 ปีขึ้นไป ภาวะนี้เป็นสาเหตุสำคัญลำดับต้นๆ ของการสูญเสียการมองเห็นสาเหตุการเกิดนั้นเกี่ยวกับความเสื่อมตามอายุ ยังไม่เป็นที่แน่ชัดว่าเกิดจากอะไรจอตาเป็นเนื้อเยื่อบางๆ
ในลูกตา คล้ายเนื้อมะพร้าวในลูกมะพร้าว และทำงานเหมือนฟิล์มรับภาพในกล้องถ่ายรูป
จอประสาทตาเสื่อมแบ่งเป็น 2 ชนิด
1.ชนิดแห้ง พบได้บ่อยกว่าถึง 80-90% ของ AMD จะมีการสูญเสียการมองเห็นแบบช้าๆ ค่อยเป็นค่อยไป ใช้ระยะเวลานานหลายปีถึงจะสูญเสียการมองเห็น การตรวจตาส่วนหลังจะพบจุดเหลืองทรงกลมที่เกิดจากการสะสมของโปรตีนที่ชั้นลึกของจอตา และพบลักษณะจุดรับภาพชัด/จอตามีสีที่เปลี่ยนไปรวมถึงบางตัวลง ฝ่อตัวลง
2.ชนิดเปียก พบได้ไม่บ่อยเท่าชนิดแห้ง แต่มีการสูญเสียการมองเห็นที่เร็วกว่าชนิดแห้ง มีลักษณะที่สำคัญคือ มีหลอดเลือดงอกใหม่ผิดปกติใต้จอตา มีเลือดและสารน้ำรั่วใต้จอตา
ทั้ง 2 ชนิด ระยะแรก อาจจะไม่มีอาการใดๆ ต่อมา ระยะท้ายๆจะมีอาการตามัว สูญเสียการมองเห็นโดยเฉพาะตรงกลางภาพอาจจะมองเห็นสีดำหรือสีเทาเป็นทรงกลมหรือทรงอื่นๆมีภาพบิดเบี้ยว ภาพคด มองเห็นสีผิดปกติไปมักจะไม่มีอาการปวดตาใดๆ
ในประเทศไทยได้มีการสำรวจคร่าวๆพบ AMD ได้บ่อยช่วงอายุ 50 ปีขึ้นไปถึง 12% มีปัจจัยเสี่ยง ได้แก่ แสงยูวี การสูบบุหรี่ ความดันโลหิตสูง ภาวะอ้วน และพันธุกรรม พบในคนขาวมากกว่าคนเอเชีย
รู้ได้อย่างไรว่าเป็นโรคจอประสาทตาเสื่อมตามอายุ
l ทดสอบด้วยตัวเองผ่านตารางเส้น Amsler Grid ทดสอบตาทีละข้าง โดยปิดตาข้างหนึ่ง และตาอีกข้างมองจุดกึ่งกลางกระดาษ โดยถ้ามีแว่นสำหรับมองใกล้ หรือแว่นอ่านหนังสือ ให้สวม ก่อนทดสอบด้วย ถ้าเส้นตรงดีไม่บิดเบี้ยว ไม่มีเงาดำทึบมาบังตรงกลาง แสดงว่าปกติดี แต่ถ้าบิดเบี้ยว มีเงาดำบัง แนะนำ
พบจักษุแพทย์เพื่อตรวจตาอย่างละเอียด หรือหากไม่มี Amsler Grid อาจใช้ตารางที่มี หรือโปรแกรมตาราง Microsoft excel ดูแทนได้
l พบจักษุแพทย์ จะมีการตรวจความคมชัดของสายตา ตรวจจอตา และมีการหยอดยาขยายม่านตา มีการถ่ายภาพจอตาแบบตัดขวาง ดูลักษณะของจอตา ฉีดสีเข้าหลอดเลือดที่แขนเพื่อดูความผิดปกติของหลอดเลือดในจอตา และชั้นใต้จอตา หรืออาจไม่ฉีดสีก็ได้แล้วแต่จักษุแพทย์พิจารณา
ควรมาตรวจตาเมื่อไหร่ ไม่มีอาการควรมาตรวจไหม
1.อายุมากกว่าเท่ากับ 50 ปีขึ้นไป อย่างน้อยควรตรวจตาอย่างละเอียดปีละครั้ง หากตรวจแล้วไม่มีความเสี่ยงจักษุแพทย์จะนัดตรวจห่างขึ้น
2.มีประวัติครอบครัวเป็นจอตาเสื่อมตามอายุ
ดังนั้นหากไม่มีอาการแต่ถ้าอายุเกิน 50 ปี หรือมีประวัติเสี่ยงที่จะเป็น ควรมาตรวจกับจักษุแพทย์ก่อนโดยอาจพบจักษุแพทย์ทั่วไปก่อนได้
ข้อแนะนำ : ไม่ควรขับรถมาเองคนเดียว ควรมีคนขับรถพามาส่งและรับกลับ เพราะมีอาการตาพร่าจากยาขยายม่านตาได้ประมาณ 4-6 ชม.
ทางเลือกในการรักษามีอะไรบ้าง ทางเลือกในการรักษา ขึ้นอยู่กับชนิด
1.ชนิดแห้ง ยังไม่มีการรักษาที่ได้ผลดี มีแต่ลดความเสี่ยงจากชนิดแห้งกลายเป็นชนิดเปียก อาจทานวิตามิน AREDS2 เสริมช่วยได้บ้างแต่ช่วยได้เฉพาะโรคจอตาเสื่อมตามอายุชนิดแห้ง ความรุนแรงระดับปานกลางขึ้นไป และควรใช้ภายใต้การดูแลของ
จักษุแพทย์ ไม่ควรซื้อมารับประทานเอง
2.ชนิดเปียก มีวิธีการรักษาหลายอย่าง ได้แก่ เลเซอร์เย็น(Photodynamic therapy: PDT) เลเซอร์ร้อน การผ่าตัดในบางกรณีและที่ได้ผลดี เป็นที่นิยมในปัจจุบัน คือการฉีดยาเข้าน้ำวุ้นตา(Intravitreal injection)
ในที่สุดแล้วถ้าหลีกเลี่ยงไม่ได้ ไม่สามารถหยุดความเสื่อมนั้นได้ สูญเสียการมองเห็นแล้วอาจจำเป็นต้องพบผู้เชี่ยวชาญด้านสายตาเลือนรางเพื่อที่จะเรียนรู้วิธีอยู่ร่วมกับจอตาเสื่อมตามอายุ จากงานวิจัยพบว่า ทานผักใบเขียว เหลือง และปลา พอช่วยชะลอความเสื่อมของจอตาได้บ้าง
ข้อชวนน่ารู้
l การฉีดลูกตาขึ้นกับการตอบสนองต่อการรักษา เริ่มแรกจะฉีดยาเข้าน้ำวุ้นตาเดือนละ 1 เข็ม ติดต่อกันอย่างน้อย 3 ครั้ง จากนั้นจักษุแพทย์ด้านจอตาทำการประเมินอีกครั้ง ถ้าโรคสงบดีจะยืดระยะเวลาในการฉีดเข็มถัดไป หรือแล้วแต่การคุยกันกับจักษุแพทย์และผู้ป่วย
l การตรวจสุขภาพตาประจำปี หรือตามวงรอบ มีความสำคัญ เพื่อการดูแลตั้งแต่เนิ่นๆ ของการดำเนินโรค
l การรักษาแม้ทำให้หายขาดไม่ได้ 100% แต่สามารถช่วยทำให้การมองเห็นดีขึ้น รวมถึงชะลอความเสื่อมได้
l การหยุดรักษาเองอาจเกิดผลเสียมากขึ้น อาจเป็นซ้ำและการมองเห็นอาจไม่กลับมาดีเหมือนก่อนที่จะแย่ลง ดังนั้นควรติดตามการรักษาอย่างสม่ำเสมอ
l การใช้วิตามินรวมหรืออาหารเสริมสำหรับจอตาเสื่อม ควรปรึกษาจักษุแพทย์ก่อนทุกครั้ง
l การสวมแว่นกันแดด ควรเลือกชนิดที่กันทั้ง UV และความจ้าของแสงแดด
บทความโดย นพ.คณินท์ เหลืองสว่าง
ชมรมจอตา และทีมจักษุแพทย์หลากหลายสาขา
เรียบเรียงโดย นศพ.ณิชารีย์ ศรีงาม
ราชวิทยาลัยจักษุแพทย์แห่งประเทศไทย
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี