กองบัญชาการกองทัพไทยเป็นหน่วยทหารที่ทำหน้าที่ อำนวยการและเตรียมสรรพกำลังในการป้องกันประเทศในยามเกิดภาวะสงครามโดยมีผู้บัญชาการทหารสูงสุดทำหน้าที่บริหารงาน กองบัญชาการกองทัพไทยแบ่งออกเป็น 5 ส่วนคือ ส่วนการบังคับบัญชา ส่วนเสนาธิการร่วม ส่วนปฏิบัติการ ส่วนกิจการพิเศษและส่วนการศึกษา สำหรับส่วนปฏิบัติการมี 3 หน่วยในสังกัดคือ หน่วยบัญชาการทหารพัฒนา ศูนย์รักษาความปลอดภัย ศูนย์ปฏิบัติการต่อต้านการก่อการร้ายสากล

โดยหน่วยบัญชาการทหารพัฒนานั้นได้ก่อตั้งเมื่อวันที่ 10 เมษายน 2505 โดยจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ผู้บัญชาการทหารสูงสุดคนที่ 2 ซึ่งชื่อในการจัดตั้งครั้งแรกนั้นได้ใช้ชื่อว่ากองอำนวยการรักษาความปลอดภัยแห่งชาติหรือกรป.กลางโดยใช้เครื่องแบบสีน้ำเงินเป็นชุดเครื่องแบบประจำของหน่วยดังกล่าว

หน้าที่หลักของกรป.กลางคือการเข้าไปพัฒนาชนบทในทุกๆ ภาคเพื่อต่อต้านการก่อการร้ายของพรรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย หลังจากนั้นในวันที่ 26 กุมภาพันธ์ 2540 ได้เปลี่ยนนามหน่วยเป็นหน่วยบัญชาการทหารพัฒนา หรือ นทพ.โดยมีพลเอกสุนทร ฉายเหมือนวงศ์เป็นผบ.หน่วยคนแรกนับเป็นหน่วยที่มีกำลังคนมากที่สุดในกองบัญชาการกองทัพไทยนั่นคือประมาณ 7 พันกว่าคน

มีหน้าที่หลักในการพัฒนาท้องถิ่นในพื้นที่ต่างๆทั่วประเทศ ปัจจุบัน นทพ. มีพลเอกหัสพงศ์ ยุวนวรรธนะเป็นผู้บัญชาการ มีนายทหารระดับรองผู้บัญชาการหน่วยฯคือพลโทนครา สุขประเสริฐ และพลโทสันทัศน์ นันทิภาคย์หิรัญ เสนาธิการหน่วยคือพลโทธีรธวัช พลสวัสดิ์ รองเสนาธิการหน่วยได้แก่พลตรีเชิดชัย สุคนธสิงห์ และพลตรีอนุชายันตปกรณ์ มีผู้อำนวยการหน่วยระดับภาคอีก 8 หน่วยปฏิบัติการคือ

พลตรีสำราญ ไชยริปู ผอ.หน่วยพัฒนาการเคลื่อนที่ ภาคที่ 1 พื้นที่ภาคกลางและตะวันออก บก.อยู่ที่อ.พนมสารคาม ฉะเชิงเทรา พลตรีกิตติพงษ์ กาญจนาคม ผอ.หน่วยฯภาคที่ 2 พื้นที่ภาคอีสานตอนบน บก.อยู่ที่อุดรธานี พลตรีทำนุ โพธิ์งาม ผอ.หน่วยฯภาคที่ 3 พื้นที่ภาคเหนือ บก.อยู่ที่เชียงใหม่ พลตรีปุก เดชชาญชัยผอ.หน่วยฯภาคที่ 4 พื้นที่ภาคใต้ บก.อยู่ที่ป่าบอน พัทลุง พลตรีธวัชชัย ชวนสมบูรณ์ ผอ.หน่วยฯภาคที่ 5 พื้นที่อีสานใต้ บก.อยู่ที่ปักธงชัย นครราชสีมา

พลตรีธรรมนูญ เชี่ยวการปราบ ผอ.สำนักงานสนับสนุนอยู่ที่เขตดอนเมือง กทม. พลตรีณัฎฐพัชรสกุลรังสฤษฏ์ ผอ.สำนักงานทหารพัฒนา อยู่ที่เขตดอนเมือง กทม. และพันเอกณัฐกฤต สันป่าแก้ว ผอ.หน่วยพัฒนาพิเศษลาดปลาเค้า แขวงอนุสาวรีย์ เขตบางเขน กทม. นทพ.มีหน่วยพัฒนาเคลื่อนที่รวม 30 หน่วยทำหน้าที่ในการพัฒนาชนบทและท้องถิ่นทั่วประเทศ

โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อเกิดสาธารณภัยต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นอุทกภัย วาตภัย ฝนแล้ง ทางหลวงชำรุดหรือสะพานผุพังเสียหายทหารของนทพ.ในชุดเครื่องแบบสีน้ำเงินจะเป็นหน่วยแรกๆ ของกองทัพในการเข้าไปช่วยเหลือประชาชนทันเหตุการณ์โดยทันทีนับได้ว่า นทพ.เป็นหน่วยทหารที่เป็นผู้ทำหน้าที่บำบัดทุกข์และบำรุงสุขประชาชนและเป็นผู้ที่ปิดทองหลังพระอย่างแท้จริงมานานถึง 55 ปี