เมื่อวานวันที่ 25 ธันวาคม เป็นวันที่ 19 ของสงคราม“ไทย-กัมพูชา”รอบสองที่กัมพูชาเป็นผู้รุกราน จากการเริ่มเปิดฉากปะทะมาตั้งแต่วันที่ 7 ธันวาคม ก็มีข่าวเศร้าจากแนวรบในพื้นที่ปราสาทตาควาย อำเภอพนมดงรักจังหวัดสุรินทร์ โดย ส.อ.นิติธรรม ศรีคำแซง สังกัดกองพันทหารช่างที่ 6 กองพลทหารราบที่ 6 ได้เหยียบทุ่นระเบิดขณะปฏิบัติภารกิจตามแนวชายแดน ทำให้ขาซ้ายได้รับบาดเจ็บสาหัสเป็น“ขาที่ 9”ของทหารไทย

เหตุที่เกิดขึ้นครั้งนี้ น่าเศร้าก็ตรงที่เกิดขึ้นระหว่างการเจรจาหยุดยิงเพื่อนำไปสู่สันติภาพของ“GBCไทย-กัมพูชา”ที่จังหวัดจันทบุรี เป็นวันที่สอง และมีกำหนดสิ้นสุดในการประชุมวันที่ 27 ธันวาคมพรุ่งนี้ ซึ่งเมื่อสถานการณ์เป็นเช่นนี้ ไทยน่าจะประกาศ“ล้มโต๊ะเจรจา”ให้สิ้นเรื่องสิ้นราวไปเสียเลย เพราะขืนคุยต่อไปก็ไม่มีทางที่จะได้ข้อยุติ และหากจำเป็นจะต้องรบถึงขั้นแตกหักก็ต้องรบ เพราะไม่มีทางอื่นใดให้เลือกได้มากกว่านี้อีกแล้ว

อย่างไรก็ดี สงครามรุกรานไทยของกัมพูชาโดย“ฮุนเซน” ทรราชเขมรผู้มีสันดานไม่ต่างจากอสรพิษ ที่กำลังปะทะกันอย่างต่อเนื่องอยู่ในเวลานี้นั้น หากไทยไม่ปิดฉากสงครามให้จบเกมได้โดยเร็ว ยิ่งนานวันก็จะยิ่งยุ่งยากซับซ้อนมากขึ้น จากการเข้ามาแทรกแซงของประเทศมหาอำนาจ ที่ทั้งคบได้และคบไม่ได้

มีบทวิเคราะห์ชิ้นหนึ่งที่ชวนน่าคิดเกี่ยวกับสงคราม“ไทย-กัมพูชา” ของ พล.ท.วันชนะ สวัสดี หรือ“ผู้พันเบิร์ด” นายทหารนักแสดงที่คนไทยรู้จักกันอย่างกว้างขวาง จากภาพยนตร์ชุด“ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช” ของ“ท่านมุ้ย” ม.จ.ชาตรีเฉลิม ยุคล ในบท“องค์ดำ” หรือ“สมเด็จพระนเรศวรมหาราช” ปัจจุบันมีตำแหน่งเป็นรองโฆษกกองบัญชาการกองทัพไทย โดยได้โพสต์ลงในเฟซบุ๊ก“Wanchana Sawasdee” เมื่อวันที่ 24 ธันวาคมที่ผ่านมา

“ผู้พันเบิร์ด” วัย 53 ปี นายทหาร จปร.รุ่นที่ 45 จาก“เหล่าม้า” จั่วหัวข้อเขียนชิ้นนี้ว่า “Analysis 4 ฉากทัศน์ ‘End Game’ ปมขัดแย้งไทย-กัมพูชา : เมื่อมหาอำนาจขยับ กระดานนี้ใครคือผู้ชนะ?” และมองอย่างนักวิเคราะห์ที่มีพื้นฐานจาก“ทหารอาชีพ”ไว้อย่างนี้

“ความขัดแย้งบริเวณชายแดนไทย-กัมพูชา ไม่ใช่แค่เรื่องของ ‘พื้นที่ทับซ้อน’ หรือ ‘ชาตินิยม’ อีกต่อไป แต่คือสมรภูมิย่อยในเกมภูมิรัฐศาสตร์ (Geopolitics) ที่มีมหาอำนาจอย่างสหรัฐฯ และจีน จ้องมองอยู่ตาไม่กะพริบ”

“ในฐานะนักวิเคราะห์ความมั่นคง ผมขอเสนอ 4 ฉากทัศน์ (Scenarios) ที่เป็นไปได้ในการ ‘จบเกม’ ระยะยาว โดยมองผ่านเลนส์ผลประโยชน์ของทุกฝ่ายครับ”

“ 1. The Western Dream : ‘Regime Change’ สู่ประชาธิปไตย”

“ฉากทัศน์ : สหรัฐฯ และพันธมิตรตะวันตก ผลักดันให้เกิดการเปลี่ยนแปลงขั้วอำนาจ ล้มล้างตระกูล ‘ฮุน’ และสนับสนุนผู้นำสายเสรีนิยมอย่าง สม รังสี ขึ้นมาแทนที่

“ทฤษฎี/บทเรียนในอดีต : นี่คือโมเดล ‘Regime Change’ ที่สหรัฐฯ เคยใช้ในอิรักหรือลิเบีย หากผู้นำเก่าดื้อดึง จุดจบอาจรุนแรงเหมือน ซัดดัม ฮุสเซน หรือ กัดดาฟี่”

“ผลลัพธ์ : กัมพูชาจะพลิกขั้วมาเป็นพันธมิตรหลักของอเมริกาในอาเซียนทันที ตัดวงจรจีน แต่ความเสี่ยงคือความวุ่นวายภายในระดับสงครามกลางเมือง”

“2. The Dragon’s Restore : ‘Royal Return’ จีนจัดระเบียบใหม่”

“ฉากทัศน์ : จีนมองว่าตระกูลฮุนเริ่ม ‘คุมยาก’ หรือสร้างปัญหามากเกินไป จึงสนับสนุนให้เปลี่ยนผู้นำ โดยดึงสายราชวงศ์ (ลูกหลานสมเด็จนโรดม สีหนุ) ที่จีนฟูมฟักดูแลในปักกิ่งมาอย่างยาวนาน ขึ้นมามีอำนาจนำแทน”

“ทฤษฎี/บทเรียนในอดีต : จีนถนัดการใช้ ‘Soft Powerทางการทูต’ ผ่านความสัมพันธ์ระดับผู้นำ (Elite Relations) จีนเลี้ยงดูราชวงศ์กัมพูชามาตลอดเพื่อเป็น ‘ไพ่สำรอง’”

“ผลลัพธ์ : ตระกูลฮุนต้องลี้ภัย จีนยังคงอิทธิพลเบ็ดเสร็จ แต่ได้ภาพลักษณ์ที่ดีขึ้นในสายตาชาวกัมพูชาที่เคารพสถาบันกษัตริย์”

“3. The Strongman Standoff : ฮุนเซน ยอมถอย (แต่ไม่จริง)”

“ฉากทัศน์ : ตระกูลฮุนยอมสงบศึกชายแดนเพื่อลดแรงกดดัน แต่ยังคงกุมอำนาจเบ็ดเสร็จ”

“ความน่าจะเป็น : ‘ต่ำ’ เพราะฉากนี้ไม่มีใครชอบ”

“สหรัฐฯ & จีน : มองว่า สมเด็จฮุนเซน มีความเป็น ‘Machiavellian’ (เจ้าเล่ห์เพทุบาย) สูง ดำเนินนโยบายแบบ ‘Hedging’ (แทงกั๊ก) ตลอดเวลา เชื่อใจไม่ได้ เจรจายาก และบารมีมากเกินไปจนคุมไม่อยู่”

“4. The Soft Landing : ยุคสมัยของ ‘ฮุน มาเนต’ (The Chosen One?)”

“ฉากทัศน์ : ฮุนเซน วางมืออย่างแท้จริง หรือถูกกดดันให้ออกไปจากสมการอำนาจ ปล่อยให้ ฮุน มาเนต ปกครองโดยไร้เงาของพ่อ”

“ทำไมฉากนี้ถึงน่าสนใจที่สุด?”

“US Perspective : ฮุน มาเนต จบ West Point อเมริกาคุยด้วยง่ายกว่า มี Mindset แบบทหารตะวันตก และดู ‘ศิวิไลซ์’ กว่าพ่อ”

“China Perspective : สัญญาและการลงทุนโครงสร้างพื้นฐาน (BRI) ยังเดินหน้าต่อ จีนรับได้ตราบใดที่ผลประโยชน์ไม่กระทบ”

“Domestic Challenge : โจทย์ยากคือ ฮุน มาเนตต้องเคลียร์กับกลุ่มอำนาจเก่า โดยเฉพาะ ‘ตระกูลเตีย’(คุมกองทัพมายาวนาน) เพื่อสร้างเสถียรภาพ”

“บทสรุป : ทำไม Scenario 4 คือ ‘ทางออกที่สวยที่สุด’?”

“ในระยะยาว ฉากทัศน์ที่ 4 มีโอกาสเกิดขึ้นสูงสุด และจะเป็นจุดเปลี่ยนที่นำ ‘สันติภาพ’ กลับมาสู่ชายแดนไทย-กัมพูชาได้ เพราะ :”

“แพะรับบาป (Scapegoat) : ความขัดแย้งในอดีตและความผิดพลาดทั้งหมด จะถูกโยนไปที่ ‘ยุคของฮุนเซน’ เมื่อเขาพ้นจากอำนาจ ไทยและกัมพูชาสามารถ Reset ความสัมพันธ์ ได้โดยอ้างว่า ‘นั่นคือนโยบายของผู้นำคนก่อน’ เป็นทางลงที่สวยงาม (Face-saving) ให้ทั้งสองชาติ”

“Game of Powers : ทั้งจีนและอเมริกา ‘วิน-วิน’”

“เจรจากับ ฮุน มาเนต ง่ายกว่า ฮุนเซน ที่เขี้ยวลากดิน”

“ในมุมมองมหาอำนาจ ‘ฮุน มาเนต’ อ่อนกว่า ‘ฮุนเซน’หากวันใดเขาคิดแข็งข้อหรือเลือกข้างชัดเจนเกินไป การจะ ‘โค่น’ หรือ ‘เปลี่ยนตัว’ ฮุน มาเนต ย่อมง่ายกว่าการงัดข้อกับพ่อของเขาหลายเท่า”

“สุดท้าย : ความสงบจะเกิดได้ เมื่อมหาอำนาจเห็นพ้องว่า ‘ตัวแสดงใหม่’ ควบคุมง่ายกว่า ‘ตัวแสดงเดิม’ ครับ”

และบรรทัดนี้ ผมสรุปเอง “เป้าหมายของสงครามอยู่ที่ทำลายสงคราม“ อันเป็นวาทะทางทหารจากประสบการณ์ตรงของ“เหมา เจ๋อตุง”ผู้นำการปฏิวัติจีน !

รุ่งเรือง ปรีชากุล