การสร้างเสริมสุขภาพ ป้องกันโรค มีความสำคัญมาก เพราะเมื่อเรามีอายุสูงขึ้น เริ่มตั้งแต่อายุประมาณ 30 ปีเป็นต้นไปร่างกายเราจะเสื่อมสมรรถภาพ รวมทั้งกล้ามเนื้อ เอ็น เอ็นข้อต่อ กระดูก และหลอดเลือดทั่วร่างกาย (ซึ่งจะเริ่มตีบตั้งแต่หลังเราเกิด โดยที่ไม่มีอาการ ฯลฯ) จะตีบเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ
WHO องค์การอนามัยโลกให้ข้อมูลว่า 74% ของการเสียชีวิตของชาวโลกในแต่ละปี เกิดจากโรคที่ไม่ติดต่อ หรือที่ภาษาอังกฤษเรียกว่า Non Communicable Diseases, NCDs ซึ่งเป็นโรคที่เกิดจากการที่เรามีพฤติกรรมในชีวิตประจำวันที่ไม่เหมาะสม เช่น การไม่ออกกำลังกายหรือออกกำลังไม่พอการกินอาหารที่ไม่ดีต่อสุขภาพ การสูบบุหรี่ การใช้สารเสพติด การมีเพศสัมพันธ์ที่อันตรายหรือไม่ปลอดภัย ที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคต่างๆ ได้ เช่น โรค HIV/AIDS, โรคตับอักเสบเฉียบพลัน เรื้อรัง ตับแข็ง มะเร็งตับ ที่เกิดจากเชื้อไวรัสตับอักเสบชนิด B, C ฯลฯ การที่ไม่รู้จักผ่อนคลายในชีวิตประจำวัน
การไม่ตรวจสุขภาพเป็นระยะ การไม่ตรวจคัดกรองหาโรคตามที่แพทย์แนะนำ ฯลฯ
สรุปก็คือ โรคต่างๆ ที่อยู่ในกลุ่ม NCDs เช่น โรคหัวใจสมอง เบาหวาน ปอด โรคอ้วน และภาวะแทรกซ้อนต่างๆ ที่ตามมาเป็นพรวน เช่น โรคเบาหวาน ความดันโลหิต หัวใจ สมอง มะเร็งหลายชนิด ฯลฯ เป็นโรคที่เราสามารถป้องกันได้ หรือลดความเสี่ยงได้มากเลยทีเดียว และเป็นวิธีการที่ถูกตังค์ ได้ผล ฯลฯ กว่าเป็นโรคแล้วไปพบแพทย์ ซึ่งอาจสายไป ช่วยไม่ได้ หรือช่วยได้ แต่ร่างกายก็จะไม่ดีเท่าเดิม รวมทั้งต้องทนทุกข์ทรมาน เสียเวลา เสียเงินเสียทองมากมายในการรักษา ถึงแม้ไม่ใช่เงินเรา ก็ยังเป็นเงินของชาติ หรือของใครบางคน
ผมถึงสนใจเรื่องนี้มาเกือบ 50 ปี สนใจทางด้านการป้องกัน สร้างเสริมสุขภาพ และความรวดเร็วในการวินิจฉัยโรค ตั้งแต่ยังอยู่ในระยะแรกๆ เริ่มต้น เช่น หา “ว่าที่โรคมะเร็ง” ยาตัวอย่างในกรณีของมะเร็งเต้านม ปากมดลูก มะเร็งของลำไส้ใหญ่ ผมสอนมาเสมอว่ามีหัวข้อเพียง 9 ประเด็นเท่านั้นในการดูแลสร้างเสริมสุขภาพ ป้องกันโรค นั่นก็คือ 1) อาหาร 2) ออกกำลังกาย3) ไม่สูบบุหรี่ 4) ไม่ดื่มแอลกอฮอล์หรือดื่มไม่เกิน 2 หน่วย(ของสหราชอาณาจักร)/วันไม่ว่าชายหรือหญิง (1 หน่วยของสหราชอาณาจักร คือ ประมาณ 25 ซีซีวิสกี้ หรือไวน์ประมาณ 80 ซีซีหรือเบียร์ประมาณ 200 ซีซี) 5) ไม่ใช้ยาหรือสารเสพติด6) เดินสายกลางในชีวิต หรือพยายามไม่ให้เครียด ต้องมีความสามารถในการจัดการความเครียด เช่น การไปออกกำลังกาย นั่งสมาธิ หางานอดิเรกทำ ปล่อยวาง ฯลฯ 7) มีเพศสัมพันธ์ที่ปลอดภัย 8) ตรวจสุขภาพเป็นระยะ ผมเสนอว่าเริ่มตรวจตั้งแต่เข้าทำงาน เริ่มแรก ตรวจร่างกายทั่วๆ ไป วัดความดันโลหิต ชีพจร น้ำหนัก ส่วนสูง โดยดูแลให้ดัชนีมวลกาย หรือ Body Mass Index, BMI อยู่ต่ำ 23 (BMI คือ น้ำหนักตัวเป็นกิโลกรัมหารด้วยความสูงเป็นเมตรกำลังสอง) และพุงชาย หญิง เล็กกว่า 90 ซม.,80 ซม. ตามลำดับ ควรตรวจเอกซเรย์ปอด ECG (electrocardiogram)หรือกราฟหัวใจ ทำอัลตราซาวนด์หน้าท้องไว้ ตรวจเลือดหาเม็ดเลือดต่างๆ เช่น ขาว แดง เกล็ดเลือด น้ำตาล (glucose),Hb A1C (น้ำตาลสะสม) ไต BUN, Cr, ตับ (LFT-LiverFunction Tests-Bilirubin (total and direct) alkalinephosphatase, SGOT, SGPT, albumin, globulin,PT time ไขมันในเลือด, Total Cholesterol, Triglyceride, LDC (Low Density Lipoprotein) HDL (High DensityLipoprotein), Uric Acid ตรวจปัสสาวะดูโรคไต ฯลฯ และถึงแม้ตรวจสุขภาพเป็นระยะๆ แล้ว เมื่อถึงเวลาตามที่แพทย์แนะนำควร 9) ตรวจคัดกรองหาโรค เช่น เต้านมในหญิงเมื่ออายุ 50 ปี หาว่าที่มะเร็งปากมดลูกในผู้ที่เริ่มมีเพศสัมพันธ์ไม่ว่าจะอายุเท่าไหร่และไปตรวจคัดกรองหามะเร็งลำไส้ใหญ่ตามแนวเวชปฏิบัติเมื่ออายุ 50 ปี ซึ่งมีแนวโน้มที่จะลดลงมาเป็นเมื่ออายุ 45 ปี
แต่ผมยังขาดอีก 4 ประเด็นที่มีความสำคัญมาก แต่ผมไม่ได้ใส่ไว้ เพราะถือว่ารวมอยู่ในหัวข้อต่างๆ อยู่แล้ว แต่ต่อไปนี้จะเน้นและเอามารวมไว้ด้วย คือ 1) การนอน 2) การฉีดวัคซีนตามที่แพทย์แนะนำตลอดชีวิต และ 3) การป้องกันอุบัติเหตุบนถนนและการหกล้ม 4) มลภาวะเป็นพิษ หรือ air pollution ซึ่งมาควบคู่กับ climate change หรือการเปลี่ยนแปลงทางภูมิอากาศ หรือโลกร้อน ที่สหประชาชาติ องค์การอนามัยโลก กาชาดสากล ต่างก็มีความเห็นว่าเป็นภัยคุกคามอันดับที่ 1ใน 100 ปี(ศตวรรษ)นี้ รวมทั้งหมดเป็น 13 หัวข้อของการดูแลสุขภาพ ฯลฯ ครับ
ในโอกาสต่อไปผมจะขอพูดเรื่องการหลับนอนนะครับ
นพ.พินิจ กุลละวณิชย์
เงื่อนไขการแสดงความคิดเห็น ซ่อน
โปรดอ่านก่อนแสดงความคิดเห็น
1.กรุณาใช้ถ้อยคำที่ สุภาพ เหมาะสม ไม่ใช้ ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่น สร้างความแตกแยกในสังคม งดการใช้ถ้อยคำที่ดูหมิ่นหรือยุยงให้เกลียดชังสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์
2.หากพบข้อความที่ไม่เหมาะสม สามารถแจ้งได้ที่อีเมล์ online@naewna.com โดยทีมงานและผู้จัดทำเว็บไซด์ www.naewna.com ขอสงวนสิทธิ์ในการลบความคิดเห็นที่พิจารณาแล้วว่าไม่เหมาะสม โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ทุกกรณี
3.ขอบเขตความรับผิดชอบของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ อยู่ที่เนื้อหาข่าวสารที่นำเสนอเท่านั้น หากมีข้อความหรือความคิดเห็นใดที่ขัดต่อข้อ 1 ถือว่าเป็นกระทำนอกเหนือเจตนาของทีมงานและผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซด์ และไม่เป็นเหตุอันต้องรับผิดทางกฎหมายในทุกกรณี